Μια άγνωστη ιστορία 50 ετών με πρωταγωνιστές τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Σπύρο Σιδηρόπουλο από τα Κομνηνά
«Ο Λέων της Σπάρτης», μια υπερπαραγωγή του 1962, με άρωμα αρχαίας και νεότερης Ελλάδας
Η ιστορία παίζει ωραία και αναπάντεχα παιχνίδια σε όσους αρέσκονται να την ανακαλύπτουν και να σκαλίζουν σε συρτάρια, ράφια και μνήμες. Αφορμή για ένα τέτοιο μικρό ταξίδι μισό αιώνα πίσω, στάθηκε η φωτογραφία του αείμνηστου Σπύρου Σιδηρόπουλου από το χωριό των Κομνηνών Ξάνθης. Την φωτογραφία δημοσίευσε πριν λίγες μέρες στην ομάδα «Komnina Xanthis» στο Facebook ο δημοσιογράφος Τάσος Κοντογιαννίδης, ο οποίος διαμένει στην Αθήνα, αλλά έλκει την καταγωγή του από τα Κομνηνά, τα οποία δεν ξέχασε ποτέ. Μια πολύ ενδιαφέρουσα σελίδα, την οποία ο κ. Κοντογιαννίδης τροφοδοτεί και ενημερώνει με πλούσιο, σπάνιο και συνήθως άγνωστο αρχειακό υλικό. Η ασπρόμαυρη φωτογραφία που δημοσίευσε αναπαριστά τον αείμνηστο Σπύρο Σιδηρόπουλο ενδεδυμένο στολή πολεμιστή. Γράφει ο Τάσος Κοντογιαννίδης για την φωτογραφία: «Ένας χωριανός μας, ο αείμνηστος Σπύρος Σιδηρόπουλος (έφυγε πρόπερσι) ευτύχησε να παίξει ως κομπάρσος σε μια μεγάλη κινηματογραφική υπερπαραγωγή. Με τη στολή του σπαρτιάτη πολεμιστή έπαιξε στην ταινία “ο Λέων της Σπάρτης” κοντά σ’ έναν μεγάλο Αμερικανό ηθοποιό, που υποδυόταν τον Λεωνίδα, λίγο έξω από το Λουτράκι το 1961. Ψάχνοντας στο αρχείο μου, βγήκα τη φωτογραφία που είχε στείλει στην οικογένειά μου, τότε».
Ποιος είναι «ο Λέων της Σπάρτης»;
Το 1962 λοιπόν, στο απόγειο του Ψυχρού Πολέμου, γυρίστηκε η ταινία «Οι 300 Σπαρτιάτες», γνωστή και ως «ο Λέων της Σπάρτης». Τα γυρίσματα έγιναν στην Ελλάδα και κυρίως στην περιοχή του Λουτρακίου, με την αμέριστη συνδρομή του κράτους και του Ελληνικού Στρατού, ο οποίος διέθεσε εκατοντάδες στρατιώτες ως κομπάρσους. Πρόκειται για μια δραματική περιπέτεια με τον αγγλικό τίτλο «The 300 Spartans» σε σκηνοθεσία του Rudolph Maté. Στην ταινία πρωταγωνίστησαν εκτός από τους γνωστούς ξένους ηθοποιούς: Richard Egan, Ralph Richardson, Diane Baker και οι δικοί μας: Άννα Συνοδινού, στον ρόλο της βασίλισσας Γοργώ, τον Μιχάλη Νικολινάκο, τον Γιώργο Μούτσιο και τον Δήμο Σταρένιο.
Γιατί γυρίστηκε μια υπερπαραγωγή στην Ελλάδα;
Την εποχή της μεγάλης ακμής του Χόλυγουντ μεταπολεμικά, υπήρξε ένας σπουδαίος Έλληνας, που δεν ξέχασε ποτέ την πατρίδα του. Ήταν το μεγάλο αφεντικό της 20th Century Fox και όσο κράτησε η λαμπρή βασιλεία του κατάφερε να φέρει στην Ελλάδα για γύρισμα μερικές από τις σπουδαιότερες ταινίες εκείνης της εποχής. Για την Ελλάδα ήταν φυσικά μια εποχή αθωότητας και τεράστιας ευκαιρίας ανάδειξης της εικόνας της στο εξωτερικό. Χαρακτηριστικό είναι ότι χάρη στο «Παιδί και το δελφίνι», η Ύδρα άρχισε να γίνεται περιζήτητος τουριστικός προορισμός. Ο Σπύρος Σκούρας (28 Μαρτίου 1893 – 16 Αυγούστου 1971), λοιπόν, ήταν αυτός ο σπουδαίος Έλληνας που άφησε την πατρίδα του (Σκουροχώρι Ηλείας) και κατάφερε να αναδειχτεί στην Αμερική και να κατακτήσει το Χόλυγουντ για μια 20ετία περίπου. Ήταν ο άνθρωπος που μαζί με τον Σεσίλ Ντε Μιλ ενθάρρυνε και προώθησε όσο μπορούσε την ιδέα τα κινηματογραφικά στούντιο να ασχοληθούν με τις σπουδαίες επικές ιστορίες του παρελθόντος. Ήταν, ασφαλώς πολυδάπανες παραγωγές, που συχνά γυρίζονταν σε τοποθεσίες εκτός Αμερικής. Μια από αυτές τις ταινίες ήταν το 1961 «ο Λέων της Σπάρτης».
Θερμοπύλες: διαχρονική και παγκόσμια ακτινοβολία
Σε μια εποχή που το Χόλυγουντ έψαχνε για τέτοιες εντυπωσιακές ιστορίες, ήταν αδύνατο να αφήσει το σκηνικό των Θερμοπυλών ανεκμετάλλευτο. Ήταν το 1960 όταν η 20th Century Fox άρχισε την προεργασία και την αναζήτηση χώρων για να πραγματοποιήσει το γύρισμα αυτής της διαχρονικής ιστορίας. Οι 300 γενναίοι πολεμιστές του Λεωνίδα θα αποκτήσουν ξανά υπόσταση, έστω κι αν αυτή είναι απλά κινηματογραφική. Έλληνες και Αμερικανοί θα στήσουν το στρατηγείο τους στην Αττική, στην περιοχή του Μαραθώνα, και στο Λουτράκι Κορινθίας, για ολόκληρο τον χειμώνα του 1960, ώστε να αναβιώσουν την πραγματική ιστορία που κυκλοφόρησε το 1962. Σε μεγάλο βαθμό «ο Λέων της Σπάρτης» σέβεται και αναπαριστά την πραγματική ιστορία, όπως συνέβη το 480 π.Χ. Υπεύθυνος και για αυτό ήταν ο Σκούρας, που είχε δώσει σαφείς οδηγίες στον σεναριογράφο Τζορτζ Σεν Τζορτζ, τον άνθρωπο που την ίδια εποχή έγραψε και το σενάριο του «Αλίκη my Love», της ταινίας που φιλοδοξούσε να συστήσει στην υπόλοιπη ανθρωπότητα το άστρο της Αλίκης Βουγιουκλάκη. 20.000 κομπάρσοι, κατά κύριο λόγο Έλληνες, ανάμεσα σ’ αυτούς και ο ‘’δικός μας’’ Σπύρος Σιδηρόπουλος, θα συνεργαστούν και θα βοηθήσουν στην αναπαράσταση. Τον σκηνοθέτη της ταινίας, Ρούντολφ Μάτε, βοήθησε στο έργο του ο σκηνοθέτης Ερρίκος Ανδρέου. Ο Μάτε θεωρούνταν στην Αμερική μια από τις πλέον αξιοσέβαστες φιγούρες του κινηματογράφου, αφού ήταν από τους πρωτεργάτες ακόμη επί βωβού κινηματογράφου. Φυσικά, ανάμεσα στους Έλληνες που συμμετείχαν στην ταινία ξεχωρίζει ο επίσης ‘’δικός μας’’ Μάνος Χατζιδάκις.
Το ‘’αστέρι’’ του Μάνου Χατζιδάκι ήδη ψηλά
Η μουσική σε αυτές τις ταινίες παίζει σημαντικό ρόλο. Τονίζει σε μεγάλο βαθμό την δράση και τα συναισθήματα του ήρωα, την γενναιοδωρία της παραγωγής, που σ’ αυτές τις περιπτώσεις σχεδόν πάντα καλύπτει τον συνθέτη με μια μεγάλη ορχήστρα. Ο Μάνος Χατζιδάκις ηχογράφησε το 1962 την μουσική του «Λέοντα της Σπάρτης» με το χαρακτηριστικό ύφος του, που και εδώ κινείται μεταξύ Ανατολής και Δύσης, αγαπημένο παιχνίδι για τον συνθέτη. Το 1967 θα δοκιμάσει να ξαναδουλέψει πάνω σε αυτές τις μελωδίες, δίνοντάς τους και στίχους, αλλά μάταια. Για μία και μοναδική φορά, η σπάνια αυτή μουσική θα ακουστεί στο ελληνικό ραδιόφωνο, στο Τρίτο συγκεκριμένα, την περίοδο που ήταν διευθυντής του ο Μάνος.
