Υπόγειες διαδρομές ελληνικής διαχρονίας
του Θανάση Μουσόπουλου
Σημειώνω πάντοτε ότι ο Διονύσης είναι βορειοελλαδίτης. Να προσθέσω, μάλιστα, ότι ο πατέρας του ήταν Κωνσταντινοπολίτης και η μητέρα του Φιλιππουπολίτισσα. Ο Σαββόπουλος έτσι συνενώνει όλη τη θρακική παράδοση, ήθος πρωτεύουσας και ύφος πολιτιστικής κυράς. Με το έργο του πάντοτε επιστρέφει σε τούτες τις ρίζες.
Το 1980 κυκλοφόρησε το βιβλίο μου «Προσεγγίσεις 2 (Οδ. Ελύτης, Ν. Βρεττάκος, Δ. Σαββόπουλος, Β. Βασιλικός, Στ. Ιωαννίδης, Κ. Βέικου Σεραμέτη, Χρ. Παυλίδης)», εκδ. «Θρακικά Χρονικά», σελ. 89. Τα κείμενα είναι της περιόδου 1977 – 1980, μερικά δημοσιευμένα σε περιοδικά και εφημερίδες. Στο έργο μου αυτό περιέχονται τρία κείμενα για τον Διονύση Σαββόπουλο.
Το πρώτο άρθρο (σελ. 45 – 47) «Ο Διονύσης Σαββόπουλος και η εποχή μας» είναι περίληψη εισήγησής μου στη Λέσχη Δίσκου της ΦΕΞ, 20 Απρίλη 1980. Το άρθρο πρωτοδημοσιεύθηκε το 1980 στην εφημερίδα «Σπίθα» του φίλου Σήφη Νικολαΐδη. Ανάμεσα στα άλλα γράφω:
«Ο Διονύσης Σαββόπουλος είναι σημείο αμφιλεγόμενο […] Βασική μας θέση είναι πως ο Σαββόπουλος είναι ποιητής που τραγουδά την ποίησή του. Ποίηση και Μουσική (νοήματα και ήχοι) γεννιόνται ταυτόχρονα μέσα του με μια διαλεκτική αντιστοιχία. Είναι ένας δημιουργός που ιστοριογραφεί την εποχή μας με τον τρόπο του, βέβαια βιογραφείται και με το έργο του […] Στο έργο του βλέπουμε δύο στάσεις: την απαισιόδοξη και τη σατιρική. Αναπαριστά τον κωμικοτραγικό μας κόσμο και τον ειρωνεύεται. Μας δείχνει πρώτα την αμηχανία και τον φόβο μπροστά στα πράγματα, κατόπι τη μοναξιά, τη σιωπή, την απελπισία μπρος σ’ αυτά και τέλος αφήνει τρεις δρόμους: το σαρκασμό, την απόφαση, την πράξη».
Το δεύτερο κείμενο είναι το «Σχόλια και μέθοδοι προσέγγισης του Διονύση Σαββόπουλου» (σελ. 48 – 50).
Το τρίτο άρθρο «Αναζητώντας την Ελλάδα … το 2977» (σελ. 51 – 53) γράφηκε στη Ζάκυνθο, σε διακοπές μου το 1977. Απομονώνω δυο τρεις φράσεις:
«Θα υποστηρίξουμε ότι ήταν ο μοναδικός χρονογράφος ή ιστοριογράφος της Ελλάδας εκείνα τα μακρινά χρόνια […] Με πολύ πρωτόγονα, λέει ο λαός, μέσα προσπαθούσε να πει την ιστορία στους ανθρώπους, αλλά δεν καταλάβαιναν πολλά πράγματα, βέβαια χειροκροτούσαν. Αν καταλάβαιναν τι έλεγε, λένε, η Ελλάδα θα κρατούσε […] Ο Σαββόπουλος, όπως λένε οι πληροφορίες μας, έζησε στην καρδιά του μεσαίωνα. Αν το έλεγες αυτό στις μέρες του, θα σε ’παιρναν για σκοταδιστή ή αντιδραστικό, γιατί ο κόσμος ήταν μια διαλυμένη συγκέντρωση, ένα στοιχειωμένο δάσος που όλα τα έβλεπες παραμορφωμένα. Πολύ τυχαίο γεγονός που σώθηκε ο Σαββόπουλος. Πάντως μπορεί να ήταν και ο εθνικός τους ποιητής, τόσο ωραία που λέει τα πράγματα για τις μέρες του».
Προσυπογράφω, σαράντα πέντε χρόνια μετά την έκδοση των κειμένων μου, την άποψή μου για τον Νιόνιο της νεότητάς μου…
