Αναμένεται η αδειοδότηση της Πολεοδομίας για την τελευταία φάση
Αποκλειστικές εικόνες από την μουσειολογική μελέτη και την εσωτερική όψη του μουσείου
Με το τελείωμα των εργασιών της αναστήλωσης του υπέροχου κτιρίου της παλιάς καπναποθήκης, είχε φανεί πριν λίγα χρόνια το μέγεθος και αξία που θα αποκτήσει το Μουσείο Καπνού, που είχε εξαγγείλει η, τότε, Νομαρχία Ξάνθης επί ημερών του νυν Περιφερειάρχη, Γιώργου Παυλίδη, για να στεγάσει ό,τι έχει σχέση με την ιστορία του καπνού. Μια ιστορία παράλληλη και καθοριστική για τις κοινωνικοοικονομικές αλλά και πολιτιστικές εξελίξεις στην πόλη από την αρχή της παραγωγής του στην περιοχή.
Μια παλιά καπναποθήκη απέναντι απ’ το Αθλητικό Κέντρο ‘’Φ. Αμοιρίδης’’ που είχε υποστεί σημαντικές ζημιές από την εγκατάλειψη, αλλά και από την φωτιά που πριν μερικά χρόνια εκδηλώθηκε στο κτίριο, αναστήλωσε και αναπαλαίωσε η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ξάνθης. Το κτίριο που αποτελεί πλέον ένα κόσμημα για την πόλη, θα γίνει το σπίτι ενός πολύτιμου και άμεσα συνδεδεμένου με την ταυτότητα του τόπου προϊόντος, του καπνού. Παρότι όμως πέρασαν πολλά χρόνια από την ολοκλήρωση των εργασιών αναστήλωσης και αποκατάστασης, η ολοκλήρωση του έργου δεν προχωρούσε.
Αλλαγή ονόματος για έκδοση της άδειας
Σε τελική φάση φαίνεται να μπαίνει η πολυαναμενόμενη δημιουργία του Μουσείου Καπνού στην Ξάνθη, μετά το τελευταίο «πάγωμα» που προκάλεσε το θέμα της αδειοδότησής του. Το πρόβλημα, που είναι διαδικαστικό, εντοπίζεται στο γεγονός ότι η επίσημη ονομασία του Μουσείου, το εντάσσει σε άλλη κλίμακα δόμησης. Η κλίμακα αυτή προβλέπει αυξημένα στατικά μέτρα, γιατί υπάρχει ως δεδομένο ότι φιλοξενεί σπάνια, μοναδικής ιστορικής και καλλιτεχνικής αξίας αντικείμενα, τα οποία πρέπει να διαφυλαχθούν. Κάτι τέτοιο όμως δεν συμβαίνει και με το Μουσείο Καπνού. Έτσι προτάθηκε η λύση της μετονομασίας του σε πολιτιστικό χώρο, ο οποίος προβλέπει και πάλι την μαζική συνάθροιση κοινού, όπως και στα μουσεία. Έχει ήδη εκπονηθεί η μουσειολογική μελέτη, μετά και την ολοκλήρωση των οικοδομικών εργασιών αποκατάστασης στο κτήριο της καπνοποθήκης και προχωρά πλέον η τελευταία φάση της ολοκληρωτικής διαμόρφωσης του χώρου, που ξεκίνησε πριν από σχεδόν δεκαπέντε χρόνια.
Ένα μουσείο κόσμημα
Το «Ε» επικοινώνησε με την υπεύθυνη της μουσειολογικής μελέτης, καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης και Μουσειολογίας Α.Π.Θ. και Πρόεδρο της Εταιρείας Ελλήνων Μουσειολόγων, κα Ματούλα Σκαλτσά, η οποία μας έδωσε το σκεπτικό και το όραμα πίσω από τον σχεδιασμό του μουσείου. Σε συνεργασία με τον σύζυγό της, καθηγητή αρχιτεκτονικής κο Τζώνο, έχουν καταλήξει σε μια σύγχρονη μορφή μουσείου, το οποίο είναι διαδραστικό και διηγείται το ίδιο την ιστορία του καπνού και των ανθρώπων που αυτός επηρέασε. Ο αύλειος χώρος θα έχει έντονο εικαστικό χαρακτήρα και θα προορίζεται για δράσεις, εκδηλώσεις, αλλά θα διαθέτει και κατάλληλα προστατευμένα σημεία για περιοδικά και μόνιμα εκθέματα. Στο εσωτερικό θα διαμορφωθεί χώρος βιβλιοθήκης, διαλέξεων, χώρος περιοδικών εκθέσεων και της μόνιμης συλλογής. Ακόμη, θα υπάρχει και δεύτερη έξοδος και για λόγους ασφαλείας αλλά και για να απομονώνεται ένα μέρος του μουσείου για συγκεκριμένες εκδηλώσεις. Βασικό χαρακτηριστικό είναι η σύνδεση του σύγχρονου με το παραδοσιακό. Ο επισκέπτης θα ‘’πατάει’’ στο σύγχρονο, αλλά θα βλέπει το διατηρητέο από πάνω, καθώς θα παραμείνει η παραδοσιακή στέγη, αλλά το πάτωμα θα αποτελείται από σύγχρονο ανθεκτικό υλικό. Ακόμη, στο υπόγειο θα υπάρχει κυλικείο, ενώ το πατάρι θα χρησιμοποιηθεί για διοικητικές υπηρεσίες.
Ένα βιωματικό μουσείο που θα ‘’μιλάει’’ στον επισκέπτη
Η κα Σκαλτσά, η οποία ευγενώς μας απέστειλε ανέκδοτες και αδημοσίευτες φωτογραφίες από τα τρισδιάστατα σχέδια που περιλαμβάνει η μουσειολογική μελέτη και τα οποία αντικατοπτρίζουν το όραμά της για το μουσείο, μας είπε: «Θέλουμε το μουσείο σας να δημιουργεί στον επισκέπτη ένα βίωμα, ώστε να παρασύρεται για να ‘’αναγνώσει’’ βιωματικά και κιναισθητικά, πράγματα πεζά, όπως οι διαδικασίες από την προετοιμασία του χωραφιού ως το φύτεμα, το σπάσιμο, το παστάλιασμα, τη δημιουργία των χωρικών δεμάτων, την επεξεργασία στο καπνομάγαζο, τη δημιουργία των εμπορικών δεμάτων και την αποθήκευσή τους και τελικά την εμπορία τους. Να δείξουμε δηλαδή τη ζωή μιας κοινωνίας γύρω από τον καπνό με την κοινωνική της διαστρωμάτωση και την εθνοτική της πολυμορφία. Επίσης θέλουμε στον πάνω όροφο να διηγηθούμε την ιστορία της Ξάνθης και πως τα ιστορικά και πολιτικά γεγονότα και η γύρω από τον καπνό τοπική οικονομία έπλασε μια πόλη και επηρέασε τη ζωή της, την εικόνα της και τους ανθρώπους της, να διηγηθούμε προσωπικές ιστορίες καπνοκαλλιεργητών, καπνεργατών και καπνεμπόρων, αλλά να αντιληφθούμε και την αισθητική που χαρακτήριζε παραπάνω από ένα αιώνα την περιοχή αυτής της χώρας μας μέσα από την αισθητική των πακέτων και των διαφημίσεων τσιγάρου. Φιλόδοξο εγγχείρημα αλλά με τη βοήθεια της τοπικής κοινωνίας και των ειδικών επιστημόνων από αυτήν (ήδη συνεργαζόμαστε με την κ. Κική Χριστοδούλου, ιστορικό της τέχνης-μουσειολόγο και τον διευθυντή του Λαογραφικού Μουσείου Ξάνθης της ΦΕΞ κ. Πασχάλη Ξανθόπουλο, με νέους αποφοίτους και φυσικά την προϊσταμένη της Αντιπεριφέρειας κ. Χρυσάνα Λάμπρου). Η εκφρασμένη θέληση του Περιφερειάρχη Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης κ. Γ. Παυλίδη, ο οποίος είχε ξεκινήσει και το έργο, είμαστε σίγουροι ότι θα ξεπεράσει τα όποια γραφειοκρατικά ζητήματα, ώστε η Ξάνθη γρήγορα να έχει ένα μουσείο διεθνούς επιπέδου, το μουσείο που της αξίζει.
Αν αναλογιστεί κανείς ότι η Καβάλα, που αποτέλεσε μόνο πόλη εμπορίας του καπνού, χωρίς να συνδεθεί άμεσα με την παραγωγική του διαδικασία, έχει μουσείο καπνού, καταλαβαίνει πόσο απαραίτητη καθίσταται η ολοκλήρωση αυτού του έργου, στο οποίο εργάστηκαν κορυφαίοι επιστήμονες, και το οποίο θα ξεφεύγει από τα όρια της απλής παράθεσης και εναπόθεσης εκθεμάτων. Εν αναμονή, λοιπόν, της υπέρβασης των όποιων γραφειοκρατικών ζητημάτων και της άμεσης εξεύρεσης της απαιτούμενης χρηματοδότησης, ύψους περίπου 2 εκατ., όπως εικάζουν οι αρμόδιοι υπάλληλοι, για να αποκτήσει η πόλη της Ξάνθης ένα χώρο – φόρο τιμής και εκμάθησης της νεώτερης ιστορίας του.
Χ.Δ.
