Ανυπέρβλητος, πάλαι ποτέ, μοναδικός στον Μεσογειακό χώρο, υπερήφανος, υδροχαρής κόσμος, ασύστολα κακοποιημένος μετέπειτα. Στ’ όνομα ψευδεπίγραφης ανάπτυξης.
Υλοτομίες ληστρικές, εκχερσώσεις δασοφάγες, γεωργικές καλλιέργειες χωρίς μέλλον, λευκοφυτείες υδροβόρες, βοσκή υπερβολική, εγκείτωση Νέστου ως τεντωμένο σχοινί, συνείργησαν στον ανεπανάληπτο για τα σημερινά δεδομένα έγκλημα.
Και να τώρα, με παρέλευση και καθυστέρηση δεκαετιών, μας έπιασε πόνος.
Το Δασαρχείο Καβάλας – διαχειριστής του χώρου – υλοποιεί, (Εμπρός 23-11-2006) μαζί με το ΕΚΒΥ, πρόγραμμα για την επαναφορά αυτοφυούς – υδροχαρούς βλάστησης σ’ έκταση 2.800 στρ. (το Κοτζά Ορμάν ήταν 72.000 στρ.). Παράλληλα επιδιώκει την δημιουργία και δύο περιβαλλοντικών πάρκων (ανά ένα εκατέρωθεν του Νέστου) τα οποία όμως θα εγκατασταθούν, κατά την ταπεινή μου γνώμη, ως παρασιτικοί ξενιστές στο σώμα του Μεγάλου δάσους.
Επαινετή πάντως προσπάθεια. Ωστόσο φαντάζει φτωχή μπροστά στην γιγαντιαία, στην τολμηρή απόφαση που πρέπει, σοβαρά, ν’ αναληφθεί. Μπροστά στο ανθρώπινο χρέος προς την εκδιωχθείσα φύση μέσα από την ίδια την φύση.
Το ζητούμενο για τις εκβολές του Νέστου (Κοτζά Ορμάν) δεν είναι αποσπασματικό. Αλυσιδωτό είναι. Με πέντε αναπόσπαστους και ομοούσιους κρίκους. Ήτοι:
α) Οροθέτηση για δράσεις εντός αυτής.
β) Μετακίνηση γεωργικών εκτάσεων, εκτός.
γ) Αυτόχθονη βλάστηση (επαναφορά).
δ) Κατάκλυση επιφανειών φυσική (θα δούμε πως).
ε) Περίφραξη – ανεξαρτοποίηση – απομόνωση του οικοσυστήματος από την γειτονική γη.
Εγχείρημα αποκατάστασης ενός κρίκου δεν ωφελεί, δεν δίνει λύση.
Την θέση αυτή προβάλλει και υποστηρίζει η ταπεινότητά μου δημόσια από το 1985, εδώ και 21 χρόνια δηλ. (οράτε τοπικό τύπο Μάϊο 1985, Εμπρός 25-1-1990, περιοδικό ΓΕΩΤΕΕ Γεωτεχνική Ενημέρωση Νοέμβριος 1994, Τοπικό Ημερήσιο Τύπο 25-2-1999). Όμως ως φωνή βοώντος εις ώτα μη ακουόντων. Ας είναι, τουλάχιστον ξεκίνησε ένα μικρό έστω βήμα, αλλά μεγάλο μπροστά στο καθόλου.
Χωρίς άλλο οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε και να συναισθανθούμε ότι για να φθάσουμε στο βηματάκι αυτό διάβηκαν – χάθηκαν δεκαετίες. Εύχομαι να μην γίνει το ίδιο για ένα ολοκληρωμένο σχεδιασμό.
Το μεγάλο δάσος (Κοτζά Ορμάν) μπορεί να βρει (στο μέτρο του δυνατού) την αίγλη που είχε, την αγριότητα που έχασε, το μυστήριο που απώλεσε, το δέος που απέπνεε, σε βάθος χρόνου.
Προγράμματα οικοτουριστικής εκμετάλλευσης – διαχείρισης αυτού καθ’ αυτού του Μεγάλου δάσους δεν ωφελούν. Βλάπτουν. Ζημιώνουν. Κάτι τέτοιο μπορεί να επιχειρηθεί σε παρακείμενες εκτάσεις. Εκτός του σώματος του δάσους.
Οικονομίστικες αντιλήψεις για τη χρήση της γης δεν μπορεί να έχουν θέση στον αγώνα επαναφοράς του χαμένου παράδεισου, του απόλυτου δηλ. φυσικού περιβάλλοντος, του άγριου, του απροσπέλαστου.
Στις μέρες μας οι οιωνοί είναι ευοίωνοι για το μέγα εγχείρημα. Το 4ο Κοινοτικό πλαίσιο διαφαίνεται πως μπορεί ν’ αντέξει χρηματοδοτικά το σημαντικό, Ευρωπαϊκής ανάγκης, τόλμημα, με γνώμονα το ολοένα εντεινόμενο ενδιαφέρον της Ε.Ε. για την φύση.
Είναι ευνόητο πως μέσα σε τούτον τον σχεδιασμό θα συμπεριληφθούν και οι πρόσφορες εκτάσεις της «Φωνής της Αμερικής».
Και τώρα το πιο σημαντικό. Ο τέταρτος κρίκος, ο οποίος σημειωτέο απαιτεί και την μεγαλύτερη, την μέγιστη τόλμη. Η φυσική (όχι τεχνητή) κατάκλιση με πλημμυρικά νερά του Νέστου, καθ’ ότι αυτά ήταν, με το άφθονο νερό και την πλούσια σε θρεπτικά στοιχεία ιλύ, ο αιματοδότης του Κοτζά Ορμάν και μόνον αυτά, μπορούν να επανεμφανίσουν ρωμαλέο φυσικό οικοσύστημα. Χωρίς αυτά, τα όποια αποτελέσματα θα είναι πενιχρά. Αποκαρδιωτικά.
Ιδού το τι επιβάλλεται – πάντα κατά την ταπεινότητά μου- να γίνει.
α) Ύψωση ελαφρών προστατευτικών αναχωμάτων περιμετρικά του οροθετησομένου οικοτόπου, με αφετηρία την κοίτη του Νέστου και κατάληξη την θάλασσα. Επ’ αυτών, περίφραξη για να εμποδισθεί η επικοινωνία των άγριων ζώων (ήδη υπαρχόντων λ.χ. αγριογούρουνων), με τις γειτονικές γεωργικές εκτάσεις και την αποσόβηση ζημιών.
β) Απομάκρυνση των ήδη υφισταμένων, παράλληλων με τον Νέστο, αναχωμάτων με αρχή την παραπάνω αφετηρία και έως την θάλασσα.
γ) Απελευθέρωση, μια – δυο φορές κάθε χειμώνα, από το φράγμα του Θησαυρού μεγάλων όγκων νερού, προκειμένου να υπερχειλίσει ο Νέστος στο κομμάτι όπου απομακρύνθηκαν τ’ αναχώματά του και να κατακλυσθεί έτσι η οροθετημένη περιοχή.
δ) Φυτεύσεις (όχι σε γραμμές) με γηγενή είδη μαζί με αναρριχόμενα, περιελισσόμενα, φυτά.
Εμπρός λοιπόν να επαναφέρουμε στο Κοτζά Ορμάν τον χαμένο παράδεισο, να επανεμφανίσουμε την απαράμιλλη φύση που αβασάνιστα εκδιώχθηκε, να του προσδώσουμε την αγριότητα που το χαρακτήριζε, το μυστήριο και το δέος που απέπνεε.
Πάντα ταύτα, ως οφειλόμενο, αξεπλήρωτο χρέος προς την φυτική και ζωική κοινωνία του Κοτζά Ορμάν που αδικαιολόγητα χάθηκε.
Ξάνθη Δεκέμβριος 2006
Ιωάννης Γκεβρέκης
Γεωτεχνικός – Δασολόγος
Επίτιμος Δασάρχης
