Αναδημοσιεύουμε το αφιέρωμα της Καθημερινής, από την ενότητα Ταξίδια, που παρουσιάζει τη διαδρομή στο Νέστο, παράλληλα με τη σιδηροδρομική γραμμή. Για μια ακόμη φορά αποτυπώνεται η δυναμική της προσέλκυσης φίλων του βουνού, μέσα από την απαράμιλλη φυσική ομορφιά, μαζί με τις ελλείψεις σε υποδομές, αλλά και σε καθαριότητα. Το ταξιδιωτικό ρεπορτάζ περιλαμβάνει και τη διαδρομή στο φαράγγι του Αισώπου, στη Φθιώτιδα.
Σε ένα σκουριασμένο, παρατημένο βαγόνι στον σιδηροδρομικό σταθμό του Μπράλου κάποιοι ερωτευμένοι έχουν γράψει τα ονόματά τους. Σε μια πέτρινη γαλαρία στα Στενά του Νέστου, ο Φώτης φωτογραφίζει έναν κοκκινολαίμη που μπαινοβγαίνει ατάραχος. Ο Άκης βάζει το αυτί του στη ράγα, για να επιβεβαιώσει δήθεν ότι δεν πλησιάζει τρένο. Ο Γιώργης προσπαθεί να κρατήσει ισορροπία πάνω στις γραμμές. Μεγάλοι άνθρωποι παίζουμε σαν παιδιά, θυμόμαστε όλες τις ταινίες με τρένα που έχουμε δει –από σπλάτερ μέχρι ρομάντζα– και όλους τους σχετικούς στίχους που έχουμε τραγουδήσει κατά καιρούς.
Η πεζοπορία στις γραμμές του τρένου ασκεί άλλου τύπου γοητεία. Η ταχύτητα και η δύναμη ενός τόσο εμβληματικού μέσου μεταφοράς υπονοούνται. Όταν το τρένο δεν είναι εδώ, φύση και άνθρωποι γαληνεύουν. Μετά τον Βουραϊκό και το Πήλιο, δύο ακόμα σημεία στην Ελλάδα είναι τόσο όμορφα και τόσο ιστορικά ώστε να αποκτήσουν τουριστικό τρενάκι, όπως έχει αποφασιστεί: τα Στενά του Νέστου στην Ξάνθη και το φαράγγι του Ασωπού στη Φθιώτιδα. Και είναι και από τα ελάχιστα σημεία στα οποία, παράλληλα με τις γραμμές του τρένου, έχουν αναδειχθεί πεζοπορικές διαδρομές.
Σταυρούπολη - Τοξότες: Πορεία με τον Νέστο
Τολμώ να πω ότι τα Στενά του Νέστου με τους μαιάνδρους είναι μία από τις ωραιότερες πεζοπορικές διαδρομές στην Ελλάδα και συγχρόνως ένα από τα σημαντικότερα οικοσυστήματα της χώρας. Ο τεράστιος Νέστος, που χωρίζει τη Μακεδονία από τη Θράκη, πηγάζει από τη Βουλγαρία και εκβάλλει στο Θρακικό Πέλαγος, στο διάσημο Δέλτα του, που αποτελεί Εθνικό Πάρκο. Δίπλα του, άλλοτε υψώνονται εντυπωσιακά βράχια και άλλοτε απλώνονται παρόχθια δάση, ενώ στο τμήμα από τη Σταυρούπολη έως τους Τοξότες «τρέχουν» μαζί του οι γραμμές του τρένου. Γέφυρες και πετρόκτιστες γαλαρίες-έργα τέχνης σχηματίζουν ένα σκηνικό που δεν ξεχνάς ποτέ.
Αυτή η διαδρομή, μέχρι την πανδημία, αποτελούσε το δρομολόγιο του επιβατηγού τρένου που συνέδεε την Αλεξανδρούπολη με τη Θεσσαλονίκη. Ακόμα παλαιότερα, λειτουργούσε και το Περιβαλλοντικό Τρενάκι Νέστου, που προσέφερε, κυρίως σε σχολεία, ένα σημαντικό περιβαλλοντικό μάθημα και παράλληλα μια απίθανη εμπειρία. Μέχρι αμφότερα να ενταχθούν και πάλι στα δρομολόγια, τη γραμμή διασχίζουν μόνο τα εμπορικά τρένα και οι δρεζίνες του ΟΣΕ. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο επιλέξαμε να μην πεζοπορήσουμε πάνω στις γραμμές του τρένου –το παλιό μονοπάτι που χρησιμοποιούσαν οι εργάτες της γραμμής έχει, έτσι κι αλλιώς, κλείσει από τη βλάστηση και τις επιχώσεις–, αλλά να ακολουθήσουμε το μονοπάτι Nestos – Rodopi Trail, που αποτελεί και τμήμα του ευρωπαϊκού Ε6. Το καλό με αυτή τη διαδρομή είναι ότι μπορείτε να επιλέξετε ακριβώς τον χρόνο που θέλετε να περπατήσετε, αφού περνά από χωριά που προσεγγίζονται με το αυτοκίνητο. Το λιγότερο καλό είναι ότι δεν γίνεται όλη κατά μήκος του ποταμού και της σιδηροδρομικής γραμμής. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να φροντίσετε για τη μετακίνησή σας προς την αφετηρία και από τον τερματισμό του μονοπατιού.
«Μπορούμε να μπούμε από Σταυρούπολη, από Κομνηνά ή από Κρωμνικό. Διάλεξε», μου λέει ο Ηλίας Γερμαντζίδης, δείχνοντας τον χάρτη που έφτιαξε για τα εκπαιδευτικά προγράμματα. Μαζί με τη Ραλού Βλαχοπούλου έχουν ιδρύσει τη χαρτογραφική εταιρεία Route, με έδρα την Ξάνθη, και ασχολούνται με την αποκατάσταση μονοπατιών σε όλη την Ελλάδα ‒ σε αυτό συμμετείχαν κάνοντας τη μελέτη.
Παρότι το Nestos – Rodopi Trail είναι πολύ μεγαλύτερο (ξεκινά από την Ξάνθη και φτάνει στο δασικό χωριό Ερυμάνθου, στη Ροδόπη), το τμήμα στο οποίο αναφερόμαστε έχει μήκος 20 χλμ. και θα πρέπει να υπολογίζετε περίπου 8 ώρες για να το περπατήσετε ολόκληρο. Είναι το ίδιο μονοπάτι που χρησιμοποιούσαν για αιώνες οι άνθρωποι της περιοχής για το εμπόριο των περίφημων καπνών που καλλιεργούσαν.
Το πρώτο τμήμα από τη Σταυρούπολη έως το Κρωμνικό (4 ώρες) περνά από τη μεγάλη σιδηροδρομική γέφυρα της Σταυρούπολης και κινείται παράλληλα με τη γραμμή και το ποτάμι σε ένα ήμερο, αγροτικό τοπίο. Για εμάς, όμως, αξίζει περισσότερο να επιλέξετε το κομμάτι από τον εγκαταλελειμμένο οικισμό του Κρωμνικού έως τη Γαλάνη (4 ώρες). Θα δείτε τα ερείπια του παλιού οικισμού που ζωντανεύει το Πάσχα, καθώς οι κάτοικοι των Τοξοτών, με καταγωγή από εδώ, έρχονται και ανάβουν τα κεριά τους, θα χαϊδέψετε τα καλοκάγαθα σκυλιά των λιγοστών κτηνοτρόφων (μη θορυβηθείτε από τα αρχικά γαβγίσματα, το παίζουν φύλακες!), θα πεζοπορήσετε λίγο ακόμα, αν θέλετε να κατεβείτε στον σταθμό του τρένου (είναι παράκαμψη).
Στη συνέχεια, θα περάσετε το οροπέδιο, θα δείτε πιθανότατα τα άγρια άλογα του Νέστου, θα μπείτε σταδιακά στο πυκνό δάσος που είναι γεμάτο βελανιδιές, δαμασκηνιές και άλλα είδη και θα παρατηρήσετε τα μανιτάρια. Θα περπατήσετε στο παλιό καλντερίμι που σώζεται κατά τόπους, θα χάσετε το φως του ήλιου από την πυκνή βλάστηση της ρεματιάς και έπειτα θα αρχίσετε να βγαίνετε σε ξέφωτα, με θέα στην κοιλάδα του Νέστου, προς την οποία και κατηφορίζετε. Παγκάκια για ξεκούραση θα συναντάτε συχνά στο διάβα σας ‒ φτιάχτηκαν στο πλαίσιο αποκατάστασης του μονοπατιού, όπως και οι ξύλινοι φράχτες που, όπως ήταν φυσικό, έχουν πλέον πέσει. Η σήμανση επίσης δεν είναι ιδανική στα καίρια σημεία, συνεπώς καλό είναι να έχετε τον νου σας (για παράδειγμα, μετά το Κρωμνικό στη μεγάλη δεξαμενή που θα συναντήσετε, προχωράτε δεξιά και κάτω, δεν ακολουθείτε το πλακόστρωτο στο τέλος της).
Κάποτε το μονοπάτι τέμνει τη σιδηροδρομική γραμμή και εσείς συνεχίζετε απέναντι, προσεγγίζοντας επιτέλους τον Νέστο. Το ωραιότερο τμήμα της διαδρομής ξεκινά. Σαν ζούγκλα στην αρχή, με τις γραμμές να παίζουν κρυφτό με τη βλάστηση, σύντομα θα μπείτε στα περίφημα Στενά του Νέστου, τα Τέμπη της Θράκης όπως επίσης λέγονται. Περπατάτε σε ένα πανέμορφο, λαξευμένο μονοπάτι, το οποίο ανεβοκατεβαίνει και ελίσσεται, όπως προστάζει ο βράχος και οι περίφημοι μαίανδροι. Βλέπετε δίπλα σας τις γραμμές και τις εντυπωσιακές γαλαρίες, την παρόχθια βλάστηση, τις αμμουδιές και το ποτάμι, σε μια διαδρομή που δεν θα θέλετε να τελειώσει. Ενάμισι χιλιόμετρο πριν από τον τερματισμό βρίσκεται και ένα δημοφιλές σημείο θέας, που όμως θα σας χαλάσει τη διάθεση: Λόγω της γειτνίασης με τη Γαλάνη, πολλοί έρχονται εδώ για βόλτα, πετώντας τα ποτήρια του καφέ στον ανοιχτό κάδο, ο οποίος ξεχειλίζει, αφού δεν φαίνεται να τον αδειάζει κανείς.
Στη Γαλάνη, στο τέλος της διαδρομής, υπάρχει τεράστια παραλία, πάρκινγκ, καντίνα και εταιρείες υπαίθριων δραστηριοτήτων. Ευτυχώς είναι χειμώνας. Το καλοκαίρι εδώ, λέει, γίνεται το αδιαχώρητο από σκηνές, ψησταριές και φωτιές.
Αυτό που στα αλήθεια αξίζει να συμβεί σύντομα είναι να επαναλειτουργήσει το τουριστικό τρενάκι, αλλά και να διανοιχθεί το μονοπάτι παράλληλα με τις γραμμές, περνώντας και από τα εγκαταλελειμμένα Λιβερά, ο σιδηροδρομικός σταθμός των οποίων λειτούργησε κάποτε ως ξενώνας. Κι αν εκλείψουν τα σκουπίδια και η αισθητική κακοποίηση στη Γαλάνη, τότε σίγουρα θα μιλάμε για μία από τις ωραιότερες εμπειρίες που μπορεί να ζήσει κάποιος ταξιδεύοντας στην Ελλάδα. Έχει όλες τις προϋποθέσεις.
Info
›› Τα χωριά της περιοχής δεν φημίζονται για τον παραδοσιακό τους χαρακτήρα και εδώ η φύση κερδίζει όλες τις εντυπώσεις. Εκτός από πεζοπορίες, αξίζει με το παραπάνω η κατάβαση του Νέστου με canoe-kayak (Riverland, τηλ. 25410-62488). Ωστόσο, ενδιαφέρον έχει μια βόλτα στη Σταυρούπολη, η οποία διαθέτει και Λαογραφικό Μουσείο (τηλ. 6944-437472), ένας καφές με τους ντόπιους σε κάποιο από τα καφενεία και, φυσικά, η βόλτα στον σιδηροδρομικό της σταθμό. Στα Κομνηνά αξίζει να αναζητήσετε τον Μακεδονικό τάφο (κατόπιν επικοινωνίας, τηλ. 25410-51003), τον μεγαλύτερο που έχει βρεθεί στη Θράκη, και στους Τοξότες να δείτε τον σταθμό και την παλιά τούρκικη γειτονιά με το τζαμί.
›› Για τη διαμονή εξυπηρετεί είτε η Σταυρούπολη στην αρχή της διαδρομής είτε το χωριό Τοξότες στο τέλος της. Εμείς επιλέξαμε τους Τοξότες και τον όμορφο ξενώνα Κοκκύμελον (τηλ. 25410-93551, kokkymelon.gr, από 60 ευρώ με πρωινό), στα ανακαινισμένα κτίρια που χρησιμοποιούσε για τις εργασίες των καπνών ο μεγάλος καπνέμπορος Τοπάτς Αλή. Αύρα θαλπωρής, σπιτικό πρωινό και οικογενειακή φιλοξενία.
›› Απλά, νόστιμα και τίμια θα φάτε στο ταβερνάκι Παλιός Σταθμός (τηλ. 25420-22490) στη Σταυρούπολη, δίπλα στις γραμμές του τρένου, το οποίο είναι ό,τι αναζητά κανείς σε ένα ορεινό χωριό. Άψογη εξυπηρέτηση, φρέσκα λαχανικά και πατάτες στο χέρι, τέλειο ψήσιμο και καλό χύμα κρασί – ενίοτε έχει και ζωντανή μουσική. Ωραίες γεύσεις, αλλά όχι σε τόσο ειδυλλιακό περιβάλλον, προσφέρουν τα Τέμπη του Νέστου (τηλ. 25420-93071), στη Γαλάνη.
Πηγή: Καθημερινή (φωτογραφίες Όλγα Χαραμή, εικονογράφηση χάρτη: Φίλιππος Αβραμίδης)
