Παρουσίαση του ερευνητικού έργου στην 36η Επιστημονική Συνάντηση για «Το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη» (ΑΕΜΘ)
Μιλά στο «Ε» η προϊστάμενη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ξάνθης, Μαρία Χρυσάφη
Μέσα από τρεις ανακοινώσεις παρουσιάστηκε το ερευνητικό έργο που υλοποιήθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ξάνθης και «έβγαλε στο φως» αρχαιολογικά ευρήματα που παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για διάφορες ιστορικές περιόδους, ξεκινώντας από την νεολιθική εποχή με την ανασκαφή του οικισμού στην Διομήδεια, διατρέχοντας την εποχή του Δημοκρίτου και την αρχαίας πόλης των Αβδήρων έως το Βυζαντινό Πολύστυλο.
Η παρουσίαση πραγματοποιήθηκε στην 36η Επιστημονική Συνάντηση για «Το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη» (ΑΕΜΘ) που έλαβε χώρα από τις 28-29 Μαρτίου στη Θεσσαλονίκη και όπως κάθε χρόνο φιλοξενούνται στην αίθουσα τελετών του παλαιού κτηρίου της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
«Χαρτογραφώντας τους πρώιμους γεωργούς στη Θράκη»
Για την παρουσία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ξάνθης στην συνάντηση μίλησε στο «Ε» η αν. προϊσταμένη της Ε.Φ. Α. Ξάνθης Μαρία Χρυσάφη.
Ειδικότερα η κ. Χρυσάφη ανέφερε πως η πρώτη παρουσίαση πραγματοποιήθηκε από την καθηγήτρια του ΔΠΘ, Ντούσκα Ούρεμ-Κώτσου, και είχε θέμα «Το ερευνητικό πρόγραμμα MapFarm. Χαρτογραφώντας τους πρώιμους γεωργούς στη Θράκη». Συμμετείχε στην ανακοίνωση και στην έρευνα, εκτός από την ομιλήτρια, μία πολυπληθής ομάδα ερευνητών από το Δημοκρίτειο και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο καθώς και αρχαιολόγων από τις Εφορείες Αρχαιοτήτων Ξάνθης και Ροδόπης (Ντ. Ούρεμ-Κώτσου Α. Σαρρής, Ν. Παπαδόπουλος, Κ. Βουβαλίδης, Γ. Μανιάτης, Χ. Καραδήμα, Μ. Χρυσάφη, Δ. Μάτσας, Α. Μουσιώνη, Μ. Κουτσουμανής, Σ. Κώτσος, Δ. Σκουλαρίκη, Κ. Σγουρόπουλος, Γ. Πολυμέρης, Π. Χρυσαφάκογλου, Δ. Οικονόμου, Σ. Δοάνη, Ι. Χρόνης).
Εξαιρετικά μεγάλου μεγέθους νεολιθικός οικισμός στην Διομήδεια – 27 νεολιθικοί οικισμοί στην Θράκη
«Η παρουσίαση αφορούσε σε έρευνα που διεξήχθη τα τελευταία δύο χρόνια με επίκεντρο τους νεολιθικούς οικισμούς στις Περιφερειακές Ενότητες Ροδόπης και Ξάνθης, η οποία ήταν ενταγμένη στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΛΙΔΕΚ MapFarm. Η έρευνα αποσκοπούσε στον εμπλουτισμό της γνώσης μας για τους νεολιθικούς οικισμούς της Θράκης του Αιγαίου. Πρέπει να σημειωθεί ότι σε όλη τη Θράκη έχουν καταγραφεί περίπου 27 νεολιθικοί οικισμοί εκ των οποίων ελάχιστοι έχουν ανασκαφεί, με εξαίρεση τη Μάκρη κοντά στην Αλεξανδρούπολη, την Παραδημή στη Ροδόπη και τη Διομήδεια στην Ξάνθη. Πραγματοποιήθηκε επιφανειακή και γεωφυσική-γεωλογική έρευνα σε οκτώ οικισμούς, καθώς και ραδιοχρονολογήσεις σε επιλεγμένα δείγματα. Τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα σημαντικά γιατί τοποθετούν δύο οικισμούς, την Παραδημή και τη Νέα Σάντα, στην Αρχαιότερη Νεολιθική, ενώ η Διομήδεια ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες θέσεις για το εξαιρετικά μεγάλο μέγεθός της», επεσήμανε η κ. Χρυσάφη.
Από την πόλη του Δημόκριτου στα τείχη του Καντακουζηνού
Η δεύτερη ανακοίνωση που παρουσιάστηκε από την επίτιμη διευθύντρια Αρχαιοτήτων Κωνσταντίνα Καλλιντζή και είχε τίτλο: «Από την πόλη του Δημόκριτου στα τείχη του Καντακουζηνού: ενοποίηση σημείων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος Αβδήρων και Πόρων» και στην οποία συμμετείχε μία, επίσης, πολυπληθής ομάδα (Κ. Καλλιντζή, Μ. Χρυσάφη, Κ. Χατζηπροκοπίου, Δ. Σκουλαρίκη, Α. Αδαμίδου, Π. Κατσάκη, Γ. Πετρίδου, Μ. Δολιανίτης, Θ. Δεληωρίδης, Δ. Τσαγκάς, Θ. Μπακαλίδης).
Ειδικότερα παρουσιάστηκε το ομώνυμο έργο που ήταν ενταγμένο στην Ολοκληρωμένη Χωρική Επένδυση «Πολιτιστικές Διαδρομές Εγνατίας Οδού» του «Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης 2014-2020» της Περιφέρειας και ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 2023. Στόχος της παρουσίασης ήταν η προβολή στο ειδικό και μη κοινό του συνόλου των αναγκαίων ενεργειών προκειμένου ένα σύνολο αρχαιολογικών χώρων και μνημείων να καταστεί προσεγγίσιμο και ευανάγνωστο. Η ομιλία κυμάνθηκε τόσο στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων των εργασιών πεδίου (περιφράξεις, αποψιλώσεις και αποχωματώσεις) όσο και στις ενέργειες για τη διευκόλυνση της προσέγγισης του κοινού και της γνωριμίας του με την ιστορία του τόπου.
«Το έργο κατόρθωσε να δημιουργήσει πολλαπλές περιηγητικές διαδρομές και να καταστήσει επισκέψιμες αρχαιολογικές θέσεις που βρίσκονται διάσπαρτες στο παράλιο τμήμα της Ξάνθης, ανάμεσά τους τμήματα της αρχαϊκής πόλης με ιδιωτικά και δημόσια κτίσματα, τείχη και λιμάνια, ταφικοί τύμβοι και μνημεία, αρχαία λατομεία, έπαυλη της Ύστερης Αρχαιότητας, οι βυζαντινές πόλεις Πολύστυλον και Πόροι. Στα νέα αναδεδειγμένα σημεία μας καθοδηγούν δίγλωσσο έντυπο για τις διαδρομές, πινακίδες σήμανσης, πινακίδες ενημέρωσης, πολύγλωσσα φυλλάδια, ακουστικές ξεναγήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα. Οι λάτρεις της φύσης και της ιστορίας θα μπορούν να περιηγηθούν με το μέσο της επιλογής τους αφού πρώτα επισκεφθούν το μουσείο των Αβδήρων και πάρουν το απαραίτητο υλικό μαζί τους. Σας περιμένουμε λοιπόν όλους!», τόνισε η κ. Χρυσάφη.
«Εργαστήρια και τεχνικές των μετάλλων στα αρχαία Άβδηρα»
Τέλος στην τρίτη ανακοίνωση παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα εξειδικευμένης έρευνας πάνω σε μεταλλουργικά κατάλοιπα από την περιοχή της Δυτικής Πύλης της ελληνιστικής και ρωμαϊκής πόλης των Αβδήρων. Την παρουσίαση έκανε ο κύριος ερευνητής δρ. Γ. Σανίδας, και είχε τίτλο «Εργαστήρια και τεχνικές των μετάλλων στα αρχαία Άβδηρα».
Οι συντελεστές της παρουσίασης εκτός από τον κύριο ερευνητή Γ. Σανίδα, είναι οι B. Jajou, Ε. Φιλιππάκη, A. Bezut, Κ. Καλλιντζή και Μ. Χρυσάφη. Η έρευνα διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο της Lille σε συνεργασία με το ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ξάνθης. Αφορούσε 730 δείγματα από τα οποία τα 375 σχετίζονται με κατάλοιπα ή απορρίμματα μεταλλουργίας και μεταλλοτεχνίας από κατεργασία σιδήρου, χαλκού και κραμάτων, συνολικού βάρους άνω των 30 κιλών. Πρόκειται, κυρίως, για σκωρίες σφυρηλασίας, θραύσματα καλουπιών ή απορρίμματα χύτευσης. Τα εργαστηριακά κατάλοιπα συνήθως συγκεντρώνονταν για να απορριφθούν εκτός του αστικού ιστού της αρχαίας πόλης, ωστόσο μπορούσαν να ενταχθούν σε κάθε είδους επίχωση εντός της πόλης ως αδρανή υλικά σε υποστρώματα οδών ή κατά την κατασκευή τοίχων κ.α. Η έρευνα των δειγμάτων από την περιοχή της Δυτικής Πύλης, σε συνδυασμό με την ύπαρξη εστίας σε αυλή σπιτιού στην εσωτερική πλευρά του δυτικού τείχους, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι στον χώρο λειτουργούσε εργαστήριο. Παρόμοιες εγκαταστάσεις εντοπίστηκαν και σε άλλα κοντινά σημεία. Στην περιοχή γενικά της Δυτικής Πύλης έχουν συλλεγεί σκωρίες (κατάλοιπα επεξεργασίας) που προέρχονται από όλες τις φάσεις της παραγωγικής αλυσίδας, όπως από τη διαδικασία της χύτευσης ή της σφυρηλασίας. Τα ενδιαφέροντα αυτά ευρήματα σχετίζονται με την παραγωγική δραστηριότητα στα αρχαία Άβδηρα κατά τα ελληνιστική και ρωμαϊκά χρόνια. «Οι παραπάνω παρουσιάσεις αποτελούν ένα μικρό δείγμα της προσπάθειας που καταβάλλεται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ξάνθης στην κατεύθυνση της έρευνας και μελέτης σε πολλαπλούς τομείς αλλά και δημοσίευσης των αποτελεσμάτων αυτών σε έγκριτες εκδόσεις. Σημαντικό μέρος του αρχαιολογικού έργου αποτελεί σαφώς και η επιδίωξη απόδοσης των μνημείων και της γύρω από αυτά γνώσης στο κοινό», υπογραμμίζει η κ. Χρυσάφη.
Επισημαίνουμε ότι πλήρη κείμενα με την απαραίτητη τεκμηρίωση κατατίθενται κάθε χρόνο για την έκδοση των Πρακτικών του Συνεδρίου και είναι διαθέσιμα στην επιστημονική κοινότητα και στο ευρύ κοινό, τόσο σε έντυπη όσο και σε ψηφιακή μορφή στον επίσημο ιστότοπο του ΑΕΜΘ (https://www.aemth.gr/).
