Ένα καινοτόμο τούβλο με φυσικά δομικά υλικά που μπορεί να αποτελέσει βιότοπο και καταφύγιο για τις μοναχικές μέλισσες επικονιαστές
Σχεδιάστηκε από ερευνητές της Πολυτεχνικής Σχολής Ξάνθης και της Σχολής Θετικών Επιστημών Καβάλας του ΔΠΘ – Μιλά στο «Ε» ο Αντιπρύτανης Κ. Χαλιορής
Στέγη για τις …μοναχικές μέλισσες ετοίμασε και διαθέτει το Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του ΔΠΘ, έχοντας σχεδιάσει ένα καινοτόμο τούβλο με φυσικά δομικά υλικά που μπορεί να αποτελέσει βιότοπο και καταφύγιο για τις μοναχικές μέλισσες επικονιαστές και να τις δώσει τη δυνατότητα να αναπτυχθούν και σε αστικό περιβάλλον. Ο σχεδιασμός του τούβλου είναι κατάλληλος καθώς στις οπές του θα μπορούν να προφυλαχθούν για να αφήσουν τα αυγά τους! Ταυτόχρονα δε το τούβλο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε φέρουσες «πράσινες» τοιχοποιίες σε οργανωμένη δόμηση μέσα στο αστικό περιβάλλον στο πλαίσιο δημιουργικής αρχιτεκτονικής.
«Αν κάποτε οι μέλισσες εκλείψουν από την γη, το ανθρώπινο είδος θα χαθεί»
Η φράση ανήκει στον κορυφαίο φυσικό του περασμένου αιώνα και πατέρα της θεωρίας της σχετικότητας, Άλμπερτ Αϊνστάιν. Αυτό έχει την εξήγησή του στην διαδικασία της επικονίασης που είναι θεμελιώδης για την ανάπτυξη των καλλιεργειών. Οι μέλισσες, έχει υπολογιστεί, πως αποτελούν πάνω από το 75% των επικονιαστών εντόμων του πλανήτη. Αυτό και μόνον σημαίνει πως οι μέλισσες είναι σημαντικές αν όχι απαραίτητες, για την παραγωγή των γεωργικών καλλιεργειών σε όλο τον πλανήτη. Οι συλλέκτριες μέλισσες έχουν αυτόν το ενεργό ρόλο στην γονιμοποίηση των φυτών, καθώς δρουν σαν διανομείς της γύρης. Κάθε φορά που επισκέπτονται ένα άνθος για συλλογή, κολλάνε πάνω στα φτερά, στα πόδια, στις κεραίες και στα τριχίδια που καλύπτουν το σώμα τους, μικροί κόκκοι γύρης. Στην επίσκεψη που θα κάνουν στο επόμενο άνθος κάποιοι κόκκοι γύρης θα κολλήσουν στο στίγμα του ύπερου και έτσι θα γίνει η επικονίαση δηλαδή η γονιμοποίηση του φυτού.
Σήμερα υπάρχουν παγκοσμίως περισσότερα από 20.000 είδη επικονιαστών μελισσών και μόνο επτά από αυτά παράγουν μέλι. Στην Ελλάδα διαβιούν 1.150 διαφορετικά είδη μελισσών. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια δραματική μείωση του συνολικού πληθυσμού των μελισσών. Αυτό οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, όπως η μεγαλύτερη χρήση τοξικών χημικών φυτοφαρμάκων, η κλιματική αλλαγή, οι πυρκαγιές αλλά και η αστικοποίηση, που αποτελεί σημαντικό μοχλό αρνητικών επιπτώσεων της βιοποικιλότητας.
Ένα τούβλο σπίτι για τις μοναχικές μέλισσες
Σ’ αυτό το σημείο έγκειται η περιβαλλοντική διάσταση του καινοτόμου εγχειρήματος που υλοποιήθηκε από μια τετραμελή ομάδα καθηγητών και ερευνητών από την Πολυτεχνική Σχολή Ξάνθης και τη Σχολή Θετικών Επιστημών Καβάλας του ΔΠΘ και δοκιμάστηκε πειραματικά στο Εργαστήριο “Ωπλισμένου Σκυροδέματος και Αντισεισμικών Κατασκευών” του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του ΔΠΘ.
Όπως μας εξήγησε ο Αντιπρύτανης Οικονομικών, Προγραμματισμού και Ανάπτυξης Καθηγητής Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών ΔΠΘ Κωνσταντίνος Χαλιορής το δομικό αυτό υλικό ενδείκνυται κυρίως για μικρά δομήματα σε δημόσια κτήρια, σε σχολεία καθώς όπως είπε το όφελος θα είναι πολλαπλά: «Παρέχει ένα κίνητρο για να μάθουν τα παιδιά για την σημασία της μέλισσας στο οικοσύστημα, να ευαισθητοποιηθούν για το περιβάλλον. Παράλληλα το τούβλο αυτό παρέχει προστασία και βοηθά την ανάπτυξη των μελισσών στο αστικό περιβάλλον και είναι πολύ σημαντικό αυτό αν αναλογιστεί κανείς ότι στις φωτιές του Έβρου χάθηκε ένας μεγάλος πληθυσμό μέλισσών. Να σημειώσουμε επίσης ότι η μελισσοκομία είναι ένας σημαντικός παράγοντας της ελληνικής οικονομία και χρειάζεται στήριξη».
Κ. Χαλιορής
Αντιπρύτανης ΔΠΘ
Σε επόμενη φάση έρευνα με εντομολόγους για την συμπεριφορά των μελισσών
Ο κ. Χαλιορής πρόσθεσε πως απώτερος στόχος είναι η διάθεση των δομικών υλικών αρχικά σε σημεία κτηρίων και σε δεύτερη φάση μια εκτεταμένη έρευνα με συμμετοχή εντομολόγων για να καταδειχθεί η συμπεριφορά των μελισσών – επικονιαστών.
«Το τούβλο είναι κατασκευασμένο από φυσικά υλικά όπως ασβέστη και γεωκονίαμα, χωρίς τσιμέντο, προσομοιώνοντας το φυσικό περιβάλλον της μέλισσας και βρίσκεται στο επόμενο πειραματικό στάδιο. Στόχος τώρα είναι να μελετηθεί αν οι μοναχικές μέλισσες θα προσεγγίζουν το τούβλο και θα γεννούν αυγά σε αυτό. Αυτό θα πρέπει να αποδειχθεί μέσα από περαιτέρω έρευνα σε συνεργασία με εντομολόγους ερευνητές της Σχολής Επιστημών Γεωπονίας και Δασολογίας του ΔΠΘ». Η έρευνα αυτή θα ξεκινήσει όταν εξευρεθεί πρόγραμμα χρηματοδότησης.
Ένα καινοτόμο προϊόν φιλικό στις μέλισσες και στο περιβάλλον
Το φυσικό αυτό τούβλο είναι αυτοκαθαριζόμενο για αποφυγή ασθενειών των μελισσών, έχει μικρό αποτύπωμα άνθρακα, οπότε δεν επιβαρύνει το περιβάλλον, ενώ η διαδικασία κατασκευής και ωρίμανσης πραγματοποιείται εξ ολοκλήρου χωρίς καμία θερμική επεξεργασία: « Το σημαντικότερο όμως όλων, που καθιστά το συγκεκριμένο προϊόν πραγματικά καινοτόμο καθώς αλλάζει όσα γνωρίζαμε για τις συμβατικές μεθόδους δόμησης, είναι ότι μπορεί χρησιμοποιηθεί ως φέρον τούβλο σε οργανωμένη δόμηση, στο πλαίσιο μιας δημιουργικής αρχιτεκτονικής», επεσήμανε ο κ. Χαλιορής.
Παρουσίαση σε εκδήλωση στην Καβάλα
Στο πλαίσιο υποστήριξης της προσπάθειας, το ερευνητικό κέντρο MOHA υλοποιεί το έργο MiEL που έχει ως στόχο τη μετατροπή των κήπων του Ιμαρέτ και του μουσείου Μοχάμετ Άλι στην Καβάλα σε αστικά καταφύγια για μέλισσες, με καλλιέργειες και πρακτικές φιλικές προς αυτές. Επίσης, στοχεύει να προσελκύσει περισσότερους δημόσιους κήπους, ιδρύματα και άτομα ώστε να υιοθετήσουν δημιουργικές προτάσεις για να κατανοήσουν, να εκτιμήσουν και να προστατεύσουν ένα από τα πιο πολύτιμα πλάσματα στον πλανήτη μας. Η κατασκευή αυτού του καινοτόμου τούβλου από το ΔΠΘ στοχεύει προς αυτή την κατεύθυνση και στηρίζει σημαντικά τη προσπάθεια που γίνεται.
Να σημειώσουμε ότι το καινοτόμο αυτό τούβλο, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη διάρκεια ειδικής εκδήλωσης που διοργάνωσε το ερευνητικό κέντρο MOHA στο ιστορικό ξενοδοχείο Ιμαρέτ, στην παλιά πόλη της Καβάλας, την οποία παρακολούθησαν εκπρόσωποι τοπικών φορέων και αρκετοί μελισσοκόμοι.
Για την υλοποίηση του τούβλου συνεργάσθηκαν οι παρακάτω καθηγητές – ερευνητές από την Πολυτεχνική Σχολή Ξάνθης και τη Σχολή Θετικών Επιστημών Καβάλας του ΔΠΘ:
Κωνσταντίνος Χαλιορής, Καθηγητής Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών ΔΠΘ και Αντιπρύτανης Οικονομικών, Προγραμματισμού και Ανάπτυξης
Μαριστέλλα Βουτετάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΔΠΘ
Ιάκωβος Φαντίδης, Επ. Καθηγητής Τμήματος Φυσικής ΔΠΘ
Αθανασία Θώμογλου, Μεταδιδάκτωρ Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών ΔΠΘ
Στέφανος Κέλλης, Τεχνικό προσωπικό Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών ΔΠΘ
