Μετά 40 χρόνια ως ενεργός μηχανικός και 20 ασχολούμενος με τα κοινά ( και ως διοίκηση ) καταθέτω με πόνο ψυχής συμπεράσματα ζωής. Ίσως πείσω…..έστω και έναν.
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ
Μια υποδομή για να είναι λειτουργική απαιτούνται τα παρακάτω στάδια: Σχεδιασμός, προγραμματισμός, ανάθεση , μελέτη, κατασκευή, συντήρηση, στοιχειώδη συντήρηση (που έχει άμεση σχέση με την λειτουργία της υποδομής) και η έκτακτη κ επείγουσα συντήρηση αυτής.
Οι πηγές χρηματοδότησης για τις υποδομές είναι τρεις. Οι δημόσιες επενδύσεις, η χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά προγράμματα και ιδιωτικές επενδύσεις.
Οι ιδιωτικές επενδύσεις οδήγησαν την χώρα μας να έχει αποκτήσει ένα τεράστιο κτηριακό απόθεμα σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες. Η χώρα μας έχει γύρω στα 7 εκατομμύρια κατοικίες.
Οι δημόσιες υποδομές αυξήθηκαν κατακόρυφα τις τελευταίες δεκαετίες και αυτό οφείλεται στην εισροή οικονομικών πόρων από την ευρωπαϊκή ένωση.
Η ανάγνωση αυτού του γεγονότος έχει δύο όψεις. Είχαμε κατακόρυφη αύξηση των δημοσίων υποδομών λόγω ευρωπαϊκών πόρων που επιβάρυναν αντιστοίχως το ήδη δύσκολο έργο της συντήρησης των υποδομών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι γνωστό ότι χρηματοδοτεί νέες κατασκευές θεωρώντας ότι τα ποσά της συντηρήσεως βαρύνουν το φορέα που υλοποιεί τα συγκεκριμένα έργα. Τα αντίστοιχα χρήματα που απαιτούνται όμως για τη συντήρηση αυτών των υποδομών ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥΣ ΠΟΡΟΥΣ.
Στις μέρες μας γίνεται πολλή συζήτηση κ υπάρχει έντονος προβληματισμός για την ανθεκτικότητα και την ασφάλεια των υφιστάμενων υποδομών. Αυτό σημαίνει ότι η ελληνική πολιτεία πρέπει να πείσει την Ευρωπαϊκή Ένωση να χρηματοδοτήσει και έργα συντήρησης ώστε να εξασφαλιστεί η ασφάλεια και η ανθεκτικότητα των υφιστάμενων υποδομών.
Αναφορικά με την ποιότητα των παραχθέντων δημοσίων έργων δυστυχώς επιλέχθηκε κατά κύριο λόγο το μειοδοτικό σύστημα στους δημόσιους διαγωνισμούς και με έργα που σχεδιαζόταν με μικρό χρονικό ορίζοντα (50 ετών). Αυτό με τη σειρά του επιβάρυνε περαιτέρω το ήδη μεγάλο πρόβλημα των συντηρήσεων των υποδομών.
Στις μελέτες και τις κατασκευές των νέων έργων που προορίζονται για έργα που θα χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαική ένωση τα πράγματα είναι πιο απλά. Εκεί υπάρχουν οι αντίστοιχοι οικονομικοί πόροι, δεν υπάρχουν όμως οι αντίστοιχοι μηχανικοί. Αρκεί κάποιος να κάνει μια μικρή έρευνα στην απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων. Όταν αναφερόμαστε σε μηχανικό, αναφερόμαστε στον επιστήμονα μηχανικό ανεξάρτητα αν θα είναι δημόσιος υπάλληλος ή πιστοποιημένος ιδιώτης μηχανικός.
Επιβλήθηκε ένα σκληρά γραφειοκρατικό ευρωπαϊκό πλαίσιο το οποίο επιβαρύναν συνεχώς ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΝΟΜΙΚΕΣ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ με αποτέλεσμα οι μηχανικοί που ασχολούνται με την επίβλεψη των δημοσίων έργων στην ουσία να περιορίζουν το ρόλο τους μόνο στην εξυπηρέτηση της γραφειοκρατίας που απαιτεί ο ρόλος της αναθέτουσας αρχής.
Παρόλα αυτά ανταποκρίθηκε το σύστημα διότι ακόμη και οι μηχανικοί του Δημοσίου επέδειξαν ισχυρή ευελιξία καταστρατηγώντας πάντοτε τα όρια νομιμότητας που επέβαλε το γραφειοκρατικό πλαίσιο ώστε να μπορεί να υλοποιηθεί τελικά ένα συγχρηματοδοτούμενο έργο. Αν ο ρόλος της αναθέτουσας αρχής είχε αποδοθεί σε νομικούς αντί στους Έλληνες μηχανικούς του Δημοσίου η διαδικασία των αναθέσεων θα οδηγούσε την κατάσταση σε αδιέξοδο και σε πλήρη αδράνεια όσον αφορά την παραγωγή δημοσίων έργων.
Οι εργοληπτικές επιχειρήσεις με τη σειρά τους χρησιμοποιούσαν και χρησιμοποιούν ελάχιστους μηχανικούς προκειμένου να ρίξουν το μισθολογικό κόστος αφού οι εργολαβίες που αναλάμβαναν ήταν με μειοδοτικό σύστημα και όχι με άλλου είδους ποιοτικά κριτήρια.
Το επάγγελμα του ιδιώτη μηχανικού-εργολήπτη είναι ακόμη πιο σύνθετο διότι εκτός από το παροχής υπηρεσιών για τις επιστημονικές του παροχές καλούνταν να παίξει και το ρόλο του επιχειρηματία δηλαδή του εργολάβου.
Κάπως καλύτερα σε σχετική βάση ήταν ο χώρος και το αντικείμενο των μελετητών διότι το επιχειρηματικό ρίσκο ήταν κάπως μειωμένο σε σχέση με αυτό του εργολήπτη μηχανικού. Και αυτοί όμως με τη σειρά τους μέσα από χαμηλές αμοιβές είτε στα ιδιωτικά έργα με εκπτώσεις που έφταναν στο 70 % είτε με τις μελέτες του Δημοσίου που κι εκεί είχαμε μεγάλες εκπτώσεις τα πράγματα δεν ήταν τόσο ευοίωνα. Μπορεί το επιχειρηματικό ρίσκο να είναι μικρότερο σε σχέση με αυτό των εργοληπτών αλλά τα έσοδα τους δεν τους επιτρέπουν να ζουν αξιοπρεπώς.
Για να είναι γόνιμη η συζήτησή μας και να παραχθεί ένα αποτέλεσμα από τον ανώτερο προβληματισμό θα πρέπει να γίνει μία προσέγγιση σε τι κατάσταση βρίσκονται οι μηχανικοί σήμερα. Πρέπει να μας προβληματίσει γιατί ένα τόσο σπουδαίο επάγγελμα αυτό του μηχανικού δεν είναι ελκυστικό για τους νέους μηχανικούς. Δυστυχώς τα συμπεράσματα για ένα τόσο σημαντικό κλάδο όπως των μηχανικών που έχει άμεση σχέση με την ανάπτυξη δεν είναι κ τόσο ενθαρρυντικά.
Ξεκινώντας από την αναθέτουσα και επιβλέπουσα αρχή των έργων θα σημειώσουμε πως στον τελευταίο διαγωνισμό για την πρόσληψη μηχανικών στις δημόσιες υπηρεσίες το 60 % των ΕΠΙΤΥΧΟΝΤΩΝ ΠΑΡΑΙΤΗΘΗΚΕ από τον διορισμό όταν ενημερώθηκε για τον μισθό που θα ελάμβανε σε συνδυασμό με τις αντίστοιχες τεράστιες ευθύνες που θα επωμίζονταν. Ήταν σε λάθος βάση η κατάργηση των ειδικών επιδομάτων του μηχανικού και η ένταξή τους στο γενικό μισθολόγιο ως απλοί υπάλληλοι πανεπιστημιακής εκπαίδευσης.
Για τους εργολήπτες δημοσίων έργων πολύ εύκολα κάποιος με μια μικρή ιστορική αναδρομή θα βγάλει το συμπέρασμα πως μάλλον οι περισσότεροι ήταν ΕΥΕΡΓΕΤΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ παρά οι δυνάστες όπως παρουσιάζονται από τα παρασιτικά μέσα μαζικής ενημέρωσης αφού οι περισσότεροι έχουν χρεοκοπήσει.
Η κατάσταση με τους μελετητές είναι μια ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ των δύο προηγούμενων κατηγοριών.
Προς επίρρωση των ανωτέρω αρκεί κανείς να διερευνήσει και να διαπιστώσει πως κανένας νέος μηχανικός δεν θέλει να γίνει εργολήπτης δημοσίων έργων, δεν θέλει να γίνει όπως είπαμε δημόσιος υπάλληλος και αντιστοίχως δεν είναι καθόλου ικανοποιημένος από τις πολύ χαμηλές αμοιβές του σχετικά «καθαρού» επαγγέλματος των μελετητών αφού αυτές δεν μπορούν να τους εξασφαλίσουν αξιοπρεπή διαβίωση.
Ομοίως και οι συνάδελφοι που ασχολούνται με τα ιδιωτικά έργα δεν μπορούν να επιβιώσουν με την αμοιβή του επιστημονικού τους έργου αυτό δηλαδή της αμοιβής που αφορά την μελέτη και επίβλεψη έργου αν δεν εμπλακούν με το ρίσκο του επιχειρείν μέσα από την οικοδομική κατασκευαστική δραστηριότητα.
Σε μια χώρα που επικρατεί ο ΛΑΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Ο ΑΝΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ έχουμε καταφέρει το αμίμητο, να μην θέλει κανένας απόφοιτος του Πολυτεχνείου να ασκήσει το επάγγελμα του μελετητή, του εργολήπτη. Επίσης δεν θέλουν ως μηχανικοί να διοριστούν στις μάχιμες υπηρεσίες του δημοσίου παρόλο που το ελληνικό δημόσιο αποτελούσε το όνειρο όλων των Ελλήνων τις προηγούμενες δεκαετίες.
Γι’ αυτό η ελληνική κοινωνία πρέπει να επανεξετάσει το ρόλο του μηχανικού αν θέλει να έχει μερίδιο στην ανάπτυξη και στα ευεργετικά επακόλουθα αυτής. Κατά την άποψή μας πρέπει να επενδύσει στους μηχανικούς έτσι ώστε να επέλθει η ανάπτυξη που αυτή με τη σειρά της θα στηρίξει και τα μη παραγωγικά επαγγέλματα τα οποία είναι απαραίτητα για να λειτουργήσει μία κοινωνία.
Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η απορρόφηση κονδυλίων του ΕΣΠΑ να είναι ( Περιφέρειες) στο 30% και κανένα να μην απασχολεί.
Υ.Γ Είναι και οι μεγαλύτεροι φοροεισπράκτορες ΦΠΑ και χωρίς φορολογικούς …..λαϊκισμούς.
Κωνσταντίνος Ζαγναφέρης
Πολιτικός Μηχανικός
Πρώην Αντιπεριφερειάρχης Ξάνθης
