Συμμετοχή στις εκλογές των απόδημων Ελλήνων πολιτών του εξωτερικού: Κατάργηση εμποδίων ή θέσπιση νέων – μεγαλύτερων;

Ι.

1. Παγκοσμίως άνω των εβδομήντα (70) Κρατών επί συνόλου περίπου διακοσίων (200) μεταπολεμικώς έχουν αναπτύξει συστήματα ψηφοφορίας των εκτός χωρικής επικρατείας πολιτών τους με μη αμφισβητούμενο έως στιγμής από πλευράς αξιοπιστίας το αποτέλεσμα συμμετοχής τους. Στην Ελληνική κοινή γνώμη παρουσιάζεται συχνά το σύστημα ψηφοφορίας των Τούρκων αποδήμων ως παράδειγμα, αν και άλλα συστήματα έχουν αναπτυχθεί με απλούστερο και πλέον οικονομικό τρόπο, ως το αλβανικό. Εμείς το θεσπισθέν το 2019 σύστημά μας το δοκιμάσαμε «δόξη και τιμή» στις διπλές Εκλογές 21.05.2023 και 25.06.2023 : με απογοητευτικό αποτέλεσμα – και δεν αναφέρομαι στο εκλογικό…
2. Η πρώτη άσκηση νομοθετικής πρωτοβουλίας της Κυβερνήσεως στην Βουλή των Ελλήνων μετά την 25.06.2023 είναι το Σχέδιο Νόμου «Άρση περιορισμών για την εγγραφή στους Ειδικούς Εκλογικούς Καταλόγους Εκλογέων Εξωτερικού». Η προτεινόμενη νομοθετική πρωτοβουλία δεν κινείται προς την σωστή κατεύθυνση, ενώ άνευ ουδενός λόγου θέτει σε διακινδύνευση τα καλώς εννοούμενα συμφέροντα των περίπου δέκα (10) εκατομμυρίων Ελλήνων ευρισκομένων σε εκατόν σαράντα (140) Χώρες και δημιουργεί εκ του μηδενός προβλήματα συνταγματικότητας – πέραν των άλλων λόγων – και λόγω της για μία ακόμα φορά αδιάφορης εγκατάλειψης των Ελλήνων Ομογενών και της μη επίδειξης της επιβαλλόμενης κατά δεσμία αρμοδιότητα εκ του Καταστατικού Χάρτη μέριμνας για την αθρόα απογραφή και την ομαδική πολιτογράφησή τους. Και όλα αυτά υπό την αμφίβολη ως προς την επίτευξή της «πολιτική αίρεση» της πολυκομματικής ψήφισης από διακόσιους (200) Βουλευτές (άρ. 2 Σχεδίου Νόμου). Συγκεκριμμένα:
3. Οι συνταγματικές διατάξεις, που ρυθμίζουν το ζήτημα της ψήφου των αποδήμων Ελλήνων πολιτών (ιδίως άρ. 108 παρ.1, 51 παρ. 4, 54 παρ. 4 Συντάγματος 1975/1986/2001/2008/2019), δεν αποτελούν ούτε απλές κατευθυντήριες διατάξεις ούτε «ευχολόγια», αλλά διατάξεις αμέσου εφαρμογής και αμέσου εννόμου αποτελέσματος, που επιβάλλουν την άμεση εκτέλεση των ρητών προβλέψεών τους. Η ψήφιση του Ν. 4648/16.12.2019 (Α’ 205) ήταν ένα πρώτο σημαντικό μεν βήμα, πλην ελλιπές και μετέωρο, όπως αποδείχθηκε στην πρώτη και μόνη εφαρμογή του (Εκλογές 21.05.2023 και 25.06.2023). Ωστόσο οι υποχρεωτικής ισχύος συνταγματικές αρχές της ίσης, άμεσης, καθολικής, μυστικής, υποχρεωτικής και ταυτόχρονης ψηφοφορίας δεν τηρούνται στην προτεινόμενη ρύθμιση, όπως δεν τηρήθηκαν αδικαιολόγητα άλλωστε ούτε στις Εκλογές 2023!
4. Η επιχειρούμενη σπουδή εν μέσω θερινής ραστώνης και αφόρητου πολυήμερου καύσωνα και υπό το ψευδο-επικοινωνιακό κάλυμμα της τάχα «πρώτης νομοθετικής πρότασης της Κυβέρνησης στην νέα Βουλή» για την κατάργηση των διατάξεων των άρ. 2 και 4 Ν. 4648/2019, ιδίως ίσως για να προλάβει η βιαστική νομοθετική τροποποίηση την επερχόμενη καταδικαστική κρίση του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου (ΑΕΔ) ως Εκλογοδικείου επί ήδη κατατεθειμένων επί του θέματος προσφυγών / ενστάσεων, χωρίς καμία συστηματική επεξεργασία για την εισδοχή των προτεινόμενων στο σύστημα του σε ισχύ Νόμου μόνο ασχεδίαστη και ασυντόνιστη αποδεικνύεται.

Αντιθέτως ευθέως αντίκειται στο άρ. 54 παρ. 4 Σ/τος λόγω μη τήρησης των εκεί τιθέμενων προϋποθέσεων για την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος στον τόπο έστω προσωρινής διαμονής. Οι ρητώς εκεί αναφερόμενες όχι ενδεικτικώς, αλλά περιοριστικώς και αθροιστικώς, προϋποθέσεις (α) του πραγματικού δεσμού με την Χώρα, (β) της αυτοπρόσωπης παρουσίας σε εκλογικό τμήμα, (γ) του χρόνου απουσίας από την Χώρα, (δ) της παρουσίας στην Χώρα για ορισμένο χρόνο στο παρελθόν, στην νέα νομοθετική πρόταση όχι μόνο ελλείπουν ολωσδιόλου (!), αλλά και εκεί, όπου στρεβλώς ρητώς περιέχονται (άρ. 2 παρ. 2, 6, 7, άρ. 4 παρ. 5 Ν.4648/2019) ευθέως καταργούνται πιά! Και αυτό χωρίς καν να αναφέρονται ενδεικτικώς καταστάσεις, που θα μπορούσαν να αποτελέσουν την ανάγκη για τους λόγους ρύθμισης από τον κοινό νομοθέτη: επί ζημία της όποιας πληρότητας του νομοθετήματος δεν γίνεται έστω ακροθιγώς διάκριση ούτε αναφορά στους πιθανούς λόγους προσωρινής ή μόνιμης, έκτακτης ή πρόσκαιρης αποδημίας από την Επικράτεια (πχ οριστική μετανάστευση, σπουδές, απασχόληση είτε στο Ελληνικό Δημόσιο σε Υπηρεσία του Εξωτερικού είτε σε Διεθνή Φορέα, αναζήτηση εργασίας, καλλιτεχνικές αναζητήσεις, φυγοστρατία, φοροδιαφυγή, φυγοδικία, πολιτικές ή άλλες διώξεις, ιεροαποδημία, τουρισμός, μαθητική διαρροή, νομαδικός τρόπος ζωής, αστεγία, πρόσκαιροι επαγγελματικοί ή άλλοι λόγοι (πχ νοσηλεία)).

5. Η κοινοβουλευτική διαδικασία της διαβούλευσης δεν έτυχε αξιολόγησης ειδικώς από πλευράς αξιοποίησης των έως σήμερα παρατηρήσεων και των προτάσεων των Φορέων Αποδήμων και Ομογενών Ελλήνων Εξωτερικού επί του θέματος. Με την επιφύλαξη της πρόσκλησης ως Φορέων στην διαδικασία ενώπιον των Επιτροπών ΒτΕ στην νομοθετική πρωτοβουλία (άρ. 66 παρ. 3 Σ/τος) δεν έχουν ληφθεί υπ’όψιν οι έως σήμερα κατατεθειμένες προτάσεις ενώπιον της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Ελληνισμού της Διασποράς της ΒτΕ, της Παγκόσμιας Διακοινοβουλευτικής Ενωσης του Ελληνισμού, των Υπηρεσιών του ΥΠΕΞ και του προσφάτως επανασυσταθέντος [Ν.4781/28.02.2021 (Μέρος ΣΤ’ άρ. 452 επ.) (Α’ 31)] Συμβουλίου Αποδήμου Ελληνισμού – άνευ της παραμικρής αιτιολογίας!
6. Παρά την πρόβλεψη της δυνατότητας της επιστολικής ή και ψηφιακής/ηλεκτρονικής ψήφου («(…) ή άλλο πρόσφορο μέσο (…)») στο άρ. 51 παρ. 4 εδ. β’-γ’ Σ/τος ειδικώς η αρχή της ταυτόχρονης διενέργειας των Εκλογών δίνει την ευχέρεια στον κοινό νομοθέτη να σταθμίζει και να διαχωρίσει την όλη σύνθετη συνταγματική διαδικασία και κλίνει το συνταγματικό βάρος όχι στο [πρώτο] στάδιο της διενέργειας των Εκλογών, αλλά στο [δεύτερο] στάδιο της καταμέτρησης και της ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων, σύνθετη διαδικασία που τελείται ταυτόχρονα σε ολόκληρη την Επικράτεια. Συνεπώς πλέον ουδεμία δικαιολογία υπάρχει τόσο για την μη θεσμοθέτηση της υποχρεωτικής ηλεκτρονικής ψηφοφορίας, όσο και την κανονιστική εξουσιοδότηση βάσει δεσμευτικού χρονοδιαγράμματος για την πλήρη ενεργοποίησή της.

ΙΙ.

1. Η προτεινόμενη διάταξη δεν έχει σταθμίσει συνταγματικώς και πολιτικώς την πιθανότητα «αναβίωσης» του πάντως όχι αγνού ενδιαφέροντος προς συμμετοχή στην εκλογική διαδικασία της Χώρας σε συγκεκριμένες πολιτικές και πληθυσμιακές ομάδες, που όχι μόνο δεν διατηρούν καμία σχέση ούτε δεσμό με την Μητέρα Πατρίδα, αλλά απεναντίας έχουν επισημανθεί να κινούνται ενσυνείδητα και ακραία οργανωμένα σε βάρος ευθέως των δικαιωμάτων και των συμφερόντων της. Η αρμόδια Διεύθυνση Εκλογών του ΥΠΕΣ αλήθεια τι θα απαντήσει στις αιτήσεις εγγραφής στους Ειδικούς Εκλογικούς Καταλόγους πιθανώς εκατοντάδων χιλιάδων διπλοϊθαγενών ή πολυϊθαγενών αλλογενών Ελλήνων πολιτών ή απογόνων αυτών ή μεικτών γάμων αποδημησάντων προ γενεών εκτός Χώρας άνευ προθέσεως επιστροφής, όταν όλοι αυτοί οι ενδιαφερόμενοι (α) δεν θα μπορεί να διαπιστωθεί καν εάν έχουν επισκεφθεί έστω μία φορά την Χώρα – έστω και τουριστικώς (!), (β) θα θελήσουν αγνώς να διαθέτουν έναν πολυψήφιο Εκλογικό Αριθμό, αλλά δεν θα υποχρεούνται να αποκτήσουν ένα αντίστοιχο ολιγοψήφιο …ΑΦΜ (!) και δεν θα υποβάλλουν καν στοιχειώδη – έστω μηδενική! – φορολογική δήλωση στη Χώρα, (γ) δεν θα έχουν τηρήσει έστω τυπικά ούτε κατ’ ελάχιστον  τις λοιπές συνταγματικές υποχρεώσεις τους  (σχολική υποχρέωση, φορολογική, υποχρέωση στράτευσης, υποχρέωση εθνικής και κοινωνικής αλληλεγγύης λχ)  κατά πλήρη συνταγματική αναντιστοιχία και εξόφθαλμη ανισότητα με τον λοιπό εκλογικό πληθυσμό της Χώρας.
2. Η αυτή Διεύθυνση ΥΠΕΣ τι θα απαντήσει επίσης στο αυτό ζήτημα των χιλιάδων αποδήμων Ελλήνων πολιτών Εξωτερικού, που θα επιλέξουν όχι την εγγραφή στους Ειδικούς Εκλογικούς Καταλόγους για την ψήφο στον τόπο διαμονής εκτός Χώρας και τον υπολογισμό της ψήφου τους σε επίπεδο Επικράτειας, αλλά την  διατήρηση της εγγραφής τους στην αυτή γεωγραφικά έως σήμερα εκλογική περιφέρειά τους σε Ακριτικές Περιοχές με εξασφαλισμένη – «άγνωστο πώς» – την αδάπανη και πολυτελή (!) μεταφορά τους και υποστηριζόμενη μάλιστα οικονομικώς από όχι τους ίδιους ούτε εμφανώς από κόμμα, για να αλλοιώσουν τελικώς το  πραγματικό εκλογικό αποτέλεσμα εκεί;
3. Η προτεινόμενη διάταξη είναι αποτέλεσμα βιαστικού επικοινωνιακού χειρισμού της νέας πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΣ, για να τονισθεί το άδολο και αγγελικό ενδιαφέρον της λόγω του δήθεν κοσμοπολιτισμού και λόγω διεθνών επαφών και της παραμονής επί μακρόν στην αλλοδαπή κατά το παρελθόν. Και αυτό, για να μην ομολογηθεί δημοσίως ότι απλώς είναι το πρώτο βήμα στην αποφασισθείσα και περιεχόμενη στους …μπλε Φακέλους στρατηγική κυβερνητική επιλογή της τροποποίησης και αύξησης του επιβαλλόμενου πανελλαδικού εκλογικού ποσοστού για την είσοδο κομμάτων στην ΒτΕ από το σημερινό «3%» στο «5%», για να περιορισθούν τόσο ο αριθμός των εισερχομένων Κομμάτων στην ΒτΕ, όσο και οι απώλειες της κυβερνητικής παράταξης προς όλες τις πλευρές. Είναι αντίστοιχη της πρότασης για την καθιέρωση … «Έφιππης Αστυνομίας της ΕΛΑΣ», που ήδη διαγράφθηκε και εγκαταλείφθηκε με σκωπτικά δημόσια σχόλια ως πρωτοβουλία με εντολή του Προέδρου της Κυβερνήσεως. Την αυτή οδό πρέπει να ακολουθήσει λόγω ασυγχώρητης προχειρότητας και η εν λόγω πρωτοβουλία.Δικηγόρος ΔΣΑ παρ’Αρείω ΠάγωΈμμισθος Δικηγόρος ΔΝΥ τ. ΟΑΕΔ/ΔΥΠΑ

   LL.M. Δημοσίου Δικαίου (Αθήνα), LL.M. Θεωρίας Δικαίου (Αθήνα), YΔ Παντείου Πανεπιστημίου

   Νομικός Παραστάτης Διαμεσολαβήσεων, Διαπιστευμένος Διαμεσολαβητής