Τον Ιανουάριο του 1889, στο Τορίνο, ο Φρειδερίκος Νίτσε, ένα από τα πιο φωτεινά και παράφορα πνεύματα όλων των εποχών –”εγώ δεν είμαι άνθρωπος, είμαι δυναμίτης!” είχε πει για τον εαυτό του-, ένας φιλόσοφος που ταξίδευε αέναα κουβαλώντας μαζί του ένα μπαούλο με βιβλία βάρους εκατό κιλών, είδε έναν αμαξά να μαστιγώνει ένα άλογο. Η φρίκη που αισθάνθηκε τον οδήγησε σε οριστική απώλεια της ψυχικής του ισορροπίας.
Τρελός -αυτή τη λέξη χρησιμοποιούσαν τότε αδιακρίτως- και κατατονικός συν τοις άλλοις, κατέληξε υπό την κηδεμονία τής αδελφής του. Η οποία ουσιαστικά τον φυλάκισε μέσα στο σπίτι και τον επεδείκνυε με το αζημίωτο στους θαυμαστές του. Η αδελφή εκείνη όχι απλώς εκμεταλλεύτηκε προς ίδιον όφελος το έργο και τη φήμη του μα και του κόλλησε τη ρετσινιά του προφήτη του ναζισμού. Έζησε τόσα χρόνια η παλιόγρια, ώστε να δωρίσει το μπαστούνι του στον Αδόλφο Χίτλερ. Εάν διαβάσει κανείς Νίτσε, θα διαπιστώσει ότι το όραμά του ήταν πανανθρώπινο – καμιά σχέση δεν είχε με ρατσισμό, πόσω δε μάλλον με τα φληναφήματα περί “Αρείας Φυλής”.
Προχθές έξω από τον “Ορφέα”, τον μοναδικό εν λειτουργία κινηματογράφο της Κέρκυρας, ένα άλογο σωριάστηκε νεκρό. Δεν υπήρχε αυτόπτης φιλόσοφος. Ούτε διαπιστώθηκε από τη νεκροψία του ζώου ότι ο θάνατος του είχε προέλθει από κάποια ιδιαζόντως βάναυση συμπεριφορά του αμαξά. Γήρας, πνευμονική ανεπάρκεια, ανήφορος μες στο λιοπύρι σέρνοντας την καρότσα με τους τουρίστες, δεν θέλει και πολύ για να κλατάρεις… Κανονικά το άλογο θα έπρεπε να έχει βγει προ πολλού στη σύνταξη. Έλα όμως που τα ζώα εργασίας δεν συνταξιοδοτούνται, δεν τα αμολάνε στους αγρούς να χαρούν τα στερνά τους! Μόλις κριθούν ανίκανα να εκτελέσουν το καθήκον τους, αποτελειώνονται από τους ιδιοκτήτες τους.
Όπως σε πλείστα άλλα ζητήματα, έτσι και προς τα ζώα η στάση του συνειδητοποιημένου πολίτη του 21ου αιώνα είναι εξόχως αμφίρροπη και αντιφατική.
Λατρεύει αφενός τα κατοικίδια. Τους αποδίδει ανθρώπινα χαρακτηριστικά, φτάνει σε σημείο να τα ονομάζει παιδιά του, καμαρώνουν οι φιλόζωες κυρίες να αυτοαποκαλούνται “σκυλομαμάδες” και “γατομαμάδες”. Θα φρίξουν εάν κάποιος τους επισημάνει ότι η συμπεριφορά της γάτας ειδικά απέναντι στον άνθρωπο μονάχα ειλικρινή αφοσίωση ή τρυφερότητα δεν υποδηλώνει – οι γάτες έχουν τον δικό τους χαβά, ανέχονται απλώς τα αφεντικά τους, φτιαγμένες είναι για να αλητεύουν στις ταράτσες και στα σοκάκια, να κυνηγούν ποντίκια και πουλιά… Όχι για να παχαίνουν στους καναπέδες.
Απέναντι στα “άγρια” ζώα (θέτω τη λέξη σε εισαγωγικά καθώς πιστεύω ότι όλα τα ζώα είναι άγρια, με υγιώς αδάμαστα ένστικτα – πλην ίσως του σκύλου, που εξελίχθηκε μαζί και παράλληλα με τον άνθρωπο), ο homo sapiens επιδεικνύει την ευαισθησία του εντελώς επιλεκτικά.
Φρίττει με τα τσίρκα και με τους ζωολογικούς κήπους, απαιτεί το κλείσιμό τους. Ο ιππόδρομος δεν έχει μπει -εξ’ όσων γνωρίζω- στο στόχαστρό του, δεν έχει συνειδητοποιήσει ότι τα άλογα κούρσας ταλαιπωρούνται περισσότερο από εκείνα που τραβούν αμαξάκια στην Κέρκυρα και στις Σπέτσες. Θαμπώνεται από τη ρώμη και την ομορφιά τους. Όπως θαυμάζει την ελευθερία των λιονταριών, των ελεφάντων, των γκνου στα ζωολογικά πάρκα και ας μειώνεται επικίνδυνα ο πληθυσμός τους εξαιτίας μας. Είκοσι τρεις χιλιάδες λιοντάρια έχουν απομείνει σε ολόκληρη την Αφρική! Και ολοένα λιγοστεύουν…
Οι συνθήκες ζωής των ζώων που παράγουν γάλα και αβγά, που εκτρέφονται για το κρέας ή για τη γούνα τους, αποτελούν καθαρή δυστοπία. Σκέτη κόλαση. Μυριάδες κοτόπουλα κάτω από λάμπες ταΐζονται ακατάπαυστα για να παχύνουν και να αποκεφαλιστούν. Μοσχάρια και χοίροι έγκλειστοι σε στάβλους που μόλις τους χωράνε, στωικά περιμένουν την ώρα που θα γίνουν μπριζόλες ή λουκάνικα. Πλην εξαιρέσεων, καμιά σχέση δεν έχει η πραγματικότητα από τη γέννηση έως το σφαγείο με τις φωτογραφίες από τις φάρμες που βλέπουμε στις συσκευασίες των προϊόντων στα σούπερ μάρκετ. Εκεί εντούτοις η ευαισθησία μας υποχωρεί μπροστά στην ανάγκη μας να τραφούμε. Δεν θέλουμε να ξέρουμε από πού προέρχεται το κρέας που γεμίζει το πιάτο μας.
Η συμπεριφορά των παλιών ανθρώπων, των παππούδων μας, ήταν πιο άξεστη αλλά και πιο ξεκάθαρη. Τα σαλαγούσαν στη βοσκή, τα άρμεγαν, τα κούρευαν και τα έκοβαν δίχως να νοιώθουν ψήγμα τύψης. Το έλεγε άλλωστε και η Αγία Γραφή ότι ο άνθρωπος είναι η κορωνίς της δημιουργίας, ο απόλυτος άρχοντας του πλανήτη. Με το φαρί του ο πολεμιστής -θα μού πείτε- δενόταν συναισθηματικά. Αναμφίβολα. Το σπηρούνιζε και το έριχνε στη μάχη, να θυσιαστούν μαζί υπέρ των ευγενών ιδανικών, που το ίδιο το άλογο ούτε ήξερε ούτε προφανώς συμμεριζόταν.
Έχουμε φτάσει σε οριακό σημείο. Η γη καταστρέφεται, η χλωρίδα και η πανίδα αποδεκατίζονται, την κλιματική αλλαγή την αισθανόμαστε ήδη στο πετσί μας που ανάβει και κορώνει όταν βρισκόμαστε σε χώρους χωρίς αιρ-κοντίσιον. Στην Ολλανδία, ένα από τα κρίσιμα πολιτικά ζητήματα είναι ο περιορισμός της κτηνοτροφίας που αποτελεί μεν παραδοσιακό πυλώνα της οικονομίας, επιβαρύνει δε ασύμμετρα το περιβάλλον. Η μόλυνση και η υπεραλιεία ερημώνουν τις θάλασσες από ζωή. Οι παγετώνες λιώνουν. Ο Κοραλλιογενής Ύφαλος στην Αυστραλία, ο μεγαλύτερος ζωντανός οργανισμός του πλανήτη, πεθαίνει εξαιτίας της υπερθέρμανσης των υδάτων. Το 2025, το 70% της έκτασής του θα έχει απονεκρωθεί.
Βρισκόμαστε πέραν του σημείου μηδέν. Και αντί να λάβουμε υπερεπειγόντως μέτρα μπας και σωθεί ό,τι σώζεται -τα οποία βεβαίως μέτρα συνεπάγονται τη ριζική αλλαγή του τρόπου ζωής μας, τη μετάβαση από την καταναλωτική στην οικολογική κοινωνία, τη στέρηση από πολυτέλειες και από ανέσεις που θεωρούμε δεδομένες-, αντί να ανασκουμπωθούμε για χατίρι των παιδιών μας, θρηνούμε ένα κακότυχο άλογο που πέθανε εν μέση οδώ. Διότι βεβαίως εάν είχε ξεψυχήσει στον στάβλο του, ουδείς θα το είχε πληροφορηθεί.
Ο δόλιος αμαξάς της Κέρκυρας τιμωρήθηκε με πρόστιμο 30.000 ευρώ. Κατέστη ο αποδιοπομπαίος τράγος της εβδομάδας. Ώστε να επιβεβαιωθεί η δική μας καλοσύνη, η δική μας ευαισθησία, το δικό μας νοιάξιμο προς τα “ζωάκια”. Που δεν τα βλέπουμε παρά σαν καθρέφτες μας.
Χρήστος Χωμενίδης
