Συνέντευξη με τον βραβευμένο σκηνοθέτη Βασίλη Λουλέ με αφορμή το ντοκιμαντέρ του «Μια Μεγάλη Οικογένεια»
Η εν λόγω ταινία θα προβληθεί απόψε στις 20:30 στο Λαογραφικό Μουσείο Ξάνθης
Παύλος Μαραγκός
pmaragkos@empros.gr
Ο Βασίλης Λουλές είναι ο άνθρωπος ο οποίος συζητώντας μαζί του καταλαβαίνει οποιοσδήποτε την βαθιά αγάπη που έχει για την κινηματογραφία. Οι ταινίες του τιμήθηκαν με βραβεία, έλαβαν μέρος σε πολλά φεστιβάλ, μεταδόθηκαν από ξένα και ελληνικά τηλεοπτικά κανάλια, συμπεριλήφθηκαν σε αφιερώματα και χρησιμοποιούνται ως εκπαιδευτικό υλικό σε Πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Περιληπτικά είναι ο δημιουργός και σκηνοθέτης των: «Φιλιά εις τα παιδιά», «Πέρασα κι εγώ από κει κι είχα παπούτσια από χαρτί», «Συναντήσεις με τη μητέρα μου Λέλα Καραγιάννη», «Μετέωρα-Πίνδος, οδοιπορικό», «Μια Μεγάλη Οικογένεια» κ.α.
Παράλληλα πραγματοποιεί σεμινάρια επιμόρφωσης και εργαστήρια Κινηματογράφου στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και σε άλλες πόλεις, πάνω σε θέματα όπως: Μαρτυρία και Προφορική Αφήγηση, Από την προσωπική μαρτυρία στη μεγάλη Ιστορία, Κινηματογραφώντας αφήγηση παραμυθιών, Ανάλυση περιεχομένου και γλώσσας κινηματογραφικών αρχείων, Αρχειακά τεκμήρια και ανθρώπινες ιστορίες στο ντοκιμαντέρ.
Απόψε, Παρασκευή 2 Ιουνίου στις 20:30 η ταινία «Μια Μεγάλη Οικογένεια» θα προβληθεί στο Λαογραφικό Μουσείο Ξάνθης από την Κινηματογραφική Λέσχη της ΦΕΞ στο πλαίσιο του προγράμματος περιφερειακών εκδηλώσεων του 25ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης ενώ μετά την προβολή θα ακολουθήσει συζήτηση με τον κ. Λουλέ σχετικά με την ταινία του η οποία συμμετείχε στο φετινό Φεστιβάλ.
Το «Ε» μίλησε με τον σκηνοθέτη και φέρνει στο φως τα κίνητρα, τις δυσκολίες αλλά και την ικανοποίηση που αντλεί ο δημιουργός βλέποντας την έρευνα χρόνων να μεταμορφώνεται σε μία τεχνικά άρτια ταινία.
«Ε»: Με ποιο τρόπο επιλέγετε τις ιστορίες σας; Τα έργα σας έχουν ένα κοινό άξονα;
Β.Λ.: Τα έργα μου έχουν διάφορους κοινούς άξονες. Ο πρώτος άξονας είναι οι αφηγήσεις και αναλυτικότερα αφηγήσεις ανθρώπων σε πρώτο πρόσωπο, βιωματικές αφηγήσεις. Με ενδιαφέρουν οι προσωπικές αφηγήσεις των ανθρώπων ενώ παράλληλα με συγκινεί ο τρόπος που εκφράζονται μπροστά στον φακό. Οι ιστορίες που μου αρέσουν είναι οι ιστορίες που κινούνται στη μικρή κλίμακα αλλά μέσα από τις αφηγήσεις των ανθρώπων φωτίζεται και το μεγάλο κάδρο καθώς και οι σχέσεις μεταξύ της Ιστορίας με την ιστορία. Ο τρόπος δηλαδή που η ιστορία οδηγεί στην Ιστορία αλλά και παράλληλα πώς η δεύτερη επηρεάζει τις ζωές των απλών ανθρώπων.
«Ε»: Για ποιο λόγο επιλέξατε να διηγηθείτε την ιστορία της οικογένειας Κλιάφα στο ντοκιμαντέρ σας «Μια Μεγάλη Οικογένεια»;
Β.Λ.: Υπάρχουν δύο λόγοι που με συγκίνησε αυτό το θέμα. Πρώτον, είναι μία προσωπική ιστορία. Εγώ γεννήθηκα στα Τρίκαλα, μεγάλωσα δίπλα στο παλιό εργοστάσιο της εταιρείας, τα παιδικά μου χρόνια ήταν γεμάτα από τα μπουκαλάκια αναψυκτικών Κλιάφα, πηγαίνοντας σχολείο ακούγαμε καθημερινά το τραγούδι των κοριτσιών στην εμφιάλωση. Ήταν μια «οφειλή» στα παιδικά μου χρόνια. Από την άλλη μεριά αυτό βέβαια δεν είναι αρκετό. Το σημαντικό είναι ότι υπάρχει κάτι που με συγκινεί στην ιστορία και την φιλοσοφία αυτής της εταιρείας. Από το όραμα ενός ανθρώπου που το 1926 άλλαξε την ιστορία της εμφιάλωσης στην Ελλάδα και δεν σταμάτησε ποτέ, αθόρυβα και διακριτικά, να καινοτομεί και το πώς έφτασε να γίνει μία επιχείρηση με ανθρώπινο πρόσωπο, με σύμπνοια εργαζόμενων και διοίκησης έτσι ώστε να νιώθουν μέλη μιας ευρύτερης οικογένειας. Από κει και πέρα, όταν άρχισε να γίνεται η ταινία δημιουργήθηκαν συνδέσεις των μικρών ιστοριών των ανθρώπων που μιλάνε με την μεγάλη ιστορία της εταιρείας, με την ιστορία της πόλης και της κοινωνίας που αναπτύσσεται και συνολικά πώς εξελίσσεται η ίδια η βιομηχανία στην Ελλάδα.
«Ε»: Πιστεύετε ότι το ντοκιμαντέρ μπορεί να επικοινωνήσει στο ευρύ κοινό καλύτερα την ιστορία που θέλει να διηγηθεί ο δημιουργός συγκριτικά με κάποιο άλλο είδος ταινίας;
Β.Λ.: Όχι. Πιστεύω ότι το κάθε είδος έχει τη δική του γλώσσα και τον δικό του τρόπο. Έχουμε δει πολλές δυνατές ταινίες μυθοπλασίας που αναπτύσσουν ιστορικά γεγονότα όπως και ντοκιμαντέρ. Εξίσου σε όλα τα είδη υπάρχουν αποτυχημένα παραδείγματα. Το ντοκιμαντέρ είναι μια προσπάθεια να πάρεις κομμάτια από τον έξω κόσμο για να φτιάξεις μία μυθοπλασία. Δημιουργείς έναν μύθο μέσα από κομμάτια του πραγματικού. Ενώ στη μυθοπλασία ξεκινάς από μία ιστορία την οποία την στήνεις εσύ δίνοντας την αληθοφάνεια και τη δύναμη του πραγματικού.
«Ε»: Πόσο δύσκολο είναι για έναν σκηνοθέτη να αποτυπώσει μια προσωπική μαρτυρία στο φιλμ;
Β.Λ.: Εξαρτάται από το πόσο βαθιά θες να πάει. Οι άνθρωποι σήμερα μιλάνε εύκολα αλλά συνήθως μένουν στα πιο προφανή και στα πιο επιδερμικά όσον αφορά στα συναισθήματα, σκέψεις κλπ. Το ζήτημα είναι πόσο έχεις δουλέψει και έχει προετοιμαστεί πάνω στο θέμα αλλά και στον συγκεκριμένο άνθρωπο ούτως ώστε η γνώση του θέματος και του ανθρώπου να σε βοηθήσει να σκάψεις, να πας βαθύτερα και να φέρεις στο φως πράγματα τα οποία ήταν θαμμένα.
«Ε»: Για ποια ταινία σας θα μπορούσατε να πείτε ότι η έρευνα υπήρξε η πιο δύσκολη και απαιτητική και παράλληλα χρονοβόρα;
Β.Λ.: Το «Φιλιά εις τα παιδιά» ήταν η πιο απαιτητική και δύσκολη ταινία μου. Το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ του 2012 έχει ως θέμα τα μικρά παιδιά Ελλήνων Εβραίων που σώθηκαν κατά την Γερμανική Κατοχή χάρις την προστασία που τους πρόσφεραν Χριστιανοί. Ήταν ιστορίες ανθρώπων που εν μέσω πολέμου ήταν κρυμμένοι. Έπρεπε να δείξω πράγματα της καθημερινότητας αλλά τί καθημερινότητα έχει ένας κρυμμένος άνθρωπος… Το μεγάλο στοίχημα ήταν ότι έπρεπε να συνθέσω έναν ολόκληρο κόσμο από την αρχή. Η έρευνα για την συγκεκριμένη ταινία διεξήχθη σε τρείς φάσεις. Πριν το γύρισμα, παράλληλα με το μοντάζ αλλά και ύστερα. Από την ιδέα ως τη τελική κόπια μεσολάβησαν εφτά χρόνια συνεχούς δουλειά.
«Ε»: Πολλές από τις δουλειές σας πλέον αποτελούν εκπαιδευτικό υλικό σε Πανεπιστήμια. Ποια θεωρείτε ότι είναι η εκπαιδευτική αξία των ντοκιμαντέρ σας;
Β.Λ.: Σήμερα (σ.σ. χθες) για παράδειγμα ήμουν στο Γεωπονικό Τμήμα του Διεθνούς Πανεπιστήμιου όπου έγινε η προβολή του ντοκιμαντέρ «Μια Μεγάλη Οικογένεια». Κάποιος θα μπορούσε να αναρωτηθεί τι σχέση έχει μια ταινία για την οικογένεια Κλιάφα με τη γεωπονία. Όμως τελικά μέσω της συζήτησης που έγινε μετά αποδείχθηκε ότι η θεματική της ταινίας συνδέθηκε με τα μαθήματα σχετικά με το management, το εργασιακό ήθος, την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα. Η συγκεκριμένη ταινία πραγματεύεται τα θέματα αυτά με τρόπο απλό αλλά ταυτόχρονα πλούσιο και την προβολή θα την ακολουθήσουν αναλύσεις μέσα στη τάξη. Σε άλλα ντοκιμαντέρ μου το αντικείμενο είναι η ιστορία, αλλού είναι η εθνογραφία ή η ψυχολογία. Όλες τις ταινίες, επειδή γίνεται πολλή δουλειά με τους αφηγητές, συνδεόνται με το στοιχείο της ψυχολογίας που προκύπτει ακριβώς λόγω αυτής της δουλειάς. Εν κατακλείδι, πιστεύω ότι υπάρχουν διάφορα πεδία όπου οι ταινίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εκπαιδευτικό υλικό.
