Νιώθω θλίψη για την κατρακύλα σε πολλούς τομείς και επίπεδα του δημόσιου βίου. Δεν αναφέρομαι μόνο στην Ξάνθη και στη χώρα μας, αλλά γενικότερα. Η λεγόμενη «κρίση» σχετίζεται με το μεταίχμιο στο οποίο βρίσκεται το ανθρώπινο είδος. Σε τούτο το κείμενο δε σκοπεύω να αναφερθώ σε όλα αυτά τα φαινόμενα. Θα περιοριστώ στα θέματα πολιτισμού της Ξάνθης.
Από το 1972 ασχολούμαι με τον Πολιτισμό. Οι προβληματισμοί μου στα πενήντα αυτά χρόνια που πέρασαν, είχαν ως αφετηρία τη διάκριση της πολιτιστικής ζωής από την πολιτιστική κίνηση. Πολιτισμός είναι η παραγωγή όχι μόνο η κατανάλωση πολιτιστικών αγαθών. Πιστεύω ότι είναι η επικοινωνία των ανθρώπων, ο τρόπος που ζούμε, το περιβάλλον, οι συνθήκες εργασίας.
Κάθε κοινωνικό σύνολο παράγει πολιτισμό και κάθε πολιτιστικό προϊόν αναφέρεται στο κοινωνικό σύνολο. Μέσα στη δύσκολη εποχή μας, σημείωνα ήδη προ είκοσι και πλέον ετών, ότι ανάμεσα στις άλλες κρίσεις πρωτεύουσα θέση κατέχει η πολιτιστική. Όπως κι αν δούμε τα πράγματα: τοπικά, εθνικά, ευρωπαϊκά, παγκόσμια.
Κατά τη γνώμη μου, ο πολιτισμός είναι μια φάση της αυτοδιοίκησης και μια μορφή της πολιτικής εξουσίας και διαμόρφωσης ενός χώρου. Κατ’ επανάληψη έχω υποστηρίξει ότι η Αυτοδιοίκηση (τοπική και περιφερειακή) οφείλει να συνεργάζεται με τους πολιτιστικούς και άλλους φορείς της επικράτειάς της. Στο ίδιο σκεπτικό, ως επόμενο βήμα, τοποθετώ την ανάγκη για λειτουργία πολιτιστικών συμβουλίων (σε δημοτικές ενότητες, δήμους, αντιπεριφέρειες και περιφέρεια). Η ουσία της πολιτιστικής πολιτικής είναι όχι η μεταπράτηση πολιτιστικών προϊόντων του κέντρου, αλλά η ενίσχυση και προώθηση τοπικών πολιτιστικών αγαθών.
Για να καρποφορήσει το πολιτιστικό κίνημα σε έναν χώρο, απαιτείται: 1) καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης, 2) διατύπωση ενός πολιτιστικού οράματος, 3) ένας οδικός χάρτης υλοποίησης του οράματος. Η τριπλή αυτή λειτουργία καθορίζει – με τις αναγκαίες αναδιατυπώσεις – τον «Πολιτιστικό ιστό».
Στην Ξάνθη όχι μόνο δεν υπάρχει κάποιο από τα τρία απαραίτητα στοιχεία, αλλά και ο εναπομείνας από το παρελθόν πολιτιστικός ιστός καταρρέει.
Πολλές φορές έχω αναφερθεί κατά τα τελευταία χρόνια για θέματα πολιτισμού – αλλά «φωνή βοώντος εν τη ερήμω»…
Οφείλουμε να ξαναδούμε τα θέματα Πολιτισμού με σύγχρονη ματιά. Όπως μας λέγει ο Γιάννης Ρίτσος:
Ένα σωστό ποίημα ποτέ δεν καθυστερεί σε μια γωνιά του ρεμβασμού. / Είναι πάντα στην ώρα του σαν τον συνειδητό, πρόθυμο εργάτη / είναι ένας έτοιμος στρατιώτης που λέει παρών στο πρώτο κάλεσμα της εποχής του.
Είμαι θλιμμένος, αλλά αισιοδοξώ. Υπάρχουν στρατιώτες που λένε «παρών» στο πρώτο κάλεσμα της εποχής μας. Ικανοί να ανιχνεύσουν τα Οράματα και να παλέψουν για την Ξάνθη του Αύριο…
Θανάσης Μουσόπουλος
Φιλόλογος, συγγραφέας, ποιητής
