Μια πολιτιστική ευκαιρία που πήρε….αναβολή !
Δημήτρης Γκαγκαλίδης
Καθηγητής
Ήταν Οκτώβρης του 2021. Από μέλος του Κέντρου Πολιτισμού Δήμου Ξάνθης βρέθηκα Πρόεδρος στην Δημοτική Πινακοθήκη Ξάνθης. Ένας πολιτιστικός χώρος – πρόκληση. Με εξαιρετικές προοπτικές. Ο προσωπικός στόχος τέθηκε εξ αρχής ως η ολοκληρωτική μεταμόρφωση και μετατροπή σε έναν ζωντανό καλλιτεχνικό χώρο πολιτισμού και τέχνης. Με πρωτότυπη δυναμική και καινοτομίες, μέσα από νέες δράσεις κι ασχολίες, που θα συνδυάζουν την τέχνη, τα εικαστικά και τον πολιτισμό, με την εκπαίδευση, την καλλιέργεια αντιλήψεων, την διαδραστικότητα, τη δημιουργία στάσεων, απόψεων, φιλοσοφίας. Με πρωταγωνιστικό και «οικουμενικό» ρόλο συντονιστή τον Δήμο Ξάνθης. Στο οργανόγραμμα λειτουργίας και τον ολοκληρωμένο σχεδιασμό, προβλεπόταν βιωματικά και εκπαιδευτικά εργαστήρια, προβολή κι ανάπτυξη της τέχνης, προσφορά και βήμα σε κάθε Ξανθιώτη καλλιτέχνη (πρωτίστως), αλλά και σε καταξιωμένους εικαστικούς και προσωπικότητες που θα έφταναν στην πόλη μας. Αρχικό μέλημα ήταν επίσης η καταγραφή/αποτύπωση/συγκέντρωση κάθε Ξανθιώτη πνευματικού, διανοούμενου, καλλιτέχνη, εικαστικού, συγγραφέα, ερευνητή, ιστορικού κι ότι σχετίζεται με τον ευρύτερο χώρο του πολιτισμού. Η δημιουργία δηλ. μιας ατζέντας-ευρετήριο με ανοιχτό περιεχόμενο και φυσικά με συνεχή εμπλουτισμό.
Να το πω πιο απλά, η πρώτη ενέργεια ήταν η ύπαρξη και λειτουργία ενός είδους Ξανθιώτικου «Καλλιτεχνικού Καφενείου». Εκεί θα βρισκόταν όλοι. Με καθημερινή λειτουργία. Ένα αυθεντικό και ουσιαστικό καλλιτεχνικό στέκι. Πνευματικό και πολιτιστικό. Εκεί θα συναντιόνταν οι Ξανθιώτες λόγιοι, εικαστικοί, καλλιτέχνες, συγγραφείς. Άνθρωποι των γραμμάτων και τεχνών. Μαζί τους κι αυτοί που «επιζητούν» την συγκεκριμένη διαδρομή. Που θέλουν να δουν, να συναναστραφούν, να μιλήσουν. Αλλά και να εμπνευστούν, να μάθουν, να ακούσουν, να γνωρίσουν. Να φιλοσοφήσουν μαζί με άλλους. Να επικοινωνήσουν. Να διαχυθούν αποτελέσματα και αντιλήψεις. Να φτιάξουμε «στάσεις ζωής». Έτσι απλά. Τις πρόχειρες και χαλαρές στιγμές και μέρες της καθημερινότητας. Ο εσωτερικός χώρος στην Δημοτική Πινακοθήκη είναι ήδη ζεστός, οικείος και άκρως …..καλλιτεχνικός. Με σύμμαχο και εμπνευστή την διακόσμηση του ξύλου και της πέτρας. Αλλά και το πνεύμα της καλλιτεχνικής εποχής του Διαφωτισμού και της belle epoch που πέρασε και άφησε έκδηλα σημάδια στο ένδοξο παρελθόν της Ξάνθης. Με το εντυπωσιακό σκηνικό την αρχοντιά της παλιάς Ξάνθης. Τον ατμοσφαιρικό ρομαντισμό. Αυτή την εικόνα που κάνει την Ξάνθη μοναδική. Τα καλοκαίρια το «Καλλιτεχνικό καφενείο» θα μεταφέρονταν έξω, στον υπαίθριο χώρο της αυλής. Αυτής που για χάρη του εγχειρήματος θα μετονομάζονταν «Αυλή της Τέχνης». Αυτής που θα γέμιζε από παρέες, κόσμο και συζητήσεις. Συζητήσεις και απόψεις ανάμεσα στον καφέ ή μ’ ένα ποτήρι κόκκινο κρασί τα βράδια. Εκεί θα ήταν το «αρχηγείο» ιδεών και καλλιτεχνικής φαντασίας. Εκεί θα ζυμώνονται οι νέοι και νεοφερμένοι μυημένοι στον ατελείωτο κόσμο της τέχνης….
Επιτρέψτε μου να σας εκμυστηρευτώ και κάτι που με εντυπωσίασε προσωπικά: όταν ξεκίνησα την καταγραφή ονομάτων / προσκλήσεων για την πρώτη επαφή με τα άτομα – Ξανθιώτες του «είδους», έμεινα έκπληκτος απ΄ τους αριθμούς και την πληθώρα που ανακάλυψα. Τελικά υπάρχουν πολλοί στην Ξάνθη. Χωρίς να φαίνονται. Αθόρυβοι και ουσιαστικοί. Κυρίως όμως αξιόλογοι. Σπουδαίοι άνθρωποι. Εξαιρετικοί στο είδος τους. Είναι πρωτόγνωρη αίσθηση όταν τους ανακαλύπτεις. Όταν τους διακρίνεις ανάμεσα στο κοινό της εκδήλωσης. Σε κάποια βιβλιο- παρουσίαση ένα απόγευμα του χειμώνα, σε μια Κυριακάτικη έκθεση, σε κάποιο θεατρικό ή καλλιτεχνικό συναπάντημα στο Δημοτικό Αμφιθέατρο. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι είναι εν τέλει η ποιοτική διαφορά της Ξάνθης. Αυτοί που θα γεννήσουν στο μέλλον τους επόμενους Πολιτιστικούς θεσμούς. Αυτοί που θα αφήσουν έργο και σημάδια στους νεώτερους.
Ένα καλλιτεχνικό καφενείο λοιπόν με τους Ξανθιώτες να κάθονται απέναντι στον Θανάση Μουσόπουλο. Να μιλά και να λέει για τον φίλο του Στέφανο Ιωαννίδη. Και να λάμπουν τα μάτια του. Να αναφέρετε σε ιστορίες που κάνουν την ώρα να περνά ευχάριστα. Και εποικοδομητικά. Και πλούσια. Και την επόμενη μέρα να «έχει το πρόγραμμα» καφεδάκι με την ζωγράφο Ανθή Γκέρμαν. Να μιλά για την τέχνη και τα ταξίδια της. Για τους ανθρώπους που γνώρισε. Με αυτό το ύφος που σε καθηλώνει. Και την επόμενη με τον ιστορικό και Πανεπιστημιακό Γιάννη Μπακιρτζή. Να αναφέρετε στο ερευνητικό του έργο. Και την Δήμητρα Πυργελή, να διαβάζει αποσπάσματα απ’ τα παραμύθια της, που τελικά είναι και για μεγάλους. Όπως και την Όλγα Χαιροπούλου, τον Δημήτρη Δετσαρίδη, τον Τριαντάφυλλο Βαίτση, τον Θάνο Μαυροδή, συγγραφείς Ελένη Δημητριάδου, Κων/νος Κέλλης, Δημητριάδης, Καρακασίδου Ιωάννα, Μωραΐτης Ηλίας, ζωγράφοι Χρυσουλα Κονταρίδου, Αθηνά Φυλαχτού, Ιορδάνης Χατζηεφραιμίδης, Δημήτρης Δετσαρίδης. Κι είναι τόσοι πολλοί (ευτυχώς).
Φυσικά και το όλο εγχείρημα θα κατέληγε –σε κάθε περίπτωση- προς όφελος του κυρίου προορισμού και σκοπού της Δημοτικής Πινακοθήκης. Την προβολή και παρουσίαση έργων και δράσεων τέχνης. Καθώς –ως αποτέλεσμα- το σχετικό κοινό θα αυξάνονταν. Κι όχι μόνο. Θα υπήρξε και συνεχή καλλιέργεια νέου κύματος. Ένα εκκολαπτόμενο κοινό από παιδιά και νέους. Αυτό που θα έμπαινε σιγά σιγά σε πολιτιστικά και εικαστικά «σκαριά». Έτσι θα ερχόταν περισσότεροι Ξανθιώτες κοντά στην τέχνη. Έτσι θα είχαμε δημιουργήσει ποιότητα. Καλλιτεχνική παιδεία. Εικαστική γνώση. Φιλοσοφική βάση. Κριτική σκέψη. Έτσι θα παιδαγωγήσουμε νεολαία, μαθητές και παιδιά. Έτσι πετυχαίνεται η αλληλεπίδραση, η συνεργασία, η διάχυση, η εμπειρία.
Το Ξανθιώτικο καλλιτεχνικό καφενείο δυστυχώς δεν έγινε. Όχι, δεν εγκαταλείφθηκε. Θέλω να πιστεύω ότι απλώς πήρε αναβολή. Ότι θα υπάρξει στο άμεσο μέλλον. Όπως το ονειρεύομαι. Για την ιστορία, ναυάγησε λόγω μικρο-επισκευών που θα πρέπει να γίνουν στο κτίριο της Δημοτικής Πινακοθήκης. Απαραίτητες για την υποδοχή και λειτουργία του εγχειρήματος. Ως τότε θα περιμένω. Στις επάλξεις. Έτοιμος για την δημιουργία του «Καλλιτεχνικού καφενείου» στην Ξάνθη !
