Στη διάλεξη της Συντονίστριας Εκπαιδευτικού Έργου Φιλολόγων κας Άννας Αγγελοπούλου που διοργάνωσε η Μητρόπολη την Κυριακή 30/01 στο ΙΘΤΠ
Α. Αγγελοπούλου: «Το κοινωνικό τους έργο, προϊόν ενός ρεαλιστικού σχεδίου οργάνωσης βασικών δομών κοινωνικής πρόνοιας και μέριμνας για τους αδυνάτους»
Με μία εκδήλωση αφιερωμένη στους Τρεις Μεγάλους Πατέρες της Ορθόδοξης Εκκλησίας «αγκαλιάστηκε» η ημέρα μνήμης τους με τις πρέπουσες τιμές προς το έργο τους. Ειδικότερα, την Κυριακή 30 Ιανουαρίου 2022, στις 19:00, το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης και η Μητρόπολη Ξάνθης και Περιθεωρίου τίμησαν την ημέρα του εορτασμού των «Αγίων Τριών Ιεραρχών» και φιλοξένησαν την Συντονίστρια Εκπαιδευτικού Έργου Φιλολόγων, κα Άννα Αγγελοπούλου σε μια διάλεξη, προς όλους τους εκπαιδευτικούς και όχι μόνο, με τίτλο: «Ατενίζοντας τους Τρεις Ιεράρχες από τον 21ο αιώνα: εικόνες και όψεις από το βίο και το έργο τους μέσα από τον καθρέπτη της σύγχρονης εποχής». Εκπρόσωποι της Εκκλησίας, της εκπαίδευσης και του δήμου έδωσαν το παρών μαζί με πλήθος συμπολιτών μας που έσπευσαν στην εκδήλωση με σκοπό να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους για τους Τρεις Μεγάλους Πατέρες και Παιδαγωγούς.
Μητροπολίτης Παντελεήμων: «Η σχέση δασκάλου-μαθητή ως σχέση αγάπης και ελευθερίας!»
Αρχικά, την εκδήλωση προλόγισε ο Μητροπολίτης κ. Παντελεήμων αναφερόμενος στις ημερομηνίες εορτασμού του καθενός εκ των Τριών και σε ένα άλλο στάδιο υπογράμμισε την σπουδαιότητα του πολυσχιδούς έργου τους. Δήλωσε: «Η Εκκλησία μας σήμερα γιορτάζει την μνήμη των Τριών Ιεραρχών, των διδασκάλων της παιδείας του γένους. Τιμώνται ξεχωριστά ο καθένας, την 1η Ιανουαρίου ο Μέγας Βασίλειος, στις 25 Ιανουαρίου ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος μέσα στο λειτουργικό έτος δύο φορές,14 Νοεμβρίου και 27 Ιανουαρίου η ανακομιδή του λειψάνου του, ο οποίος στα χώματα του Πόντου άφησε την τελευταία του πνοή και μετά από 30 χρόνια επανέρχονται τα λείψανά του στην Κωνσταντινούπολη. Ο κοινός εορτασμός στις 30 Ιανουαρίου καθιερώθηκε πολύ νωρίς από τον 11ο αιώνα με αυτοκράτορα τον Αλέξιο Κομνηνό. Την ακολουθία των Τριών Ιεραρχών την συντάσσει ο επίσκοπος Ευχαΐτων, ο Ιωάννης ο Μαυρόπους. Το έργο τους θεολογικό, ποιμαντικό, κοινωνικό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Σπούδασαν στα μεγαλύτερα πνευματικά κέντρα εκείνης της εποχής, στις Αντιόχεια, Αλεξάνδρεια, Αθήνα. Επίσης, μας άφησαν συγγράμματα και καθιερώθηκαν ως οι προστάτες της παιδείας. Η σχέση δασκάλου-μαθητή δεν είναι εξουσιαστική σχέση, αλλά αγάπης και ελευθερίας!»
Α. Αγγελοπούλου: «Οι Τρεις Ιεράρχες κατάφεραν να συνδέσουν αρμονικά τον χριστιανικό κόσμο με την αρχαιοελληνική παιδεία υποστηρίζοντας τους φτωχούς-ταπεινούς»
Στη συνέχεια, η σκυτάλη του λόγου πέρασε στην κα Αγγελοπούλου, η οποία έκανε μνεία στους λόγους εξαιτίας των οποίων τους προσέδωσαν εκπαιδευτικό χαρακτήρα.
Σημείωσε: «Σε μία απόπειρά μου να κάνω πιο συγκεκριμένη την εικόνα των Τριών Ιεραρχών, ανακαλώ στην μνήμη μου την απεικόνιση μαζί των Τριών Ιεραρχών ευθύς αμέσως μετά την καθιέρωση του κοινού εορτασμού τους με σκοπό να γεφυρωθεί το χάσμα στους κόλπους της Εκκλησίας όσον αφορά την απάντηση στο ερώτημα ποιος από τους Τρεις είναι ο σπουδαιότερος. Η καθιέρωση της εορτής ως εκπαιδευτικής είναι μεταγενέστερη. Κατά τα έτη1861-2,προκρίθηκε μνημόσυνο υπέρ των ευεργετών του Πανεπιστημίου, ενώ από το 1911 θεσμοθετήθηκε και επίσημα.
Ο εκπαιδευτικός χαρακτήρας που τους δόθηκε οφείλεται:
1.Στον σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισαν και οι Τρεις στη διάδοση της χριστιανικής παιδείας.
2.Για την εκτίμηση που έτρεφαν για την αρχαία ελληνική παιδεία.
3.Για την υποστήριξη που πρόσφεραν με σκοπό την πρόσβαση στην εκπαίδευση και για ταπεινούς-φτωχούς.
4.Για τη συμβολή τους στη σύζευξη της χριστιανικής παιδείας με την αρχαία ελληνική παιδεία.
5.Για τη διαμόρφωση σπουδαίων παιδαγωγικών αρχών μέσω του πλούσιου συγγραφικού τους έργου».
Απεικόνιση των Τριών Ιεραρχών
Έπειτα αναφερόμενη στην αμφίεσή τους, τόνισε: «Αρχικά, παρίστανται σε παράταξη μετωπικά κρατώντας κλειστό ευαγγέλιο ή ανοιχτά ειλητάρια με ενυπόγραφα αποσπάσματα της Θείας Λειτουργίας, φορώντας τα ιερατικά άμφια. Άλλωστε, είναι ιεράρχες, αυτοί διαμόρφωσαν τις Θείες Λειτουργίες που τελούνται μέχρι σήμερα. Πάντα σοβαροί, ντυμένοι επίσημα. Οι μορφές τους ασκητικές, απόμακρες. Συνήθως παρουσιάζονται ως ιεράρχες, όμως σε μερικές απεικονίσεις τους ως μοναχοί. Έχουμε και έναν άλλο τύπο απεικόνισης, των συλλειτουργούντων μοναχών, οι μορφές τους συλλειτουργούν μαζί με τους αγγέλους από τον Φώτη Κόντογλου .Τέλος,οι Ιεράρχες απεικονίζονται ανά ζεύγη».
Τα κοινά τους χαρακτηριστικά:
1.Ανήκουν στον 4ο αιώνα μ.Χ. Ο Βασίλειος και ο Γρηγόριος είναι σχεδόν συνομήλικοι, κατάγονται από την Καππαδοκία. Ο Ιωάννης από την Αντιόχεια της Συρίας είναι νεότερος.
2.Έχουν ως κοιτίδα την ελληνιστική ανατολή, κοντά στην κοιτίδα του Χριστιανισμού
3.Κατάγονται από εύπορες οικογένειες με μεγάλη οικονομική άνεση
4.Έχουν πίσω τους ενάρετες-έντιμες μητέρες ,οι οποίες έχουν αγιοποιηθεί
5.Έχουν μεγάλες σπουδές-Η βάση τους είναι η αρχαιοελληνική παιδεία.
6.Ξεκινούν πρώτα από την πατρίδα τους. Τα πρώτα τους γράμματα από τις μητέρες τους που ήταν μορφωμένες, από τα σχολεία της πατρίδας.
7.Έχουν ασκητικό –μοναχικό βίο αμέσως μετά τις σπουδές τους.
8.Φτάνουν σε ανώτερα ιερατικά αξιώματα.
9.Έχουν πολυποίκιλο-ογκώδες συγγραφικό έργο.
10.Αναπτύσσουν κοινωνικό έργο.
11.Ασκούν με τον λόγο τους ,τα έργα και τις πράξεις τους κριτική στους οικονομικά και πολιτικά ισχυρούς, ασκούν έλεγχο στην αδικία
Κοινωνική-οικονομική ζωή της εποχής τους
Καταληκτικά, προσεγγίζοντας την κοινωνικοοικονομική ζωή της περιόδου δράσης τους, η ομιλήτρια στάθηκε στα ακόλουθα: «Βελτιώνεται η οικονομία και το εμπόριο. Έχουμε την χρήση νομίσματος στις συναλλαγές. Επίσης, αυξάνεται ο πληθυσμός, ωστόσο η γεωργία και οι δραστηριότητες του πρωτογενούς τομέα αποτελούν τη βάση της οικονομίας. Παρουσιάζεται η τάση της αύξησης των μεγάλων ιδιοκτησιών της γης, από την άλλη οι μικροκαλλιεργητές γίνονται πολύ φτωχοί. Στις πόλεις έχουμε τις συντεχνίες. Βαριά φορολογία που πλήττει γίνεται εμφανής σε συνδυασμό με κοινωνικές αναταραχές. Εμφανές γίνεται το κοινωνικό χάσμα, διάκριση σε ομάδες ανάλογα με την καταγωγή και τον πλούτο. Ο θεσμός της δουλείας υπάρχει ακόμα. Ταυτόχρονα στα σύνορα ανατολής και βορρά εχθρικές επιθέσεις είναι έκδηλες. Φυσικές καταστροφές, σεισμοί, πλημμύρες ,λέπρα. Εικόνες πολυτέλειας και πενίας, προκλητικού πλούτου και οδυνηρής αθλιότητας. Ευθύς αμέσως μετά την περάτωση των σπουδών τους επιλέγουν να μοιράσουν την περιουσία τους στους έχοντας ανάγκη, παραιτούνται από μία λαμπρή επαγγελματική σταδιοδρομία. Με τα έργα τους επέλεξαν να δράσουν ,στάθηκαν με αυταπάρνηση πλάι στους αδύναμους .Το κοινωνικό τους έργο όχι μόνο ως έργο απλής φιλανθρωπίας και ελεημοσύνης, αλλά ήταν προϊόν ενός ρεαλιστικού σχεδίου οργάνωσης βασικών δομών κοινωνικής πρόνοιας και μέριμνας για τους αδυνάτους».
Παιδευτικός ρόλος δασκάλων
Λίγο πριν το χαιρετισμό και το «κλείσιμο» της διάλεξης διατυπώθηκε από την κ. Αγγελοπούλου το εξής μήνυμα με παιδευτικό χαρακτήρα-προσανατολισμό: «Η παιδεία αποτελεί μία διαλλακτική σχέση επικοινωνίας και αμοιβαίας αγάπης δασκάλου-μαθητή. Οι μαθητές οφείλουν να ενεργοποιούνται και να μη δέχονται την έτοιμη γνώση. Η αξία της αγωγής είναι ευδιάκριτη από τη νηπιακή ηλικία. Χρέος του δασκάλου είναι να διαπαιδαγωγήσει ,όχι απλά να μεταδώσει γνώση, να αποτελέσει αυθεντικό πρότυπο για τους μαθητές του. Χωρίς αμοιβαία αγάπη ανάμεσα στον δάσκαλο και στον μαθητή δεν μπορεί να υπάρξει παιδεία και εκπαίδευση. Η αγάπη είναι το βασικό γνώρισμα του δασκάλου. Συνεπώς, οφείλουμε να σεβαστούμε την μνήμη τους .Αυτό επιτυγχάνεται καθημερινά αν επιλέξουμε να ακολουθήσουμε τις αρχές τους! Με γνώμονα την αγάπη και την ειρήνη μεταξύ μας!»
Χρύσα Κιατίπη
