Ήταν ένας από τους 526 αλλά πήδηξε από το τρένο στην Σερβία χωρίς να γίνει αντιληπτός.
Επέστρεψε στην Ξάνθη ακολουθώντας τις γραμμές του τρένου – Τον έκρυψε μια Ξανθιώτικη οικογένεια μέχρι το τέλος του πολέμου
Το 1979 φύτεψε δυο ελιές και είπε την φράση: «Φυτεύω αυτές τις ελιές ως ο τελευταίος Εβραίος της Ξάνθης. Για να μας θυμάστε»
Η απότιση φόρου τιμής προς την Εβραϊκή κοινότητα μέσα από ένα Μνημείο στο κέντρο της πόλης εκτός από τα μηνύματα πολιτισμού, συναδέλφωσης, σεβασμού στην ιστορική μνήμη, αναγνώρισης και υπεράσπισης των ιδεωδών του ανθρωπισμού, ενάντια στην βαρβαρότητα του φασισμού, έδωσε αφορμή για σκέψη αλλά ανέσυρε και μνήμες. Η Εβραϊκή κοινότητα ήταν ένα ζωντανό κομμάτι της πόλης πριν τους στιγματίσουν με το κίτρινο αστέρι οι ναζιστές και τους μεταφέρουν στον τόπο του μαρτυρίου τους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ήταν μια ακμάζουσα κοινότητα, με ισχυρό αποτύπωμα στο εμπόριο, στις τέχνες και στα γράμματα. Οι Εβραίοι της Ξάνθης δεν ήταν γκετοποιημένοι όταν ζούσαν στην πόλη μας αλλά είχαν έντονη κοινωνικοποίηση. Είχαν φίλους χριστιανούς, έκαναν παρέες. Αυτή η πτυχή τους έχει αποτυπωθεί στην μνήμη των Ξανθιωτών και ανακαλείται. Ιστορίες παράλληλες στην σκιά της μεγαλύτερης τραγωδίας που έζησαν αυτοί οι άνθρωποι, αποτελούν ψηφίδες που συνθέτουν το μωσαϊκό της ιστορίας τους αλλά και ενός κομματιού της ιστορίας της πόλης μας.
Η ιστορία του Εβραίου Αλμπέρτο που πήδηξε από το τρένο και επέστρεψε στην Ξάνθη
Μια τέτοια ιστορία είναι αυτή που θα σας διηγηθούμε με τον «τελευταίο Εβραίο της Ξάνθης», τον Αλμπέρτο. Ήταν ένας από τους 526 ομοεθνείς του, που επιβιβάστηκε στο τρένο στις 4 Μαρτίου του 1943 μαζί με την οικογένειά του όταν συνελήφθησαν από τη Βουλγάρικη αστυνομία που είχε καταλάβει την Ξάνθη και την Θράκη. Και θα είχε την τραγική μοίρα της οικογένειάς του όπως των υπολοίπων αν δεν κατάφερνε να πηδήξει από το τρένο χωρίς να γίνει αντιληπτός σε κάποια περιοχή μέσα στην Σερβία. Πήρε λοιπόν το δρόμο του γυρισμού στην πατρίδα του, την Ξάνθη και για να μην χαθεί ακολούθησε τις γραμμές του τρένου. Μετά από πολύ καιρό και πολλές κακουχίες κατάφερε να φτάσει στην Ξάνθη. Έπρεπε όμως να κρυφτεί για να μην συλληφθεί.
Τον έκρυψε μια Ξανθιώτικη οικογένεια μέχρι το τέλος του πολέμου
Μια ξανθιώτικη οικογένεια του άνοιξε το σπίτι και την αγκαλιά της και κρύφτηκε μέχρι το τέλος του πολέμου!
Μετά την απελευθέρωση παρέμεινε λίγο καιρό στην Ξάνθη και μετά συνέχισε την ζωή του στην Θεσσαλονίκη όμως ερχόταν συχνά στην Ξάνθη όπου είχε φίλους. Σε μια τέτοια περίοδο γνωρίστηκε ο Αλμπέρτο και έκανε παρέα με πολλούς Ξανθιώτες ανάμεσά τους ο Φώτης Σιδερίδης με τον οποίο ήταν συνομήλικοι και ο Αχιλλέας Τσαρτσάρας, και οι δυο τους από τα ιδρυτικά μέλη του ΠΑΣΟΚ. Ο κ. Τσαρτσάρας είναι αυτός που μας αφηγήθηκε την ιστορία του Αλμπέρτο με τον οποίο έκανε πολλή παρέα.
«Φυτεύω αυτές τις ελιές ως ο τελευταίος Εβραίος της Ξάνθης»
Μια μέρα ο Αλμπέρτο εξέφρασε την επιθυμία να φυτέψει δύο δέντρα ελιάς και ο κ. Τσαρτσάρας τον βοήθησε στο άνοιγμα του λάκκου. Κατά τη διάρκεια του φυτέματος θυμάται ο κ. Τσαρτσάρας, ότι ο Αλμπέρτο φύτεψε το δέντρο και με φανερή συγκίνηση είπε: «Φυτεύω αυτή την ελιά ως ο τελευταίος Εβραίος της Ξάνθης. Να το θυμάστε….Για να μας θυμάστε». Ήταν μια μέρα του 1979 και η περιοχή που την φύτεψε ήταν πλησίον του οικοπέδου που ήταν το εργοστάσιο της ΜΕΞ το οποίο τότε κατασκευαζόταν. Σήμερα σώζεται μόνο το ένα δέντρο και είναι αυτό στην φωτογραφία.
Όπως μας ανέφερε ο κ. Τσαρτσάρας τελευταία φορά που είδε τον Αλμπέρτο ήταν στην πλατεία Αριστοτέλους στην Θεσσαλονίκη το 1990. Λίγο μετά έμαθε ότι πέθανε. Ήταν ο μόνος επιζών από τους 526 και κατά δήλωσή του, «ο τελευταίος Εβραίος της Ξάνθης».
Υ.Γ. Ευχαριστούμε τον κ. Αχιλλέα Τσαρτσάρα που μας αφηγήθηκε την ιστορία και την γνωριμία του με τον Αλμπέρτο καθώς και για την φωτογραφία. Δεν γνωρίζουμε το επίθετό του. Όποιος γνωρίζει περισσότερα ας επικοινωνήσει με τα γραφεία της εφημερίδα μας (25410 22950).
Μαριάννα Ξανθοπούλου
