«Μητέρα, μεγαλόψυχη στον πόνο και στη δόξα,
κι αν στο κρυφό μυστήριο ζουν πάντα τα παιδιά σου
με λογισμό και μ’ όνειρο, τι χάρ’ έχουν τα μάτια…»
Διονύσιος Σολωμός
Γιατί να πάει κάποιος σήμερα στην Ξάνθη σε μια έκθεση εικαστικών, όταν αυτή έχει ως σημείο έμπνευσης τον εθνικό μας ύμνο;
«Μα τον ξέρουμε! Τον έχουμε ψελλίσει τόσες φορές στο σχολείο, τον έχουμε ακούσει σε εθνικές επετείους, συντροφεύει τους αθλητές μας στις νίκες τους που πανηγυρίζουμε πανελληνίως…».
Τι άλλο όμως μπορεί να μας προσφέρει ο εθνικός μας ύμνος;
Τι άλλο μπορεί να είναι ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν»;
Κατ’ αρχάς είναι ένα ποίημα, όχι μόνο των δύο γνωστών στροφών, αλλά 158 τετράστιχων στροφών.
Είναι ένα ποίημα που έγραψε ένας νέος από τη Ζάκυνθο το 1823, όταν ήδη είχε ξεκινήσει ο αγώνας για μια ελεύθερη Ελλάδα.
Ο Διονύσιος Σολωμός, μέσα σε ένα μήνα σχεδόν, στα 25 του χρόνια, και αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ιταλία, συνέγραψε το ποίημα, τον ύμνο που αφιέρωσε σε μια αξία. Σε μια υπέρτατη αξία, για την οποία έβλεπε να πεθαίνουν οι συμπατριώτες του, να δίνουν το αίμα τους και τις περιουσίες τους. Στην ελευθερία!
Με έναν λόγο γεμάτο εικόνες, ο νεαρός ποιητής μπλέκει το παρελθόν των Ελλήνων με το παρόν, την ομοιοκαταληξία με τις άγριες μάχες του 1821, την αγάπη για την πατρίδα με την έγνοια να σταθεί η αγωνιζόμενη Ελλάδα στα πόδια της μόνη της, χωρίς τους «φίλους» συμμάχους και χωρίς το σαράκι της διχόνοιας.
Αυτόν τον λόγο του εθνικού ποιητή (που έγινε εθνικός καθώς πήρε λέξεις και εικόνες απ’ το στόμα του λαού και τις μετέπλασε με την ποιητική του τέχνη) μεταμόρφωσαν εικαστικά 116 καλλιτέχνες απ’ όλη την Ελλάδα, μετά από πρόσκληση της επιμελήτριας της ομαδικής έκθεσης, Ίριδας Κρητικού, και του Ιδρύματος Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης. Το ΙΘΤΠ ενέταξε την έκθεση στις επετειακές εκδηλώσεις του για το 1821 και παρουσίασε το περασμένο Σάββατο 158 έργα – όσες δηλαδή και οι στροφές του ύμνου – στην επίσημη πρώτη τους.
Τι όμορφο, όταν όχι τόσο γνωστοί αλλά και χιλιοειπωμένοι στίχοι σου προσφέρουν ένα πολύτιμο για τη ζωή συναίσθημα. Την έκπληξη!
Τι όμορφο, όταν 158 έργα παρουσιάζουν – μέσα από ποικίλες τεχνικές – τις εικόνες, τα συναισθήματα και τις σκέψεις των δημιουργών τους για το «αναγνωστάρι» της επανάστασης, όπως αποκάλεσε τον Ύμνο εις την Ελευθερία η κα Κρητικού.
Τι όμορφο, όταν λόγια 200 χρόνων μπλέκονται με χρώματα, σχήματα και μορφές, κάνοντας όλα μαζί έναν απολογισμό τρόπον τινά για την τέχνη της ελευθερίας αλλά και για την ελευθερία που προσφέρει η τέχνη!
Γλυπτική, φωτογραφία, κεντήματα, κολάζ, ζωγραφική και άλλες πόσες τεχνικές, μας προ(σ)καλούν να συνομιλήσουμε ποικιλοτρόπως μαζί τους. Σε μια εποχή που η κάθε είδους τέχνη θεωρείται πολυτέλεια ή «ξένη χώρα» για τους πολλούς, έργα σε μέγεθος μιας σελίδας Α4 παρουσιάζονται παρατακτικά σαν τις σελίδες ενός συλλογικού βιβλίου, που κάτι έχει να μας πει, κάπου έχει να μας ταξιδέψει…
Αυτό το «βιβλίο» θα παραμείνει ανοιχτό στην Ξάνθη, στην Καπναποθήκη Π μέχρι τις 6 Νοεμβρίου (Δευτέρα-Παρασκευή 17:00-21:00 και 9:00-14:00 κατόπιν συνεννοήσεως). Ας το «διαβάσουμε», όπως ο καθένας νομίζει, συλλαβιστά, φωναχτά ή – ακόμα καλύτερα – από μέσα μας, ως ξεχείλισμα ψυχής.
Νατάσα Μιχαηλίδου
Αρχαιολόγος-μουσειολόγος-ξεναγός
