Σημείο αναφοράς της διαδρομής μας, η σιδηροδρομική γραμμή, στρίβουμε δεξιά και κινούμαστε παράλληλα με αυτήν. Σύντομα, βλέπουμε την πινακίδα προς Ίμερα και το Παρατηρητήριο του Νέστου. «Δέκα χιλιόμετρα μας χωρίζουν από τη θέση θέας που βρίσκεται πιο πάνω από τους Τοξότες», ενημερώνει ο ξεναγός μας. Σε αυτήν τη διαδρομή είμαστε αποφασισμένοι να επισκεφθούμε το διπλανό χωριό, τη Γαλάνη. Ένα χωριό που συνήθως περνάμε από έξω, αλλά εκείνο υπομονετικά περιμένει να το… θαυμάσουμε. Ένας επιβλητικός πλάτανος μας υποδέχεται στο κέντρο του οικισμού και τα σπίτια, υψηλής αρχιτεκτονικής και αισθητικής, συνθέτουν ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα…
Παίρνουμε την ανηφοριά προς τη θέση θέας, μια ασφάλτινη και ασφαλής διαδρομή. «Κάθε χιλιόμετρο και πιο ψηλά» και… πιο ωραία, καθώς η πανοραμική θέα «γεμίζει» το μάτι, αφού, σύμφωνα με την εποχή και τον καιρό, κοιτάμε πέρα από την Θάσο… Πολλές φορές βλέπουμε το Άγιο Όρος και τη Σαμοθράκη, ίσως και τη Λήμνο. Έχουμε όμως σίγουρα τη δυνατότητα να μαζέψουμε τσάι του βουνού, όπως κάνουν κι άλλοι που σταματούν γι’ αυτόν τον σκοπό, αλλά και ρίγανη ή μέντα…
Συνεχίζουμε. Στα μισά της διαδρομής συναντούμε το εγκαταλελειμμένο χωριό των Ιμέρων, που δημιουργήθηκε κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών, από πρόσφυγες των Ιμέρων της Τραπεζούντας και έφτιαξαν εδώ «εκείνο» το χωριό. «Σήμερα υπάρχει ένας δραστήριος σύλλογος απογόνων, κυρίως από τη Θεσσαλονίκη, που το επισκέπτονται συχνά. Ένας γνωστός Ιμεριώτης είναι ο Σάκης Τανιμανίδης, που ο πατέρας του πρωταγωνιστεί στον σύλλογο», σημειώνει, ενώ αναφέρεται και στην καθηγήτρια αγγλικών κ. Αθανασιάδου, η οποία, όπως είπε, του έχει δώσει πολλές πληροφορίες για το χωριό. Συναντούμε τα ερείπια της παλιάς εποχής, αλλά και μια οικογένεια κτηνοτρόφων που ζει εκεί. Ύστερα, είναι και η εκκλησία του Άη Γιώργη, αλλά κι ένα νεότερο κτίσμα που χρησιμοποιήθηκε ως καταφύγιο και ξενώνας χωρίς, όμως, συνέχεια…
Σε 15 λεπτά φτάνουμε στο Παρατηρητήριο. «Από τα ομορφότερα σημεία του Νέστου», τονίζει, καλώντας «όλους τους Ξανθιώτες να το επισκεφτούν, γιατί είναι εντυπωσιακό και μοναδικό». Είναι… Είμαστε στα 900 μέτρα ύψος και η θέα σου κόβει την ανάσα. Έχουμε δύο επιλογές, θα τις εκμεταλλευτούμε! Από το νότιο κιόσκι, αρχικά, η Ξάνθη απλώνεται μπροστά μας κι ένα μέρος από την Καβάλα. Οι αετοί πετούν… κάτω από το σημείο παρατήρησης. «Μοναδική αίσθηση». Το πέτρινο μπαλκόνι του ΠΑΚΕΘΡΑ -η πιο γνωστή θέση θέας- «με το μπρούτζινο σκαρίφημα που μας καθοδηγεί με τις πληροφορίες που αναγράφονται πάνω για όσα βλέπει το μάτι μας». Μπροστά μας απλώνεται ο Νέστος. «Η καρτ ποστάλ της Ξάνθης, που μεταφέρει την ομορφιά παντού στον κόσμο», λέει χαρακτηριστικά. Είναι που έχουμε τη δυνατότητα να δούμε τους μαιάνδρους του ποταμιού αλλά και τα χρώματα που παίρνει, ανάλογα με την εποχή και την ώρα. Μαγεία!
Δίπλα στο μπαλκόνι, το τηλεματικό δίκτυο «Ιχνηλάτης» που υποστήριζε την απέραντη ομορφιά, γεμίζοντας με στιγμιότυπα φυσικού κάλλους τις υπηρεσίες του τουρισμού και φρόντιζε για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, κυρίως στις περιπτώσεις πυρκαγιάς, καθώς έστελνε άμεσα σήμα για την έγκαιρη αντιμετώπισή της…
Πάμε τώρα στο βορινό κιόσκι. Εντυπωσιακή η πλαγιά που κατηφορίζει από την πίσω πλευρά, φαντασμαγορική η θέα του Νέστου, αλλά και η υψηλότερη κορυφή της Ροδόπης και τα χωριά από κάτω. Το σημείο είναι ένα φυσικό… αιρ κοντίσιον. «Μόλις μισή ώρα από την Ξάνθη, βρίσκεσαι στο πιο δροσερό σημείο, σε περίπτωση καύσωνα» δίνει την πολύ χρήσιμη πληροφορία…
Από το Παρατηρητήριο, ακολουθούμε μια έντονη κατηφόρα, ασφάλτινη, για να φτάσουμε, στα τέσσερα χιλιόμετρα, στο Κρωμνικό, με το πλούσιο παρελθόν το οποίο και αναδεικνύεται από τους εκ καταγωγής κατοίκους που συναντιούνται στη γιορτή του Αγίου Παντελεήμονα, όπου και γιορτάζει το φερώνυμο εκκλησάκι. «Τελείται λειτουργία, ενώ στη συνέχεια γίνεται κι ένα γλέντι», σημειώνει ο Δημήτρης Γκαγκαλίδης.
Από εκεί, αρχίζει η ανηφοριά, «που είναι το πιο όμορφο κομμάτι της διαδρομής» και καθώς είμαστε… τυχεροί βλέπουμε τα περίφημα άγρια άλογα.
Φτάσαμε στα Λιβερά. Χωρίζονται σε δύο οικισμούς. Ο δρόμος περνά από τα Άνω Λιβερά, αλλά για να πάμε στα Κάτω, θα πρέπει να πάρουμε έναν κακό χωματόδρομο. «Αποζημιωνόμαστε»… Οδηγεί στον σιδηροδρομικό σταθμό, ένα πολύ ωραίο σημείο του Νέστου.
Παλαιότερα, «με κάποια σχετική επιτυχία αποτέλεσε μια ενδιάμεση διαδρομή, με υποτυπώδη έργα υποδομής: ξενώνας, εταιρίες εναλλακτικού τουρισμού, ένα όμορφο μέρος για πικνίκ, δίπλα στο ποτάμι. Θα μπορούσε εύκολα να αναπτυχθεί, η διαδρομή Τοξότες – Σταυρούπολη, καθώς αποτελεί κορυφαία σιδηροδρομική διαδρομή, μαζί με τις σιδηροδρομικές διαδρομές «Διακοφτό – Καλάβρυτα» και «Μηλιές Πηλίου». Το μοναδικό χαρακτηριστικό της διαδρομής, όπως σημειώνει ο Δημήτρης Γκαγκαλίδης είναι οι 28 γαλαρίες που περνά ο επιβάτης, βιώνοντας παράλληλα, όλη τη μαγεία του ποταμού, καθώς αυτό πλησιάζει και απομακρύνεται σε αυτήν την τόσο ιδιαίτερη διαδρομή. « Ήταν από τα δυσκολότερα σημεία κατασκευής της σιδηροδρομικής διαδρομής» εξηγεί ο ξεναγός μας, σημειώνοντας πως «το περίφημο πέτρινο μονοπάτι από Γαλάνη ως τη Σταυρούπολη φτιάχτηκε εξαιτίας της συντήρησης που έπρεπε να κάνουν στη γραμμή»… Ωραίο «απομεινάρι»…
Όμως αφήνοντας τα Λιβερά, συνεχίζουμε το τελευταίο κομμάτι της διαδρομής, προς Κομνηνά. Εκτός από την οδική επιλογή, υπάρχει κι ένα μονοπάτι για πεζοπορία. Η φύση διαφορετική, σε αυτό το σημείο. Αλλά λίγη προσοχή με το αυτοκίνητο, καθώς μπορεί να βρεθείτε μπροστά σε μια ελεύθερη αγελάδα, στην επόμενη στροφή… «Αυτές γνωρίζουν τον τόπο, εμείς όχι», επισημαίνει… Εκεί υπάρχουν και πολλές ταΐστρες άγριων πουλιών που είναι πάντα γεμάτες με τροφή, κυρίως την χειμερινή περίοδο. «Είναι ένα τουριστικό αξιοθέατο», τονίζει.
«Σε κάποιες από τις τελευταίες στροφές ανοίγεται η κοιλάδα του Νέστου από ψηλά μια πανοραμική εικόνα. Και πλησιάζουμε στα Κομνηνά… Κρύβει πολλά περισσότερα από όσα δείχνει στον επισκέπτη και διερχόμενο», λέει. Μας υπενθυμίζει τον μακεδονικό τάφο, ένα ταφικό κτίσμα του 2ου αιώνα π.Χ. που λίγοι τον έχουν επισκεφθεί, τονίζοντας πως θα πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος ώστε ο χώρος να είναι ανοιχτός και επισκέψιμος.
Φτάνουμε στα Κομνηνά, αλλά θα ήταν καλύτερα να είχαμε πάρει τη διαδρομή από Κεχρόκαμπο, αν δε θέλαμε να τα αδικήσουμε, κατά την προσέγγιση… Όμως, μπαίνουμε και καταλαβαίνουμε, γιατί έπρεπε να το επισκεφτούμε. «Μεγάλο χωριό, αλλά μικρό σε πληθυσμό». Στα Άνω Κομνηνά βλέπουμε την εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, αλλά και το κτήμα μελιού. Οι κάτοικοι παράγουν –παραδοσιακά- παραδοσιακό και υψηλής ποιότητας, μέλι. «Μία από τις επιχειρήσεις μελιού είναι της Γεύσης Τουλουμίδου. Είναι μια δραστήρια γυναίκα με έξι παιδιά που ζει εκεί και παράγει οικογενειακά, μέλι και άλλα προϊόντα, παράγωγα του μελιού. Το ΑΠΕ έχει κάνει αναφορά σε αυτήν την προσπάθεια», σημειώνει.
Μια άλλη επίσκεψη είναι το μοναστήρι των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, δύο χιλιόμετρα έξω από το χωριό προς το ποτάμι, με την ηγουμένη Νεκταρία από την Ιορδανία. «Με την παρουσία της κατάφερε να προσελκύσει πολλούς πιστούς στην περιοχή, δημιουργώντας έναν θρησκευτικό προορισμό», επισημαίνει.
Μέσα στο χωριό βλέπουμε μια παραδοσιακή πλατεία, ιδανική για να πιούμε το καφεδάκι μας. Πρώτα όμως μία «σπονδή» μπροστά από την προτομή της Κυριακής Τσίγκα, που κατά την βουλγαρική κατοχή προτίμησε να την σκοτώσουν παρά να προδώσει τα παιδιά της που ήταν στην αντίσταση…
Η περιοχή διαθέτει ένα μοναδικό καστροξενοδοχείο. «Πρωτόγνωρο για τα ελληνικά δεδομένα. Η παραμονή σας θα σας μεταφέρει ουσιαστικά στην εποχή των ιπποτών». Όμως και στο χωριό υπάρχουν επιλογές για διαμονή, ενώ υπάρχει και μια μικρή πισίνα όπου τα παιδιά, της ευρύτερης περιοχής ρίχνουν τις βουτιές τους… Βγαίνοντας από το χωριό, αριστερά, υπάρχει μια έκπληξη για τους μικρούς μας φίλους. Μια φάρμα με ελαφάκια, ζαρκαδάκια και μικρά αγριογούρουνα…
Επιστρέφουμε στην πόλη, γεμάτοι από την ομορφιά και την ιστορία του τόπου μας. Τι τυχεροί που είμαστε…
Δημήτρης Γκαγκαλίδης
Καθηγητής
