«… νιώθω για σε, πατρίδα μου, στα σπλάχνα χαλασμό»
Αριστοτέλης Βαλαωρίτης
Πολλοί θέλουν αυτήν την περίοδο… να πάρουν τα βουνά. Ειδικά όσοι έχουν παγιδευτεί σε ένα διαμέρισμα, περιορισμένοι άμετρα από κάθε λογής μέτρα. Όσοι βλέπουν κόπους ετών να κάνουν φτερά. Όσοι δεν μπορούν να δεχτούν μια διαφορετική άποψη και αποκόβουν φίλους, μετεωριζόμενοι σε αχαρτογράφητες καταστάσεις του νου και της ψυχής.
Τα βουνά πάντα θα μας περιμένουν, ως τόπος απόδρασης, αντίδρασης και σκέψης. Λες και «τ’ άσπαρτα ψηλά βουνά» του Ιωάννη Πολέμη προσφέρουν ένα στέρεο τόπο, για να πατήσει η άυλη κι άπιαστη σκέψη μας.
Μια σκέψη, ακόμα κι υποσυνείδητη, για τα περασμένα. Για τους ανθρώπους που πετύχαμε στη ζωή, ιδίως σε μικρή ηλικία, και με τα λόγια ή με τη στάση τους μας καθόρισαν, πρόσφεραν αγάπη και πρωτίστως πρότυπα. Μια σοφή γιαγιά, ένας άφοβος δάσκαλος, ένας άγνωστος που με περισσή απλοχεριά μας χάρισε την κατάλληλη στιγμή έναν καλό λόγο, δηλαδή τα πάντα.
Αυτοί οι άνθρωποι ορθώθηκαν μέσα μας, σαν άλλα βουνά. Με αυτούς αναμετρόμαστε. Με αυτούς πορευόμαστε στην όποια πατρίδα, για «να φκιάσουμε χωριό και κόσμο» κατά τον Άγγελο Σικελιανού.
Οι σκέψεις, μετά τα περασμένα, τριγυρνάνε στα τωρινά, ιδίως σε όσα μας βασανίζουν. Σε ό,τι δε μας αφήνει ως πειρασμός να χαρούμε τη στιγμή, τους ανθρώπους και τα αγαθά που έχουμε για το πνεύμα και το σώμα. Αφηνόμαστε σε όσα μας αποσπούν την προσοχή από τα πρότυπά μας, από την κοπιαστική προσπάθεια να τους μοιάσουμε, να αναδειχθούμε άξιοι σε κάτι. Αποπροσανατολιστικά μηνύματα από παντού μας φοβίζουν, μας θυμώνουν χωρίς αποτέλεσμα, μας διχάζουν.
Σ’ αυτό το κλίμα οι σκέψεις για το αύριο είναι τελευταίες και καταϊδρωμένες. Το άγχος για το αύριο και τον επιούσιο δεν αφήνει χώρο για το αύριο και την ουσία. Ακαλλιέργητες σκέψεις, άστοχες κι αστόχαστες πράξεις προκαλούν οπισθοδρόμηση αντί για ατομική και συλλογική πρόοδο μετά κόπων και βασάνων.
Κι όμως άνθρωποι των γραμμάτων, των τεχνών, εδώ και χρόνια, αιώνες, τα έχουν πει όλα. Δε θα βγουν σε καμιά οθόνη να τα φωνάξουν, δεν θα τους αφήσουν κι ούτε χωράνε. Χωράνε μονάχα σε κιτρινισμένες σελίδες, που λες και πήραν το χρώμα τους απ’ τον ήλιο, που υμνούν όλοι οι ποιητές αυτής της χώρας. Χωράνε σε φράσεις που λέγονται απλά και μας ταρακουνούν, θέλουμε δε θέλουμε: «… οποιουδήποτε … μεγάλου επαγγέλματος άνθρωπος δεν υπακούεται, τας περισσοτέρας φοράς το σφάλμα είναι εδικόν του». Αυτά είπε, μεταξύ άλλων, ένας ανώνυμος Έλληνας που μάτωσε για να δημιουργηθεί στην πατρίδα του μια «Ελληνική Νομαρχία».
Προτού στρέψουμε σε οποιοδήποτε «μεγάλο επάγγελμα» τα βέλη, ας τα γυρίσουμε πρώτα σε μας, αναμετρούμενοι με τα πρότυπά μας, τις σκέψεις και τις πράξεις μας. Κι ύστερα η δουλειά, η προκοπή και τα βέλη ίσως βρουν μόνα τους τον δρόμο τους.
Νατάσα Μιχαηλίδου
Αρχαιολόγος-μουσειολόγος-ξεναγός
