«… τεντώνεται από τ’ άστρα ο λώρος
να κοπεί και χάνεσαι…»
Οδυσσέας Ελύτης
Το πλοίο που έγινε σύμβολο της ανθρώπινης ματαιοδοξίας και υπεροψίας δεν είναι άλλο από τον Τιτανικό. Ο υγρός τάφος, όμως, εκατοντάδων ανθρώπων έμελλε να γίνει σύμβολο και της δύναμης, της αξίας που έχει η τέχνη και δη η μουσική.
«Ἐν μουσικῇ παιδεύειν» έλεγαν οι αρχαίοι ημών πρόγονοι, ενώ οι ίδιοι ήταν που θεωρούσαν ουσιαστικά απαίδευτο όποιον δεν είχε γνώσεις μουσικής. Στη νεότερη εποχή θρυλική έχει μείνει η βραδιά στα φιλολογικά σαλόνια που οργάνωνε ο Γκαίτε, όταν στα 1815 ο Γερμανός αυτός συγγραφέας παρουσίαζε τη δύναμη, τις μοναδικής ζωντάνιας εικόνες και το λογοτεχνικό αίσθημα του ελληνικού λαού μέσα από το δημοτικό τραγούδι «Ο Χάρος με τους αποθαμένους».
Τι σχέση έχουν όμως όλα αυτά με την αρχή ενός καινούριου χρόνου; Μιας ακόμα Πρωτοχρονιάς, που δεν ήταν όμως σαν τις άλλες; Ένας ιός και πολλά παρεπόμενα έχουν φέρει τα πάνω κάτω στη ζωή των περισσότερων από μας. Μεταξύ αυτών και των καλλιτεχνών πάσης φύσεως. Αυτοί που αναζητούν, βασανίζουν και δίνουν ένα κομμάτι από την ψυχή τους, για να το κοινωνήσουμε οι υπόλοιποι, για να συνταραχτεί και να αναστηθεί ξανά και ξανά το είναι μας, αυτοί τώρα βρίσκονται μπροστά σε άδειες καρέκλες.
Όπως βρέθηκε και η φιλαρμονική ορχήστρα της Βιέννης στην καθιερωμένη πρωτοχρονιάτικη συναυλία. Το Μέγαρο Μουσικής της πόλης, ένα ιστορικό κτίριο (που μάλιστα είναι δωρεά του ελληνικής καταγωγής Νικολάου Δούμπα!) άδειο από θεατές, που θα μετατρέπονταν σε μύστες. Τα αμήχανα και αχρείαστα χειροκροτήματα από διαδικτυακούς τηλεθεατές δεν ήταν φυσικά ικανά να μειώσουν την ένταση και την τραγικότητα της στιγμής.
Μουσικοί που δίνουν τη ζωή τους στη συνεχή σπουδή, ένα ετήσιο γεγονός που αποτελεί προβολή της Βιέννης σε ολόκληρο τον πλανήτη κι ένας Ιταλός μαέστρος να εμψυχώνει όπως μόνο ένας δάσκαλος μπορεί και να λέει, για ακόμα μια φορά, τα αυτονόητα, αυτά δηλαδή που ξεχνάμε, ενώ θα μπορούσε να είναι η καθημερινή μας προσευχή και απαίτηση: «Η μουσική δεν είναι μόνο επάγγελμα, είναι αποστολή. Ας είναι ένα μήνυμα προς τους κυβερνώντες σε κάθε γωνιά της γης: Η σωματική υγεία είναι το πιο σημαντικό πράγμα, αλλά το ίδιο και η υγεία του πνεύματος. Για να έχουμε μια καλύτερη κοινωνία στο μέλλον ένα από τα βασικότερα πράγματα είναι η ενίσχυση του πολιτισμού». Ή αλλιώς «ἐν μουσικῇ καὶ γυμναστικῇ παιδεύειν» όπως είναι η πλήρης φράση από το έργο του Πλάτωνα, για την άσκηση του πνεύματος και του σώματος.
Η τύχη του καραβιού στο οποίο έχει επιβιβαστεί ο καθένας μας είναι άγνωστη. Άλλος ζει μια «πόλκα χωρίς σκοτούρες» κι άλλος μια «πόλκα θυελλώδη». Το ελάχιστο όμως που μπορούμε να κάνουμε για τον εαυτό μας και τα παιδιά μας, πριν το καράβι μας ανοίξει πανιά ή βυθιστεί για τα καλά, είναι να ακούσουμε την ορχήστρα που παίζει ακόμα και θα παίζει περήφανη για πάντα.
Νατάσα Μιχαηλίδου
Αρχαιολόγος-μουσειολόγος-ξεναγός
