«Να μην πιστεύετε τα ωραία λόγια…
Να βάζετε το μυαλό σας να δουλεύει…
Να μάθετε να υποκρίνεστε τους υπάκουους και πιστούς…
Και όταν σας δίνεται η ευκαιρία να κάνετε κι εσείς την μικρή σας δολιοφθορά»
Γιώργος Μανιώτης
Πώς να ξεκινάει τη μέρα του ένας επαγγελματίας της σκέψης; Έχει οχτάωρο ή άλλο ωράριο; Από πόσα κύματα, ανθρώπους και καταστάσεις περνάει το σώμα του και το μυαλό του; Πώς και πόσο ταξιδεύει σε παρόν, παρελθόν και μέλλον, για να καταφέρει να είναι ακριβής;
«Ο σκεπτόμενος» του Ροντέν, αυτό το διάσημο γλυπτό του Γάλλου καλλιτέχνη, δε σχεδιάστηκε αρχικά ως μεμονωμένο έργο. Θα τοποθετούνταν στο πάνω μέρος ενός άλλου γλυπτού, μιας πύλης.
Ο σκεπτόμενος άνθρωπος λοιπόν σε μια πόρτα. Να την περάσει ή όχι; Τι τον περιμένει αν τη διασχίσει και τι πρέπει ν’ αφήσει ή να πάρει μαζί του; Τι τον έφερε ως εδώ; Ένα ολόκληρο σώμα σε περισυλλογή, όχημα ουσιαστικά της σκέψης.
Συνεχής, προσεκτική, ακριβής κατανόηση κι ερμηνεία πολλαπλών ερεθισμάτων από διάφορες κατευθύνσεις. Χάραξη στρατηγικής, προσήλωση στον στόχο και επαναχάραξη πορείας όποτε χρειάζεται.
Σήμερα αλήθεια πόση ώρα τη μέρα αφιερώνουμε στη σκέψη; Πόση ώρα μας επιτρέπεται, σε μια καθημερινότητα επικεντρωμένη στο εφήμερο, στο ιδιωτικό, στο γρήγορο; Έχει καταντήσει κι αυτό το βαθιά ανθρώπινο χαρακτηριστικό πολυτέλεια, αν όχι ανεπιθύμητη παρενέργεια.
Έχουμε χρόνο να σκοτώσουμε μπροστά σε οθόνες αλλά όχι μπροστά στον καθρέφτη της σκέψης. Έχουμε χρόνο να σκεφτούμε το τώρα αλλά όχι το πάντα. Έχουμε χρόνο να θυμώσουμε ως άτομα και να διχαστούμε ως κοινωνία, αλλά όχι να ανακαλύψουμε τα καλά κρυμμένα, βαθύτερα, ως και αιώνια, αίτια και κίνητρα.
Λες και τα πάντα γύρω μας – άνθρωποι, αντικείμενα, δουλειές – μπλοκάρουν τον μηχανισμό της υγιούς σκέψης μας, τον εξολοθρευτή της ανυπαρξίας μας. Μα τόση δύναμη έχει η ανθρώπινη σκέψη; Τόση δύναμη έχουμε τελικά;
«Έτσι κι αλλιώς χαμένος για χαμένος εδώ στην άκρη που μ’ απώθησαν του κόσμου ετούτου οι συμφορές θέλησα να επιχειρήσω άλμα πιο γρήγορο από τη φθορά» (Οδυσσέας Ελύτης).
Αν μη τι άλλο, σε έναν κόσμο που τεχνολογικά προοδεύει αλλά ηθικά και κοινωνικά παραπαίει, ας διεκδικήσουμε το δικαίωμά μας (ή υποχρέωση;) για μία έστω καθημερινή βαθύτερη σκέψη, για τη δική μας δολιοφθορά!
Νατάσα Μιχαηλίδου
Αρχαιολόγος-μουσειολόγος-ξεναγός
