«Τώρα γυρεύω λίγη ησυχία
θα μου ‘φτανε μια καλύβα σ’ ένα λόφο
ή σε μια ακρογιαλιά»
Γιώργος Σεφέρης
Τι να πεις αυτές τις μέρες; Πώς να μιλήσεις; Ειδικά για τέχνες, γράμματα, πολιτισμό, όταν κανείς δεν ακούει; Γεμίζουμε τ’ αυτιά μας και την καρδιά μας με μελανές προβλέψεις, νούμερα και εκλογικά αποτελέσματα.
Από την άλλη, τα αποτελέσματα της απουσίας από τη ζωή μας της παιδευτικής και ηθικής αξίας των γραμμάτων και των τεχνών τα θεωρούμε μικρότερης σημασίας. Όπως και κατά την εποχή προ οποιουδήποτε ιού.
Αγνοούμε (ηθελημένα;) τη δύναμη ενός δασκάλου ή απλά μιας λέξης, που μπορεί να ανάψει φωτιά σε μια ψυχή, στην ψυχή μας. Αποκοιμίζουμε τη συνείδησή μας ότι έχουμε καταφέρει μερικά πράγματα, βρε αδερφέ, είμαστε κι εμείς κάποιοι μες στην κοινωνία, μες στον μικρόκοσμό μας.
Αν έχουμε μάλιστα αφήσει πίσω μας τα χρόνια της νεότητας, θεωρούμε ότι δεν έχουμε υποχρέωση πια να είμαστε στην πρώτη γραμμή, για να αλλάξουμε τον κόσμο, για να πλάθουμε αέναα πια την ψυχή μας.
Κρυβόμαστε πίσω από τη δουλειά μας, το alter ego μας, τις συνήθειές μας, τη βολή και τα πρέπει μας και αφήνουμε στην άκρη όλα τα άλλα, όσα βρίσκονται έξω από μας, όσα βρίσκονται σε ένα βιβλίο. Ό,τι δηλαδή μπορεί να μας θυμίσει ότι δεν είμαστε τίποτα αλλά μπορούμε να καταφέρουμε τα πάντα.
Ούτε βλέπουμε αλλά ούτε ψάχνουμε έναν οποιοδήποτε φτωχούλη του Θεού, έναν οποιοδήποτε μαχόμενο άνθρωπο, που γίνεται με τον, όχι μαγικό, τρόπο του Γιώργος Σεφέρης ή Νίκος Καζαντζάκης. Ο κάθε λογής φτωχούλης όμως είναι πάντα εκεί, ακόμα και εν μέσω καραντίνας, ξέρει πώς να προχωρά, ακόμα και στα τυφλά, ακόμα και μπουσουλώντας γιατί δεν έχει χέρι να πιαστεί.
«Θα κάνουμε αρχή από τα μικρά, από τα εύκολα· σιγά-σιγά θα καταπιαστούμε με τα μεγάλα· κι ύστερα, άμα τελέψουμε και τα μεγάλα, θα καταπιαστούμε με τ’ αδύνατα» (Νίκος Καζαντζάκης).
Πόσο αδύνατο είναι να ξεκινάει η ψυχή μας τη μέρα της βλέποντας ένα λουλούδι και αποδίδοντας ταπεινά δόξα στον δημιουργό και τη φύση; Πόσο δύσκολο να διώχνουμε από μπροστά μας ακόμα και τις ομορφιές της φύσης, για να δούμε το αόρατο; Να μην πάψουμε να προσπαθούμε με όλο μας το είναι, με όλες μας τις σκέψεις, για να φτάσουμε εκεί που δεν μπορούμε.
Οι παγίδες πολλές· «ο νους κι ο λογισμός μου πώς να βγάλω το ψωμί μου, πώς να θρέψω τα παιδιά μου, πώς να κάμω κουμάντο τη γυναίκα μου· μεγάλες έγνοιες, ανάθεμά τις, πού κέφι πια, πού αγνή καρδιά…» (Ν.Κ.).
Πάλι δημιουργείται, αναγκαστικά για μας, ελεύθερος χρόνος. Η ευκαιρία για περισυλλογή συνοδεύεται από δυσκολίες, που θα δοκιμάσουν την ανύπαρκτη, δυστυχώς, ευθύνη μας ως κοινωνία και οργανωμένη πολιτεία. Ας υπάρχει τουλάχιστον η αναζήτηση, όχι μιας λύσης εξ ουρανού, αλλά η μεταφορική αναζήτηση του ίδιου του ουρανού.
Ο Κρητικός λογοτέχνης μας, που μάτωσε στην αναζήτηση αυτή, το έθεσε πολύ απλά: «η μεγαλύτερη αξία του αγωνιζόμενου ανθρώπου δεν είναι η αρετή του· είναι ο αγώνας του. Ο αγώνας του να μετουσιώνει την αδιαντροπιά, την ατιμία, την απιστία, την κάκητα μέσα του και να τα κάμει αρετή…».
Αγωνιστικούς χαιρετισμούς, λοιπόν!
Νατάσα Μιχαηλίδου
Αρχαιολόγος-μουσειολόγος-ξεναγός
