«…ένα τέλος απαρηγόρητο, μαρμαρωμένο βασίλεμα κάποιου Σεπτεμβρίου»
Γιώργος Σεφέρης
Κι αυτό θα περάσει. Τέσσερις λέξεις που φτιάχνουν μια φράση, με όλη τη σοφία της απλότητας μέσα τους. Είτε καλό είτε κακό κι αυτό θα περάσει, γεμίζοντας τον κόσμο με αισιοδοξία, καρτερία και επιμονή.
Κι αυτό θα περάσει. Για έναν ολόκληρο μήνα ο Θίασος Σκιών «Τα παραμύθια του Καραγκιόζη» μετακόμισε μέσω μιας έκθεσης σε έναν υπέροχο χώρο, στο Λύκειον των Ελληνίδων Ξάνθης. «Όλες οι τέχνες για τον Καραγκιόζη» φιλοξενήθηκαν αρχοντικά στην αυλή και στο άλλοτε κατάστημα του Δημητρίου Χασιρτζόγλου και σήμερα έδρα του δραστήριου, ακόμα και εν μέσω πανδημίας, Λυκείου. Η συλλογή του θιάσου μας, οι φιγούρες, τα σκηνικά, τα εργαλεία μας, όλα ξεδιπλώθηκαν και ψιθύρισαν τα μυστικά του θεάτρου σκιών. Οι επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να μπουν αυτοί για μια φορά πίσω από τον μπερντέ και να σκεφτούν πράγματα που στις παραστάσεις ίσως δεν τους περνούν απ’ το μυαλό: «πρέπει να έχει πολλή ζέστη με όλα αυτά τα φώτα», «πώς τα μεταφέρετε όλα αυτά;», «τι δουλειά έχει αυτός ο τενεκές στα εργαλεία σας;»…
Κι αυτό θα περάσει. Εκτός από τη συλλογή μας φιλοξενήθηκαν μαζί με τον θίασό μας στο Λύκειον των Ελληνίδων Ξάνθης, φυσικά και νοερά, καλλιτέχνες απ’ όλη την Ελλάδα, συνεργάτες μας. Η Γαρυφαλιά Μπαρή, η μοναδική λαϊκή ζωγράφος που γράφει ιστορία με τον αυθορμητισμό και την τεχνοτροπία της (με βάση τη γνώμη συναδέλφων της όπως η κα. Σταυροπούλου-Βλάχου), κόσμησε με τα χρώματα και τους πίνακές της για τον Καραγκιόζη όχι μόνο τον χώρο αλλά και τα όνειρά μας! «Είναι σαν να είναι αληθινά!» ήταν η εντύπωση που έκαναν οι πίνακές της σε μια μαθήτρια της Ε’ Δημοτικού που πήρε μέρος στις εκπαιδευτικές ξεναγήσεις στην έκθεση για τμήματα σχολείων και ατόμων με αναπηρία.
Κι αυτό θα περάσει. Η τέχνη του Χρίστου Σιμάτου και άλλων επαγγελματιών και ερασιτεχνών φωτογράφων προσπάθησε πάντως και κατάφερε να απαθανατίσει στιγμές των παραστάσεων μπροστά και πίσω από τον μπερντέ, από περιοδείες στην Ορεστιάδα, στο Καστελλόριζο, στα Ιωάννινα, στη Μονεμβασιά και σε άλλα ονειρικά μέρη της πατρίδας μας, που αποτέλεσαν τον σκηνικό χώρο και το φόντο των φωτογραφιών.
Κι αυτό θα περάσει. Και θα μας κληροδοτήσει με την υπέροχη δουλειά από την Ηρώ Παυλοπούλου και τη μελοποίηση των ποιημάτων του Δημήτρη Αβούρη που ακούστηκαν για πρώτη φορά στην έκθεση. Η συχνή ερώτηση «τι είναι αυτό που ακούγεται;» σε λίγο καιρό θα βρίσκει την απάντησή της σε έναν ολόφρεσκο δίσκο.
Κι αυτό θα περάσει. Όπως πέρασαν απ’ την έκθεση οι «ανώνυμοι», γέροι με το μπαστούνι τους, γιαγιάδες με εγγόνια που δεν είχαν ξαναδεί Καραγκιόζη, μαμάδες με παιδιά «κολλημένα» με τον καμπούρη, μπαμπάδες που έρχονταν μια με τα παιδιά τους και μια μόνοι τους για να διαβάσουν ό,τι ήθελαν με την ησυχία τους, υποσχόμενοι να μας φέρουν μια άλλη φορά φωτογραφίες από τα παιδικά τους χρόνια, όταν έπαιζαν κι αυτοί Καραγκιόζη…
Κι αυτό θα περάσει. Όπως πέρασαν οι επώνυμοι, καλλιτέχνες και μη, και έβαλαν κι αυτοί την υπογραφή τους στηρίζοντας τη δημιουργία ενός πάρκου για τον Καραγκιόζη, για να φωλιάσει, όπως πρότειναν, στην Ξάνθη, με τον τρόπο που υψώθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα στο Ελληνικό Ιωαννίνων· ως μεταλλική φιγούρα 3 μέτρων, στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης «Θεόδωρος Παπαγιάννης».
Κι αυτό θα περάσει. Όπως πέρασαν ιδέες και προτάσεις στην ειδική έκδοση της εφημερίδας Εμπρός, που μόνο εφήμερη δεν αποδείχτηκε, αλλά αποτέλεσε μια παρακαταθήκη για την έκθεση στη συνέχεια της πορείας της στην Ελλάδα. Όπως παρακαταθήκη αποτελούν οι στιχομυθίες των ηρώων του θεάτρου σκιών στην καθημερινή στήλη του Δημήτρη Αβούρη στην ίδια εφημερίδα, που δίνουν τροφή στους Καραγκιοζόφιλους για νέους διαλόγους στον μπερντέ τους, ως σχόλια στην επικαιρότητα.
Κι αυτό θα περάσει. Θα μας αφήσει όμως αναμνήσεις μοναδικές, κουβέντες γεμάτες αγάπη και καταθέσεις ψυχής. Όπως της μητέρας Σοφίας Γ.: «Ο Καραγκιόζης είναι ο ήρωάς μου! Το παιδί μου μέσα από τον αυτοσχεδιασμό που έκανε, όταν έπαιζε, του έδινε λόγο, τον λόγο που το ίδιο το παιδί θα ήθελε να πει αλλά δεν μπορεί είτε γιατί ντρέπεται είτε γιατί φοβάται, είτε γιατί δεν μπορεί να διαβάσει – τον παρακινεί όμως να το κάνει».
Κίνητρο για νέες δημιουργίες από τον θίασό μας αποτέλεσε η στήριξη όλων αυτών των ανθρώπων, μεμονωμένων και συλλογικοτήτων, εταιρειών και μέσων μαζικής ενημέρωσης, που πήραν όλοι πάνω τους το μήνυμα που κουβάλησαν «Όλες οι τέχνες για τον Καραγκιόζη» και το πήγαν παραπέρα. Κίνητρο αποτέλεσε και η στήριξη από το Κοινωνικό Κέντρο «Σταύρος Χαλιορής» και άλλους ευεργέτες που θέλησαν να μείνουν ανώνυμοι. Κίνητρο για τη συνέχεια αποτέλεσε και η βράβευση, που ήρθε μεσούσης της έκθεσης, για το μονόπρακτο με ιστορική αφόρμηση που έγραψε ο Καραγκιοζοπαίκτης μας, Απόστολος Δομτζίδης.
Κι αυτό θα περάσει. Ήρθε το τέλος της έκθεσης στην Ξάνθη, αλλά υποσχόμαστε ότι το βασίλεμά της εδώ θα σημάνει την αυγή σε μια άλλη πόλη και σε μια άλλη και σε μια άλλη… Μέχρι «Όλες οι τέχνες για τον Καραγκιόζη», με τον μοναδικό τρόπο που ξέρουν, να μας κάνουν όλους να φάμε, να πιούμε και νηστικοί να κοιμηθούμε!
Νατάσα Μιχαηλίδου
αρχαιολόγος-μουσειολόγος-ξεναγός
βοηθός σκηνής θιάσου σκιών «Τα παραμύθια του Καραγκιόζη»
επιμελήτρια έκθεσης «Όλες οι τέχνες για τον Καραγκιόζη»
