Μια από τις πιο βάναυσες επιθέσεις εναντίον των Αλεβιτών
Ανδρέας Δενεζάκης
Στις 2 του Ιούλη 1993 Αλεβίτες, (κυρίως διανοούμενοι, μεταξύ των οποίων πολλοί καλλιτέχνες, συγγραφείς και μουσικοί) συγκεντρώθηκαν στο ξενοδοχείο Madımak στην Σεβάστεια (Sivas), όπου πραγματοποιούνταν ένα πολιτιστικό φεστιβάλ αφιερωμένο στον μεγάλο Aλεβίτη θρησκευτικό ηγέτη και ποιητή Πιρ Σουλτάν Αμπντάλ (Pir Sultan Abdal), που έζησε τον 16ο αιώνα. Μεταξύ των διανοουμένων παρευρίσκονταν και ο μεγάλος ποιητής και συγγραφέας Αζίζ Νεσίν.
Ένα φανατισμένο πλήθος ισλαμιστών συγκεντρώθηκε έξω από το ξενοδοχείο, έσπασε τα μπλόκα της αστυνομίας, η οποία δεν προσπάθησε να τους εμποδίσει και δεν παρενέβη καθόλου, και επιτέθηκαν στο ξενοδοχείο και έβαλαν φωτιά στο κτίριο. Η επίθεση κράτησε οκτώ ολόκληρες ώρες, χωρίς καμία παρέμβαση της αστυνομίας, του στρατού ή της πυροσβεστικής υπηρεσίας.
Το φανατισμένο πλήθος ήταν αγριεμένο για την συγκέντρωση των Αλεβιτών και ιδιαίτερα για την παρουσία του Αζίζ Νεσίν, ο οποίος εκείνη την εποχή είχε γίνει στόχος των ισλαμιστών φονταμενταλιστών για την μετάφραση και δημοσίευση που είχε κάνει σε αποσπάσματα των «Σατανικών Στίχων» του Σαλμάν Ρουσντί, από τα ιρανικά στα τουρκικά. Οι συμμετέχοντες αλεβίτες στο συνέδριο κατηγορήθηκαν ότι ήταν άπιστοι από το συγκεντρωμένο πλήθος των φονταμενταλιστών, οι οποίοι είχαν υποκινηθεί από διάφορους τοπικούς πολιτικούς ηγέτες. Η τοπική Δημοτική Αρχή, αρκετές μέρες πριν την επίθεση, είχε τυπώσει και μοιράσει φυλλάδια και φέιγ βολάν με τα οποία καλούσε σε δράση ενάντια στους άπιστους αλεβίτες.
Η πυρκαγιά στο ξενοδοχείο είχε σαν αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 35 άνθρωποι που εγκλωβίστηκαν στο κτίριο και δεν μπόρεσαν να φύγουν, καθώς και δυο υπάλληλοι του ξενοδοχείου.
Ο Αζίζ Νεσίμ, ο ποιητής του «Σώπα, μη μιλάς…» κατάφερε να διαφύγει καθώς οι επιτιθέμενοι στην αρχή δεν τον αναγνώρισαν. Διασώθηκε από τους πυροσβέστες που όμως όταν κατάλαβαν ποιος είναι τον ξυλοκόπησαν άγρια.
Η σφαγή της Σεβάστειας στόχευε όχι μόνο τον Αζίζ Νεσίμ και τους Σατανικούς Στίχους, αλλά την Τουρκική μειονότητα των Αλεβιτών που είναι η δεύτερη μεγαλύτερη θρησκευτική κοινότητα στην Τουρκία.
Μεταξύ αυτών που σκοτώθηκαν στην εμπρηστική επίθεση του Madımak Hotel ήταν οι ποιητές Metin Altıok, Behçet Aysan και Uğur Kaynar, συγγραφέας Asım Bezirci, η Ολλανδή ανθρωπολόγος Carina Cuanna, καθώς και δημοφιλείς Αλεβίτες μουσικοί Muhlis Akarsu και Nesimi Çimen.
Μια ημέρα μετά το περιστατικό, συνελήφθησαν 35 άτομα. Στη συνέχεια, ο αριθμός των κρατουμένων αυξήθηκε σε 190. Συνολικά, 124 από τους 190 κατηγορούμενους κατηγορήθηκαν για «προσπάθεια εγκαθίδρυσης θρησκευτικού κράτους με αλλαγή της συνταγματικής τάξης» και τους απαγγέλθηκαν κατηγορίες.
Μετά από μακρά δικαστική διαδικασία, το Δικαστήριο Κρατικής Ασφάλειας (State Security Court) καταδίκασε 33 κατηγορούμενους σε θάνατο στις 28 Νοεμβρίου 1997 για τους ρόλους τους στη σφαγή. Όταν η Τουρκία ανέτρεψε τη θανατική ποινή μόλις ένα χρόνο αργότερα το 2002, οι ποινές μεταβλήθηκαν. Κάθε κατηγορούμενος έλαβε 35 ποινές ισόβιας κάθειρξης , μία για κάθε θύμα δολοφονίας και επιπλέον χρόνο για άλλα εγκλήματα. Από αυτούς 31 καταδικασθέντες είναι σήμερα οι μόνοι που εξακολουθούν να είναι έγκλειστοι για αυτά τα εγκλήματα. Οι υπόλοιποι κατηγορούμενοι απαλλάχθηκαν νωρίς ή αφέθηκαν ελεύθεροι με βάση έναν νόμο περί αμνηστίας που είναι γνωστός ως «πρόγραμμα αποκατάστασης».
Στις 31 Γενάρη 2020 ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, απένειμε χάρη στον Ahmet Turan Kılıç, σε έναν από τους τελευταίους που παρέμεναν στη φυλακή, λόγω προβλημάτων υγείας.
Τον Νοέμβρη του 2010 το ξενοδοχείο Μαντιμάκ αγοράστηκε από το τουρκικό κράτος μετατράπηκε σε επιστημονικό μουσείο και σήμερα χρησιμοποιείται ως κέντρο επιστήμης και πολιτισμού. Ωστόσο, οι οικογένειες εκείνων που πέθαναν το 1993 απαιτούν να μετατραπεί σε «μουσείο ντροπής».
Κάθε χρόνο ανήμερα της σφαγής γίνονται διαδηλώσεις στην μνήμη των θυμάτων.
Το Dersim
Οι διωγμοί και οι σφαγές των Αλεβιτών δεν είναι κάτι σπάνιο στην Τουρκία. Ήδη με την ίδρυση του νέου τουρκικού κράτους, το 1922, ο Κεμάλ επιχειρεί να επιβάλλει «μια χώρα με μια γλώσσα, μια θρησκεία, μια νοοτροπία και με ενότητα συναισθημάτων». Στην αντίδραση των Κούρδων Αλεβιτών που παλεύουν να υπάρξουν και σαν εθνότητα, με την κουλτούρα τους και τη γλώσσα τους, και σαν θρησκεία, το κεμαλικό κράτος οργανώνει στρατιωτική εκστρατεία το 1937 – 38, η οποία καταλήγει στη Σφαγή του Ντερσίμ, με πάνω από 13.000 νεκρούς και 10.000 εκτοπισμένους.
Το Καχραμαν Μαράς
Το 1978 στην πόλη Κανχαμανράς γίνεται σφαγή 300 Αλεβιτών από Τούρκους εθνικιστές, τους «γκρίζους λύκους». Εκατοντάδες σπίτια και δεκάδες μαγαζιά καταστράφηκαν, ενώ μια βδομάδα μετά το πογκρόμ δεν υπήρχε πια κανένας Αλεβίτης στην πόλη.
Ο Πιρ Σουλτάν Αμπντάλ
Ο Πιρ Σουλτάν Αμπντάλ, έζησε τον 16ο αιώνα, ήταν Αλεβίτης θρησκευτικός ηγέτης και ποιητής, το έργο του οποίου είναι αφιερωμένο σε λυρικά και ποιμαντικά θέματα και στη γνωστική προσέγγιση που είχε υιοθετήσει. Υπήρξε ιδιαίτερα επικριτικός στους Οθωμανούς αξιωματούχους και ιδιαίτερα όταν επέκρινε ορισμένους Οθωμανούς κυβερνήτες, ειδικότερα τον Χιζίρ Πασά που κυβέρνησαν την περιοχή και τους άδικους αξιωματικούς του.
Οι στίχοι και οι εκκλήσεις του για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες του λαού και ιδιαίτερα των αγροτών σύντομα αγαπήθηκαν από τον κόσμο που υποστήριξε τα ιδανικά που δίδασκε ο Αμπντάλ. Το αποτέλεσμα ήταν να τον απαγχονίσει ο Χιζίρ Πασάς.
Οι Αλεβίτες. Μια διαφορετική θρησκεία
Οι Αλεβίτες αποτελούν μια θρησκευτική μειονότητα στην Τουρκία που αριθμεί περίπου 25.000.000 ανθρώπους. Πρόκειται για θρησκευτικά μυστικιστικά ρεύματα, με σημαντικές ομοιότητες αλλά και διαφορές μεταξύ τους, με πανάρχαιες αναφορές στους νεοπλατωνικούς, στον ζωροαστρισμό , τον χριστιανισμό και με επιρροές από τη φιλοσοφία των Σούφι και τον σιιτισμό, με εξαίρεση τους Μαβλεβί που έχουν σουνίτικη επιρροή. Επέζησαν στην επικράτηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αποδεχόμενοι την κυριαρχία και την επιρροή του Ισλάμ. Έχουν τους δικούς τους χώρους λατρείας, τα τζεμεβί, παρόλη την προσπάθεια του κοσμικού κράτους του Κεμάλ να τους μετατρέψει σε πολιτιστικά σωματεία.
Τιμούν και αναφέρονται ιδιαίτερα στον Αλή, τον γαμπρό του Μωάμεθ, σέβονται όλους τους ανθρώπους και είναι ανεκτικοί απέναντι σε άλλες θρησκείες και εθνικές ομάδες και πιστεύουν στην ισότητα ανδρών και γυναικών.
Σήμερα βασικός στόχος τους είναι να αναγνωριστούν σαν επίσημη θρησκεία διαφορετική από το Ισλάμ.
Οι Αλεβίτες ζουν κυρίως στην Τουρκία, αλλά υπάρχουν σε όλο τον αραβικό κόσμο, και στα Βαλκάνια (Μπεκτασήδες και κιζιλμπάσηδες κυρίως στην Αλβανία, την Βόρεια Μακεδονία, την βόρεια Ελλάδα – ιδιαίτερα στη Θράκη – και την Βουλγαρία)
