Σκέψεις για την χάραξη δημοτικής πολιτικής περιβάλλοντος

Ι. Η βαρεία βιομηχανία της Περιοχής και της Πόλης μας είναι το περιβάλλον της, φυσικό και ανθρωπογενές/πολιτιστικό. Προς αυτήν την κατεύθυνση οφείλουν άπαντες να επιδείξουν ζωηρό ενδιαφέρον και ειδική μέριμνα και συνεπώς μία συντονισμένη πρωτοβουλία εκπόνησης και σχεδιασμού Δέσμης κινήσεων δημοτικής πολιτικής προστασίας, ανάπτυξης και ανάδειξης του περιβάλλοντος οφείλει να καταστεί κυρίαρχο μέλημα της Δημοτικής Αρχής για το 2017-2018.

Την τελευταία εικοσαετία σε κάθε δημοτική εκλογική αναμέτρηση το περιβάλλον και η προστασία του έχει την τιμητική του, αλλά «από της απομακρύνσεως εκ της κάλπης ουδέν λάθος αναγνωρίζεται» (!). Και τελικά από τα αποσπασματικά μέτρα περί το περιβάλλον μόνιμη φυσιολατρική παρακαταθήκη για τον κάτοικο της Πόλης μας απομένουν οι ευάριθμες …προσλήψεις κάθε λογής συμβασιούχου προσωπικού στον Δήμο, που αντικείμενο έχουν βέβαια την διαρκή ενασχόληση με το περιβάλλον – της Δημοτικής Αρχής…

Ενδεικτικώς πάντως στην Δέσμη αυτή θα μπορούσαν να ενταχθούν ως άμεσα μέτρα η στενή συνεργασία με τον κάτοικο/δημότη/πολίτη για την αντιμετώπιση και, όπου δυνατόν, την πρόληψη των περιβαλλοντικών βλαβών και φυσικών καταστροφών στη βάση της ανάπτυξης της εθελοντικής περιβαλλοντικής προστασίας και της τακτικής συνεργασίας Δήμου και Φορέων της Πόλης κατόπιν εκδόσεως και ψηφίσεως Ειδικού Δημοτικού Σχεδίου Δράσης για το Περιβάλλον μεσοπρόθεσμης διάρκειας. Από οργανωτικής πλευράς για την λυσιτελή ενασχόληση με τα ζητήματα συνεργασίας στο περιβάλλον ο Δήμος, οι Σχολικές Επιτροπές και οι Τοπικοί Φορείς θα μπορούσαν να συγκροτήσουν Κέντρο Περιβαλλοντικής Προστασίας και Αναβάθμισης της Πόλης για την υλοποίηση πρωτοβουλιών των πολιτών, το δε Κέντρο θα μπορούσε να αποτελέσει Αυτοτελές Γραφείο στο Γραφείο Δημάρχου, για να αποσταλεί το μήνυμα της περιβαλλοντικής συνειδητοποίησης.

ΙΙ. 1. Το Δημοτικό Σχέδιο θα μπορούσε να συμπεριλάβει ως στόχους την αξιοποίηση του Προγράμματος «Εθνικό Δίκτυο Πληροφορικής Περιβάλλοντος» και της τεχνογνωσίας για την αισθητική αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος, την πλήρη ανασύνταξη του οικιακού ιστού και την ψηφιακή χαρτογραφική βάση δεδομένων, την στήριξη της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και την χορήγηση συγκεκριμμένων κινήτρων δημοτικής ατέλειας για την δημιουργία και την διατήρηση έντονου οικιακού πρασίνου (κήποι, αυλές, βεράντες και ταράτσες). Περαιτέρω και προς ανάπτυξη της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, ατομικής ή συλλογικής, θα μπορούσε να εξετασθεί η δημιουργία διαφανούς πλαισίου στη διαδικασία υποχρεωτικής δημοσιοποίησης των αποτελεσμάτων κατά την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων έργων και δραστηριοτήτων, η διαβούλευση για την εκπόνηση Ειδικού Κανονισμού Περιβάλλοντος.

2. Ο Ειδικός Κανονισμός Περιβάλλοντος ως Κανονιστική Απόφαση θα μπορούσε να περιλαμβάνει ρήτρες για τον κατά το δυνατόν ορθολογικό πολεοδομικό και χωροταξικό σχεδιασμό και την αείφορη οικιστική ανάπτυξη, την ανάπλαση των Εισόδων της Πόλης, την ανάπτυξη συστημάτων αστικής ανίχνευσης πυρκαϊών και πυρόσβεσης με κατανεμημένο σύστημα πληροφοριών και με την ίδρυση και λειτουργία στην Πόλη Εθελοντικού Πυροσβεστικού Κλιμακίου (κατ’ άρ. 2 και 11 Ν. 1951/1991, ΠΔ 32/1992), την υπογειοποίηση των δικτύων κοινής ωφέλειας, τον κυκλοφοριακό σχεδιασμό της Πόλης ως Προσπελάσιμης Πόλης με δίκτυο πεζοδρόμων και όρους οδικής ασφάλειας, την χάραξη ειδικών δρόμων ή τμημάτων δρόμων για ποδήλατα, την ίδρυση Πάρκου Κυκλοφοριακής Ευαισθητοποίησης σε κάθε Σχολική Μονάδα, την δημιουργία στο Δήμο «Πράσινου Ταμείου» από τέλη περιβαλλοντικών εφαρμογών και πρόστιμα του Κανονισμού Περιβάλλοντος και Καθαριότητας, που θα κατευθύνονται μόνο για περιβαλλοντικές εφαρμογές στην Περιοχή. Ευρύτερα μέτρα θα μπορούσαν να είναι η ένταξη στα Προγράμματα για τις Βιώσιμες Πόλεις και την συνεργασία με τα «Μεγάλα Δίκτυα Πόλεων» (πχ Δίκτυο «Ευρωπόλεις», το Συμβούλιο των Ευρωπαϊκών Δήμων, Εθνικό Δίκτυο «Υγιείς Πόλεις»), η σύσταση διϋπηρεσιακού Κλιμακίου Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος σε συνεργασία με την Περιφέρεια.
3. Από το Σχέδιο δεν θα μπορούσε να λείπει και η ολοκληρωμένη μελέτη της προστασίας, της ανάπτυξης και της αξιοποίησης του οικοσυστήματος της Ροδόπης, που πρέπει να αποτελεί την άμεση και ανυπέρθετη προτεραιότητα του Δήμου. Η ειδική αυτή μελέτη στόχους μπορεί να έχει την υποβολή συγκεκριμένων προτάσεων για τη διατήρηση του επιπέδου ανάπτυξης του Πάρκου Ροδόπης διά χάραξης δικτύου διαδρομών και περιπάτου, πληροφοριακών κέντρων για τους επισκέπτες (Κέντρο πληροφοριών και Μουσείο Ροδόπης), ιδρύσεως και λειτουργίας υπαίθριας Έκθεσης σύγχρονου γλυπτού, χώρων αναψυχής και υπαιθρίων πολιτιστικών εκδηλώσεων, διά διαμόρφωσης στάσεων και καθιστικών σε σημεία εξαιρετικής θέας, αλλά και την οργάνωση από κοινού με Φορείς συστηματικής δενδροφύτευσης για την διατήρηση του υψηλού επιπέδου του όρους.
4. Η μελέτη μπορεί επίσης να εξετάσει τη δημιουργία δικτύου περιαστικού πρασίνου, να καταγράψει τα θρησκευτικά μνημεία και τα σπήλαια του όρους, να υποδείξει την κατασκευή αντιπλημμυρικής τάφρου, τη θέσπιση καταφυγίου άγριας ζωής και σπάνιων ειδών και δικτύου προστατευόμενων δασικών και ευαίσθητων περιοχών, την προστασία της χλωρίδας και της πανίδας της περιοχής, την καταγραφή των βιοτόπων, την καταπολέμηση της λαθροθηρίας διά της δημιουργίας μόνιμου καταφύγιου θηραμάτων, λαθροϋλοτομίας και της καταπάτησης τμημάτων της περιοχής και να προτείνει μορφές ενεργητικής και παθητικής πυροπροστασίας.
5. Βασικό στοιχείο της δημοτικής πολιτικής περιβάλλοντος πρέπει να αποτελέσει η χάραξη μεσοπρόθεσμου ενεργειακού σχεδιασμού με κύριο στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας βάσει πιλοτικών εφαρμογών αρχικώς στα δημοτικά και στα σχολικά Κτίρια του Δήμου και κατόπιν μελέτης σε συνεργασία με την Πολυτεχνική Σχολή ΔΠΘ προοδευτικά την αποδοτική οικονομικά χρήση της ενέργειας πέραν των λοιπών κτιρίων και στον λοιπό εξοπλισμό, τις μεταφορές και τις κινήσεις του στόλου οχημάτων του Δήμου. Η αποδοτική χρήση της ενέργειας μπορεί στον Δήμο να οδηγήσει στην διαχείριση της ζήτησης Ενέργειας και τον ολοκληρωμένο προγραμματισμό των ενεργειακών πόρων, την ενεργειακή αποδοτικότητα πρωτοβουλιών στη θερμότητα και τις δραστηριότητα ενημέρωσης σε θέματα εξοικονόμησης Ενέργειας – και πέραν των αρμοδιοτήτων του Δήμου. Ωστόσο ειδικώς ο σχεδιασμός, η εγκατάσταση και η λειτουργία σύγχρονων ενεργειακών συστημάτων για ενεργειακά αποδοτικότερα δημοτικά και σχολικά κτίρια του Δήμου είναι αναγκαία προς μείωση των ενεργειακών δαπανών και βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών στους δημότες, αλλά και κατ’εκτέλεση του Κανονισμού Ορθολογικής Χρήσης και Εξοικονόμησης Ενέργειας (ΥΑ 21745/4707/1998) και των Οδηγιών ΕΕ. Προτάσεις προς εξέταση από τους Ειδικούς θα μπορούσαν να είναι η καθιέρωση Δελτίου Ενεργειακής Απόδοσης και Κατανάλωσης ανά κτίριο, αφού μελετηθούν οι ενεργειακές ανάγκες στα υπάρχοντα κτίρια, η μελέτη αξιοποίησης του βιοκλιματικού σχεδιασμού, των φωτοβαλταϊκών συστημάτων και των ηλιακών θερμικών συστημάτων, η λειτουργία στα δημοτικά και σχολικά κτίρια Δικτύου διαχειριστών ενέργειας, που θα αντιμετωπίζουν τις ενεργειακές παρεμβάσεις σε πλαίσιο ολικής ποιότητας διοίκησης (πχ νυκτερινός αερισμός, αύξηση των αντλιών θερμότητας, εγκατάσταση ανεμιστήρων οροφής, εγκατάσταση λαμπτήρων LED με ηλεκτρονικούς σταθεροποιητές, λογισμικό συστημάτων διαχείρισης ενέργειας με αισθητήρες κά). Η διενέργεια ενεργειακών επιθεωρήσεων στα κτίρια αρμοδιότητας του Δήμου συνακόλουθα καθίσταται σκόπιμη και επιβάλλεται για λόγους πέραν των αυτονόητων δημοσιονομικών και περιβαλλοντικών και είναι υπηρεσιακή υποχρέωση απορρέουσα τουλάχιστον από την ΥΑ Δ6/Β/οικ.11038/ 1999 (ΦΕΚ Β’ 1526).
6. Περαιτέρω η ανάπτυξη εφαρμογών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στα κτίρια του Δήμου στη βάση υλοποίησης Πιλοτικών Προγραμμάτων και Στοχοθετημένων Δράσεων με το αρμόδιο Υπουργείο Περιβάλλοντος και τους Φορείς του πρέπει βάσιμα να εξετασθεί.

Ενδεικτικά το ΚΑΠΕ αναπτύσσοντας πρωτοβουλίες στην ηλιακή και την αιολική ενέργεια, την παραγωγή ενέργειας από το βιοαέριο και τη βιομάζα, την εξοικονόμηση ενέργειας διά της χρήσης υγραερίου μπορεί να συνεργασθεί με το Δήμο στα πλαίσια του ΕΣΠΑ για την υλοποίηση πρωτοβουλιών στην παραγωγή θερμότητας και ψύξης στα δημοτικά και σχολικά κτίρια και την αντικατάσταση των συμβατικών καυσίμων με το φυσικό αέριο ή κεντρικά ηλιακά συστήματα, την ανάπτυξη αυτοματισμού σε υβριδικά συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

7. Στο Δημοτικό Σχέδιο λόγω της ήδη σημειωνόμενης κλιματικής αλλαγής και της επίτασης της θερμοκρασιακής αναστροφής καίρια σημασία έχει καταλάβει η ανάγκη αντιμετώπισης των φυσικών καταστροφών στα όρια του Δήμου και της ευρύτερης Περιοχής.

Τα έντονα και «σκληρά», επικίνδυνα, καιρικά και μετεωρολογικά φαινόμενα του τελευταίου εικοσιτετραμήνου στην Περιοχή μάς αναγκάζουν να τα αντιμετωπίσουμε από κοινού με την Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας και τις Υπηρεσίες της Περιφέρειας.

Ειδικά όμως – πέραν των λοιπών φυσικών κινδύνων (σεισμοί, ξηρασία, καύσωνες κτλ) – οι υδρολογικοί κίνδυνοι οφείλουν να τύχουν ειδικής μελέτης από το Δήμο, που πέραν από τα Σχέδια έκτακτης πολιτικής προστασίας τύπου «Ξενοκράτης» πρέπει να εκπονηθεί πρόγραμμα τηλεματικής και τηλεπαρακολούθησης για τον εντοπισμό, την παρατήρηση και την αντιμετώπιση των κινδύνων φυσικών καταστροφών εντασσόμενο και χρηματοδοτούμενο (και) από Δράση LIFE.

Με την μελέτη αυτή θα εξευρεθούν τα τμήματα των καταπατημένων και μπαζωμένων χειμαρρικών ρεμμάτων της Πόλης και των επιμέρους οικοσυστημάτων των ρυάκων της όμορης με τον ορεινό όγκο περιοχής, που έχουν δομηθεί παρά το άρ. 6 Κτιριοδομικού Κανονισμού και χωρίς την εκπόνηση της απαιτούμενης υδραυλικής μελέτης για τα υδρολογικά δεδομένα της Πόλης μας. Ο σχεδιασμός των αναγκαίων αντιπλημμυρικών έργων θα πρέπει να λάβει υποψιν τις αντίστοιχες Εκθέσεις των Δασολόγων Γενικής Γραμματείας Δασών για τα πλημμυρικά φαινόμενα του όγκου της Ροδόπης και να συνυπολογίσει την υπάρχουσα υποδομή του Δικτύου Απορροής και Ομβρίων και τα φερτά στην αντίστοιχη υδρολεκάνη υλικά λόγω της γειτνίασης με τον ορεινό όγκο, ενώ η μελέτη επίσης πρέπει να εξετάσει τις συνέπειες από πλευράς διάβρωσης και κινδύνου απερήμωσης των εκτεταμένων γεωτρήσεων – ιδιωτικών και δημοτικών – εντός της Πόλης, που φέρονται να καλύπτουν αρδευτικές ή άλλες ανάγκες, καθώς και τα αποτελέσματα της υδροληψίας αυτής επί του υδροφόρου ορίζοντος της Πόλης.

ΙΙΙ. Μην ξεχνά κανείς : η Φύση, όταν απειλείται, τιμωρεί και εκδικείται – ας μην αντιμετωπίσουμε τη σκληρότητά της !!!

 Η Πόλη και η Περιοχή της Ξάνθης έχει το μοναδικό προνόμιο να έχει κατακτήσει επαξίως στην συνείδηση όλων εντός και εκτός Χώρας ότι το περιβάλλον της είναι παγκοσμίως μοναδικό. Ας μην απωλεσθεί τουλάχιστον αυτή η «κατάκτηση».