Α. Κάθε χρόνο τον Αύγουστο στην Χώρα μας νηστεύουμε, όσοι καταφέρουμε να νηστεύσουμε έως της Παναγίας, παίρνουμε την άδεια από την δουλειά μας και …”των ομματιών μας” για τις παραλίες, οι έφηβοι μαθητές εκκινούν τα φροντιστήριά τους και όλοι για μία-δύο ημέρες υποκρινόμαστε ότι θλιβόμαστε για την Καταστροφή της Σμύρνης και τον Ξερριζωμό του Γένους το 1922. Μερικοί πιό “προχωρημένοι” θυμούνται και το Γουδί, όπου εκτελέσθηκαν οι “Εξ” Πρωταίτιοι για την Εθνική Προδοσία και Τραγωδία.
Αφορμή για την ενασχόληση της ταπεινότητάς μου με την “Δίκη των Εξ” ήταν η παράδοξη “δικαίωση” (;) των “Έξι” εκτελεσθέντων την 15.11.1922 στο Γουδί από τον Άρειο Πάγο μόλις το 2010 και η δημιουργηθείσα σε εμένα απορία, μήπως τελικώς ευθύνονται για το “1922” οι ίδιοι οι ξεριζωμένοι και οι πρόσφυγες ή – ακόμα καλύτερα – ο ίδιος ο συνωστισμός στην προκυμαία της Σμύρνης (για να μην πω η προκυμαία ή ακόμα και ο εργολάβος-κατασκευαστής της, που την έκτισε στενή μη τηρώντας το “εργολαβικό” του, ενώ υπερτιμολόγησε τα γρόσια για τις επιμέρους εργασίες εκβραχισμού [συνήθης ανατολίτικη εργολαβική πρακτική]…).
Β.Το Ζ’ (Ποινικό) Τμήμα [σε Συμβούλιο] του Αρείου Πάγου εξέδωσε παραδόξως την Απόφαση 1675/2010 επί της Αιτήσεως του εγγονού του εκτελεσθέντος Πρωθυπουργού, Πέτρου Πρωτοπαπαδάκη, για την επανάληψη της διαδικασίας κατά της Αποφάσεως του “Εκτάκτου Στρατοδικείου προς εκδίκασιν των κατά των υπαιτίων της Εθνικής Καταστροφής κατηγοριών” από 15./28.11.1922. Το παράδοξο μεταξύ άλλων έγκειται στο ότι διαδικαστικώς η Αίτηση έγινε δεκτή κατά πλειοψηφία (3-2) στην πενταμελή σύνθεση του Τμήματος για τον νεοπαγή λόγο, ότι παρουσιάσθηκαν στον ΑΠ “νέα στοιχεία” (;), και έτσι στην “Δίκη των Εξ”, που με τον τρόπο αυτόν ξανάνοιξε, λόγω της επελθούσας παραγραφής έπαυσε οριστικά η ποινική δίωξη των “Εξ”, που βέβαια ήταν “Οκτώ”, πλην οι “Εξ” εκτελέσθη καν στο Γουδί, οι δε λοιποί δύο είχαν καταδικασθεί σε ισόβια.
Φυσικά, η οδός της οριστικής παύσης της ποινικής δίωξης διά της παραγραφής ΔΕΝ είναι και ό,τι πιό τιμητικό για τους εκτελεσθέντες και προστατευτικό για την μνήμη τους, αφού στον μέσο κοινωνικό άνθρωπο αφήνεται αβίαστη η αίσθηση και η εντύπωση ότι, αν δεν υπήρχε η “παραγραφή”, το Δικαστήριο μπορεί και πάλι στην ουσία της Υπόθεσης να επέβαλε τις ποινές των … εκτελέσεων ! Ενενήντα δύο χρόνια μετά το Γουδί οι ηττημένοι του Κινήματος του 1909 και οι “Εξ” εκτελεσθέντες τoυ Νοεμβρίου 1922 εκδικήθηκαν από ένα χώρο στην Αθήνα κοντά στο Γουδί, το λευκό Κτίριο της Λ.Αλεξάνδρας, το “θέμιδος Μέλαθρον”…
Κριτική της Αποφάσεως του ΑΠ αλήθεια πώς να γίνει; Αφού το ίδιο το “Διάταγμα της Επαναστατικής Επιτροπής” [Στ. Γονατάς, Νικ. Πλαστήρας] της 12./25.10.1922 (ΦΕΚ Α’ 199/13.26.10. 1922) στο άρ. 20 προβλέπει ότι “(…) ουδέν χωρεί τακτικόν ή έκτακτον ένδικον μέσον (…)”, στο άρ. 14 “Ενστάσεις οιαιδήποτε κατά της προδικασίας ή της επ’ακροατηρίω διαδικασίας κρίνονται υπό τουΔικαστηρίου, αποβλέποντος εις την ορθήν απονομήν του ουσιαστικού δικαίου.” και στο άρ. 18 “Οι σχετικαί διατάξεις του Συντάγματος δεν ισχύουσιν εν προκειμένω.”. Δεδομένου ότι το Διάταγμα αυτό είχε ισχύ Συνταγματικής Πράξεως, που εμμέσως προέκρινε απαράγραπτη την αξίωση της Ελληνικής Πολιτείας για απονομή δικαιοσύνης στο όνομα των εκατομμυρίων θυμάτων του Ξερριζωμού κατά των πρωταγωνιστών της περιόδου 1920-1922, ο θεσμός της ποινικής παραγραφής είχε ηθελημένως μείνει εκτός του ορίζοντα της Επαναστατικής Επιτροπής. Έτσι στην Δίκη λόγω του εξαιρετικού αντικειμένου της δεν εφαρμόσθηκαν οι διατάξεις του κοινού Δικαίου και το έρεισμα της Απόφασης του ΑΠ για την αρμοδιότητα του ίδιου του Δικαστηρίου και για την παραγραφή πάσχει πολλαπλά δημιουργώντας θέματα. Όπως η μειοψηφία της Αποφάσεως ΑΠ δέχθηκε, με ειδικότερη απόφαση της Επαναστατικής Επιτροπής για “λόγους υψίστου εθνικού συμφέροντος” έχουν καταστραφεί τα Πρακτικά Συζητήσεων της Δίκης κατόπιν εντόνων παρεμβάσεων της βρεττανικής πλευράς, ενώ βέβαια το 2010 ήταν μάλλον απίθανο να βρίσκονται εν ζωή μάρτυρες, για να καταθέσουν στον ΑΠ τι έγινε το 1922. Άρα ποία “νέα” ή “παλαιά” στοιχεία υπάρχουν στην Υπόθεση τέτοια και τόσα, ώστε να δικαιολογούν καν την εξέταση της Αιτήσεως από τον ΑΠ; Μάλλον δύσκολο να πει κανείς…
Το μόνο, που μένει, είναι να δούμε και τον συνονόματο εγγονό του τότε Υποστρατήγου Θεοδώρου Παγκάλου, Προέδρου της Ανακριτικής Επιτροπής, οι εργασίες της οποίας προηγήθηκαν της Δίκης, τον υιό του Γραμματέα του Επαναστατικού Δικαστηρίου, Ιωάννη Πεπονή, Αναστάσιο, και τους διαδόχους του Στρατιωτικού Επιτρόπου στην Δίκη, Νεόκοσμου Γρηγοριάδη, των οποίων τα έργα διανέμονταν ακόμα με την “Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία”, να υποβάλουν αντίστοιχο αίτημα στον ΑΠ για την προστασία της μνήμης των οικείων τους από τυχόν Αγωγές Κακοδικίας και ποινικές διώξεις – μετά θάνατον – για κατάχρηση (επαναστατικής) εξουσίας !
Γ.Η Απόφαση του ΑΠ δεν είναι αποκομμένη από τις τάσεις στην κοινωνία μας. Δεν έχει κανείς ξεχάσει τις αντιδράσεις για τον περίφημο “συνωστισμό στην προκυμαία της Σμύρνης” προ επταετίας, που κόπασαν με την απόφαση του τότε Πρωθυπουργού να διανεμηθούν στα Δημοτικά Σχολεία τα “Ματωμένα Χώματα” της Διδούς Σωτηρίου, απόφαση που ΠΟΤΕ δεν εκτέλεσε ο τότε Υπουργός Παιδείας, Ευρ.Στυλιανίδης, με δική του ευθύνη χωρίς καμία κύρωση. Ωστόσο η Απόφαση 1675/2010 προφανώς αποτελεί την επικίνδυνη απαρχή για την αναθεώρηση πολλών Αποφάσεων Ειδικών Δικαστηρίων και δικαιοδοτικών οργάνων σε ανώμαλες πολιτικά περιόδους, που με το εφεύρημα της οριστικής παύσης της ποινικής δίωξης οι καταδικασθέντες θα αποδίδονται στην Ιστορία πάλλευκοι.
Η Ιστορία σε συγκεκριμένες περιόδους θα ξανασβήνεται και θα ξαναγράφεται μέχρι να αποδώσει ισορροπίες και σκοπιμότητες και – φευ ! – ίσως όχι πάντα την αλήθεια και τα γεγονότα. Απόδειξη; Πρώτα-πρώτα η δεύτερη Απόφαση του ίδιου “Εκτάκτου Στρατοδικείου” το 1922 περί ισόβιας υπερορίας του Βασιλόπαιδος Πρίγκηπος Ανδρέα Γκλύξμπουργκ και της Οικογένειάς του προφανώς θα έχει την αυτή έκβαση : εδώ που τα λέμε, γιατί οι απόγονοι του Πρίγκηπος Ανδρέα να “κρατάνε τον μουτζούρη” ακόμα ;…
Αλλά, αν θέλουμε να διευρύνουμε τον ιστορικό ορίζοντα, για να περιορισθούμε στα παραδείγματα του 20ου αιώνα μόνο, ποίος θα εμποδίσει τους απογόνους των καταδικασθέντων από τα Έκτακτα ή Ειδικά Στρατοδικεία για το (βενιζελικό) Κίνημα του 1935, τα Ειδικά Δικαστήρια Δοσιλόγων 1945-1954, το Πενταμελές Εφετείο Αθηνών για τις Δίκες των “Πρωταιτίων” και των βασανιστών της Χούντας ή για το “πραξικόπημα της πυζάμας” του Δημ. Ιωαννίδη το 1975 ή ακόμα και τους καταδικασθέντες από το Ειδικό Δικαστήριο το 1991 Ν.Αθανασόπουλο, Δημ. Τσοβόλα και Γ.Πέτσο να ασκήσουν το ίδιο ένδικο μέσο και διά της ίδιας οδού να ξαναγράψουν την Ιστορία; Κυρίως όμως οι χιλιάδες εκτελεσμένοι Ελληνες κομμουνιστές, τροτσκιστές και αριστεροί πολιτικοί κρατούμενοι, οι εγγονοί του Ν. Μπελογιάννη, του Ν.Πλουμπίδη, του Δ.Καλούμενου, που βάσει του Γ’ Ψηφίσματος με συνοπτικές διαδικασίες στήνονταν στο εκτελεστικό απόσπασμα χωρίς “πολλά-πολλά”, γιατί να μην ακολουθήσουν την “Οδό του Εγγονού” και απειλώντας με το “όπλο [της παραγραφής] παρά πόδας” αυτή την φορά να φέρουν στο αδιέξοδο της αθώωσης των προγόνων τους το “αστικό σύστημα”, τον νικητή κατά τα λοιπά του πολυαίμακτου Εμφύλιου Πόλεμου;…
Η ΔιδώΣωτηρίου στα “Ματωμένα Χώματα” τελείωνε την περιγραφή των αλληλοσφαγών στην Ιωνία με την φράση “Καχρ ολσούν σεμπέπ ολανλάρ! Ανάθεμα στους αιτίους!”. Σε ποίους να αναφερόταν άραγε; Στους ξεριζωμένους και τους πρόσφυγες, αφού δικαστικώς δεν υπάρχουν πιά “αίτιοι” ή “υπαίτιοι” ή “πρωταίτιοι”; Πάντως ο Ελευθέριος Βενιζέλος εγκαίρως και πριν την “Δίκη των Εξ”, ήδη από τον Ιούλιο του 1919 είχε δηλώσει :
“Οταν βλέπω τοιαύτας ταπεινότητας (…), τότε φθάνω σχεδόν εις απελπισίαν και αρχίζω να σκέπτωμαι, μήπως είχαν δίκαιον οι μυκτηρίζοντες την μικρασιατικήν πολιτική μου και μήπως πράγματιτα ανάστημά μας είνε μικρότερον από έργα τοιαύτης επιβολής (..)
[Η μικρασιατική πολιτική] θ’αποδειχθή ότι δεν ήτο παρά εν μετέωρον στιγμιαίας λάμψεως, το οποίον εφώτισεν μόνον την ελληνικήν αθλιότητα (…)”…
Δ.Η σημασία της συστηματικής, επιστημονικής και νηφάλιας, μελέτης των ΕλληνοΤουρκικών [ή Τουρκο-Ελληνικών] Σχέσεων ως διακλαδικού γνωστικού χώρου είναι πλέον αναγνωρισμένη στην εποχή μας. Η ιστορικότητα των Σχέσεων και το βάρος του παρελθόντος, καθώς και οι προοπτικές του ευρωκοινοτικού και του ευρωμεσογειακού κοινού μέλλοντος, επιβάλλουν την δομημένη δημόσια παράθεση και παρουσίαση – μεταξύ άλλων – των αρχειακών πηγών για την ιστορική διαδρομή των δύο Χωρών κατά την σύγχρονη φάση της Ιστορίας τους. Όλα αυτά όμως χωρίς στιγμή να λησμονούμε ότι τα πάντα πρέπει να τοποθετούνται στο πλαίσιο της ανάδειξης της ιδιαιτερότητας και της ιδιομορφίας κάθε εποχής, κάθε λαού, κάθε απόφασης, αλλά και της παντοκρατορίας του “διεθνούς παράγοντα”. Από αυτήν την άποψη ο Άρειος Πάγος έσφαλλε και προσέβαλε την Ιερή Μνήμη των εκατομμυρίων θυμάτων του Ξεριζωμού. Κρίμα. Μεγάλο κρίμα και άδικο για τις ψυχές τους…
Ιωάννης Κυμιωνής
Δικηγόρος ΔΣΑ – ΝΥ ΟΑΕΔ
e-mail: ioanniskymionis@yahoo.gr
