Καταργούνται οι σχολικές επιτροπές και η Επιτροπή Διαβούλευσης. Ενισχύεται θεσμικά ο θεσμός του Συμπαραστάτη του Δημότη
Αναπροσαρμογές με βάση το Μνημόνιο και το Μεσοπρόθεσμο – Μείωση των ΚΑΠ
Τέσσερα χρόνια μετά τον «Καλλικράτη» και μόλις 15 μέρες μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές, το Υπουργείο Εσωτερικών κατάρτισε και κατέθεσε στην βουλή για εξέταση από την αρμόδια επιτροπή το νέο Σχέδιο του Ενιαίου Κώδικα Αυτοδιοίκησης. Πρόκειται για ένα νέο «πλοηγό» λειτουργίας των ΟΤΑ προς ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο δράσης των τοπικών αρχών.
Αναπροσαρμογές με βάση το Μνημόνιο και το Μεσοπρόθεσμο – Μείωση των ΚΑΠ
Με 356 άρθρα που περιλαμβάνει ο Κώδικας δίνονται οι νέες κατευθυντήριες γραμμές της λειτουργίας της Αυτοδιοίκησης για τα επόμενα χρόνια, εισάγονται αλλαγές σ’ ότι αφορά τον τρόπο λειτουργίας και ελέγχου των ΟΤΑ και σημαντικές αναπροσαρμογές προς τα …κάτω σ’ ότι αφορά το χρηματοδοτικό τους εργαλείο (ΚΑΠ). Το βασικότερο στοιχείο είναι ότι όλο το Σχέδιο …διαπνέεται από τις μνημονιακές δεσμεύσεις αλλά και τα μέτρα που ψηφίστηκαν στο μεσοπρόθεσμο από την κυβέρνηση. Είναι χαρακτηριστικό ότι το συνολικό ποσό των προβλεπόμενων κεντρικών αυτοτελών πόρων (ΚΑΠ) των δήμων και περιφερειών μειώνεται κατά το ποσό απόδοσης των περιλαμβανομένων στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής παρεμβάσεων, που αφορούν τους ΟΤΑ. Κι έτσι το συνολικό ποσό που μεταβιβάζεται κατ’ έτος από τον κρατικό προϋπολογισμό στους δήμους και στις περιφέρειες δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 5.200.000.000 ευρώ. Παράλληλα όμως δίνονται στους ΟΤΑ τα θεσμικά εργαλεία για να τρέξουν το νέο ΕΣΠΑ 2014-2020.
Καταργούνται οι Σχολικές Επιτροπές και η Επιτροπή Διαβούλευσης
Ο νέος Κώδικας καταργεί τις Σχολικές Επιτροπές η αρμοδιότητα των οποίων μεταβιβάζεται στους δήμους. Συγκεκριμένα με το άρθρο 353 ορίζεται ότι «καταργούνται οι σχολικές επιτροπές, οι οποίες συστάθηκαν το 1996 και συγχωνεύτηκαν το 2010, καθώς και οι ενιαίες σχολικές επιτροπές. Ο δήμος ασκεί πλήρως όλες τις αρμοδιότητές τους και υπεισέρχεται αυτοδικαίως και χωρίς καμία άλλη διατύπωση σε όλα εν γένει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των σχολικών επιτροπών που καταργούνται, συμπεριλαμβανομένων και των εκκρεμών δικών, εξομοιούμενος με καθολικό διάδοχο αυτών. Σύμφωνα με το σχέδιο οι σχολικές επιτροπές καταργούνται για «μεγαλύτερη διαύγεια στο σύστημα και για να εξαλειφθεί η κακοδιοίκηση και η ενδεχόμενη διασπάθιση δημοσίου χρήματος».
Όσον αφορά τη λειτουργία του Δημοτικού Συμβουλίου, καταργείται η Επιτροπή Διαβούλευσης. Κι αυτό, όπως επισημαίνεται στην εισηγητική έκθεση, «λόγω της δυσχέρειας στη συγκρότησή της, αλλά και της δυστοκίας που παρουσίαζε η λειτουργία της που πολλές φορές την καθιστούσε υποχείρια των διαφόρων παρατάξεων». Σύμφωνα με τους εμπνευστές του σχεδίου, «αναχαιτίζεται» έτσι η γραφειοκρατική διαδικασία λήψης αποφάσεων για μείζονα ζητήματα, όπως είναι η κατάρτιση των επιχειρησιακών προγραμμάτων και ο προϋπολογισμός.
Ενισχύεται ο θεσμός του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης
Αλλαγές επέρχονται και στον θεσμό του Συμπαραστάτη του Δημότη, ένα θεσμό που στο δήμο Ξάνθης αλλά και στους υπόλοιπους δήμους τους νομού δεν λειτούργησε καθώς απέτυχαν οι παρατάξεις να συμφωνήσουν σ’ ένα κοινά αποδεκτό άτομο, δεδομένου ότι χρειαζόταν διαπαραταξιακή συναίνεση. Ειδικότερα το άρθρο 125 τον αποδεσμεύει από την διοικητική εποπτεία και του ελέγχου της δημοτικής αρχής, γεγονός που τον ενισχύει θεσμικά,. Επίσης, προστέθηκε στην ισχύουσα νομοθεσία μια πρόβλεψη που ορίζει ότι «οι ειδικές προτάσεις εισάγονται υποχρεωτικά στην ημερήσια διάταξη της επόμενης συνεδρίασης του δημοτικού συμβουλίου ή ανά περίπτωση, στην ημερήσια διάταξη της οικονομικής επιτροπής ή της επιτροπής ποιότητας ζωής, για λήψη απόφασης επί των θεμάτων που θέτουν, λογιζόμενες ως εισηγήσεις».
Οι προσλήψεις, ο οικονομικός έλεγχος και οι επιχειρήσεις
Το προσωπικό των ανωνύμων εταιρειών ΟΤΑ, πλην των δημοτικών ανωνύμων εταιρειών, προσλαμβάνεται βάσει κανονισμού ο οποίος καταρτίζεται από το διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας και προβλέπει, μεταξύ των άλλων, τα κριτήρια και τη διαδικασία πρόσληψης, ώστε να εξασφαλίζεται «η διαφάνεια και η αντικειμενικότητα αυτής». Οι αποφάσεις του αρμοδίου οργάνου για την προκήρυξη και την πρόσληψη, μαζί με τον κανονισμό της εταιρείας, τα αντίστοιχα πρακτικά και τους πίνακες επιλεγέντων, υπόκεινται σε έλεγχο του ΑΣΕΠ εντός 10 ημερών από τη λήψη τους. Σε περίπτωση μη ολοκλήρωσης του ελέγχου από το ΑΣΕΠ εντός της παραπάνω προθεσμίας από την παραλαβή τους οι πίνακες επιλεγέντων θεωρούνται εγκεκριμένοι. Η απασχόληση επιστημονικού προσωπικού από ανώνυμες εταιρείες ΟΤΑ, πλην των δημοτικών ανωνύμων εταιρειών, το οποίο απαιτείται για την εκτέλεση προγραμμάτων ή έργων που συγχρηματοδοτούνται, χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή άλλους διεθνείς Οργανισμούς κ.ά. είναι δυνατόν να διενεργείται με σύμβαση μίσθωσης έργου. Επίσης στο πλαίσιο αυτό υπάρχουν διατάξεις όπου αναβαθμίζεται και ο ρόλος των αναπτυξιακών εταιρειών της Αυτοδιοίκησης, καθώς θα έχουν πλέον ενεργότερη συμμετοχή στην υλοποίηση του νέου ΕΣΠΑ. Βασική αλλαγή για τους οικονομικούς ελέγχους νομιμότητας: «Οι ειδικές διοικητικές προσφυγές μπορούν να ασκούνται πλέον όχι μόνο κατά πράξεων των μονομελών και συλλογικών οργάνων των δήμων και περιφερειών, αλλά και κατά πράξεων των φορέων αυτών, δηλαδή των νομικών τους προσώπων». Τέλος το άρθρο 324 αφορά στις ανώνυμες εταιρείες δηλαδή εκείνες που στο μετοχικό τους κεφάλαιο συμμετέχουν ένας ή περισσότεροι δήμοι ή περιφέρειες ή και άλλοι φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης θεωρούνται επιχειρήσεις ΟΤΑ, εφόσον τα νομικά αυτά πρόσωπα διαθέτουν την πλειοψηφία του μετοχικού κεφαλαίου. Το υπόλοιπο μετοχικό κεφάλαιο μπορεί να κατέχεται από άλλα φυσικά ή νομικά πρόσωπα. Ορίζεται μεταξύ άλλων ότι δεν επιχορηγούνται άμεσα ή έμμεσα από οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης και δεν ανήκουν στους φορείς του δημόσιου τομέα.
