Το στρες είναι αναπόφευκτο κομμάτι της ζωής. Όσο κι αν κινούμαστε με σύνεση και προνοητικότητα για να αποφύγουμε επισφαλείς καταστάσεις, αργά ή γρήγορα θα έρθουμε αντιμέτωποι με δυσκολίες που μας ξεπερνούν, που δεν μπορούμε να ελέγξουμε. Το μυαλό μας είναι σαν την επιφάνεια της ανοιχτής θάλασσας. Το νερό δεν είναι ποτέ ακίνητο. Υπάρχουν πάντοτε αναταράξεις με τη μορφή κυμάτων, που άλλοτε είναι τεράστια σαν βουνά, άλλοτε μικρά και κάποιες φορές ανεπαίσθητα. Οι αέρηδες της ζωής, αρρώστιες, θάνατοι, ανεργία, δυσκολίες στις σχέσεις, φυσούν και ξεσηκώνουν την ‘θάλασσα’, ταράζοντας την επιφάνειά της, ταράζοντας το μυαλό μας που παλεύει απεγνωσμένα να ξεφύγει από την τρικυμία και να βρει απάνεμο λιμάνι. Όταν όμως οι κινήσεις μας γίνονται με πανικό, σε μια απελπισμένη προσπάθεια να αποφύγουμε αυτό που μας συμβαίνει, να ξεφύγουμε από τον πόνο και την ταραχή που μας προκαλεί, τότε οδηγούμαστε στο αντίθετο σημείο από αυτό που ελπίζαμε. Κάνουμε λάθη και επιδεινώνουμε την κατάσταση. Αντί για απάνεμο λιμάνι, η τρικυμία του στρες γιγαντώνεται.
Σ’ αυτές τις στιγμές ταραχής, αντί να παλεύουμε ή να προσπαθούμε να σταματήσουμε τα κύματα, η καλύτερη επιλογή είναι να «σερφάρουμε» επάνω τους. Μια τέτοια σανίδα για να σερφάρουμε στα κύματα του στρες της ζωής προσφέρει η Ενσυνειδητότητα, διεθνώς γνωστή σαν Mindfulness. Η Ενσυνειδητότητα είναι μια στάση εγρήγορσης που μας επιτρέπει να παρατηρούμε τις δυσκολίες που βιώνουμε στο παρόν και τις εσωτερικές μας αντιδράσεις σ’ αυτές (σκέψεις, συναισθήματα) χωρίς να τις κρίνουμε ή να προσπαθούμε να τις αποφύγουμε. Άγκυρα σ’ αυτή τη διαδικασία αυτοπαρατήρησης είναι η αναπνοή και το σώμα. Κι αυτό γιατί το σώμα εκφράζει με απτό τρόπο την ταραχή που προκαλεί το στρες. Κάθε σκέψη και το συναίσθημα που την συνοδεύει έχει κάποιο σωματικό αποτύπωμα. Για παράδειγμα η σκέψη «Δεν θα τα καταφέρω!» και το συνεπακόλουθο άγχος εκφράζεται με σφίξιμο μυών, ταχυκαρδία, δύσπνοια. Η χρησιμότητα της Ενσυνειδητότητας σε καταστάσεις στρες είναι ότι καλλιεργεί έναν εσωτερικό ‘χώρο’ νηφαλιότητας στο μέσο της τρικυμίας, που μας επιτρέπει να παρατηρήσουμε τις εσωτερικές μας αντιδράσεις με σεβασμό και ενδιαφέρον αλλά και με κάποια αποστασιοποίηση. Να μην ‘κολλάμε’, ούτε να παρασυρόμαστε από αρνητικές σκέψεις, να μην φοβόμαστε και αποφεύγουμε αυτές τις Σκέψεις ή δυνατά Συναισθήματα, όπως το Άγχος. Η Ενσυνειδητότητα έχει σαν βάση τον διαλογισμό (meditation), πρακτική που προήλθε από τη βουδιστική φιλοσοφία και ενσωματώθηκε στο χώρο της ψυχοθεραπείας από Αμερικανούς και Βρετανούς ψυχοθεραπευτές/ερευνητές με πολύ θετικά αποτελέσματα τα τελευταία 15-20 χρόνια.
Η Ενσυνειδητότητα δεν μας απαλλάσσει από τη ταραχή στη ζωή μας. Η αυτοπαρατήρηση όμως που καλλιεργεί επιτρέπει την νηφάλια και επομένως πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση των δυσκολιών. Όπως λέει ο Jon Kabat-Zinn, πρωτεργάτης του προγράμματος της Ενσυνειδητότητας για την αντιμετώπιση του στρες (Mindfulness- Based Stress Reduction) στην Μασαχουσέτη των ΗΠA, «Δεν μπορείς να σταματήσεις τα κύματα αλλά μπορείς να μάθεις να σερφάρεις επάνω τους».
Σοφία Μεσσάρη
Κλινική Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Κέντρο Ψυχολογικών Θεραπειών «Ψυχή τε και σώματι»
Πινδάρου 11Β, Ξάνθη. Τηλ.: 25411 00434.
www.ptks.gr
