Ο Ισίδωρος Ζουργός μίλησε στο «Ε» για «παραγκωνισμένο» 17ο αιώνα, για τους μεσσιανισμούς και τις δεισιδαιμονίες της εποχής αλλά και την σημασία των ταξιδιών στην διαμόρφωση του χαρακτήρα μας και στην διεύρυνση των πνευματικών μας οριζόντων
Ένα ταξίδι στο χρόνο πραγματοποίησαν, το απόγευμα της Κυριακής, όσοι βρέθηκαν στην αίθουσα εκδηλώσεων του Λαογραφικού Μουσείου Ξάνθης. Ο κ. Ισίδωρος Ζουργός άφησε να ξεπηδήσουν μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του «Σκηνές από το βίο του Ματίας Αλμοσίνο», εικόνες από Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες του 17ου αιώνα πλημμύρισαν την αίθουσα του αρχοντικού, ενώ ο συγγραφέας μοιράστηκε με τους παρευρισκόμενους τους φόβους, τις ελπίδες, τις απογοητεύσεις και τις επιτυχίες του ήρωα του, ο οποίος ήταν ένας σπουδαίος επιστήμονας, σε μια εποχή που επικρατούσε ο μεσσιανισμός και οι δεισιδαιμονίες.
«Ε»: Πως αποφασίσατε να γράψετε αυτό το βιβλίο, το οποίο αποτελεί ένα μυθιστόρημα που παρουσιάζει πολλούς περιορισμούς στην Ευρώπη;
Ι.Ζ.: Ο 17ος αιώνας είναι ένας πολύ ιδιαίτερος αιώνας, γιατί έχουμε από την μια την γέννηση της επιστημονικής σκέψης, παράδειγμα με τον Νεύτωνα και πολλές άλλες ανακαλύψεις και πολλούς εξαιρετικούς μαθηματικούς, από την άλλη όμως είναι και ένας αιώνας που παρουσιάζει μεσσιανισμούς και πάρα πολλές δεισιδαιμονίες. Αυτή λοιπόν η αντίφαση του 17ου αιώνα σε συνδυασμό με το γεγονός ότι για τους ελληνικούς τόπους είναι ένας αιώνας ανεξερεύνητος, συνέλαβα την ιδέα να έχω έναν ήρωα, ο οποίος θα ζει την Ευρώπη της εποχής του, έναν ήρωα ο οποίος θα υπηρετεί την επιστήμη, αλλά ταυτόχρονα να βασανίζεται από τους μεσσιανισμούς και από όλα αυτά που έβγαλε τότε η εποχή και έτσι γεννήθηκε η ιδέα να γραφτεί αυτό το βιβλίο. Σε αυτό το βιβλίο υπάρχει ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της ιστορίας της επιστήμης, ανιχνεύονται πάρα πολλοί τόποι, γιατί ο πρωταγωνιστής είναι ένας άνθρωπος ο οποίος ταξιδεύει, ένας άνθρωπος ο οποίος διαβάζει πολύ, μελετά πολύ.
«Ε»: Ο πρωταγωνιστής του βιβλίου, ο Ματίας Αλμοσίνο, ταξιδεύει πολύ. Πείτε μας για αυτή του την περιπλάνηση.
Ι.Ζ.: Ο Ματίας Αλμοσίνο έχει μια ιδιαιτερότητα. Γεννιέται ως κρυπτοεβραίος της Βασιλείας της Ελβετίας σε εποχές όπου το να δηλώσεις την θρησκευτική σου πεποίθηση σε κάποιες περιπτώσεις δεν ήταν εύκολο, αλλά από εκεί και πέρα η ζωή του ήταν γεμάτη περιπέτειες. Αλλάζει γλώσσες, αλλάζει τόπους, αλλάζει θρησκείες, μεγαλώνει με ένα τρόπο πολύ περιπετειώδη, αλλά επειδή είναι ένα παιδί χαρισματικό καταλήγει στο τέλος να σπουδάσει σε ένα από τα πιο φημισμένα πανεπιστήμια της εποχής, το πανεπιστήμιο της Πάντοβα. Ζει μέσα από τις κοινότητες των Ελλήνων, των Γραικών της Βενετίας, της Κωνσταντινούπολης, ο ίδιος έχει πάρει μια ελληνική παιδεία τελικά και στο τέλος η μοίρα του και η ζωή του θα τον οδηγήσει στο Λονδίνο και από εκεί σε ένα πολύ μεγάλο ταξίδι στην Ευρώπη και θα καταλήξει τελικά στο Άγιο Όρος. Νομίζω ότι είναι ένα χρονικό και του αιώνα του, αλλά και ένα χρονικό του απανταχού ανθρώπων, οι οποίοι αναρωτήθηκαν, σπούδασαν και μελέτησαν πολύ στην προσπάθεια τους να λύσουν θεμελιώδη μαθήματα της φιλοσοφίας, της ιστορίας και ταυτόχρονα ένα ταξίδι αναζήτησης του Θεού.
«Ε»: Ο ήρωας, που είναι μορφωμένος, ζει σε μια δύσκολη για αυτόν εποχή, κατά την οποία επικρατούν οι μεσσιανισμοί και οι δεισιδαιμονίες. Παρόλα αυτά πραγματοποιεί πολλά ταξίδια και μέσα από αυτά μορφώνεται όλο και περισσότερο. Πιστεύετε ότι ένα ταξίδι ανοίγει τους πνευματικούς ορίζοντες του ανθρώπου περισσότερο από την εκπαίδευση;
Ι.Ζ.: Το ταξίδι όταν το κάνεις όχι σαν τουρίστας αλλά ως επισκέπτης μπορεί να σου δώσει πάρα πολλά μέσα στη λογική της ευρύτερης παιδείας. Μέσα από το ταξίδι ανακαλύπτεις και τον εαυτό σου, αλλά ταυτόχρονα συναντάς και τους άλλους. Συνειδητοποιείς ότι εσύ ή η φυλή σου ή ο τόπος σου, η πόλη σου δεν κατέχει αλήθειες ακλόνητες, αλλά ότι υπάρχουν πάντα οι αλήθειες των άλλων. Το ταξίδι είναι ένα όχημα αυτογνωσίας, από εκεί και πέρα σε ότι αφορά βέβαια μια πολύ συγκεκριμένη γνώση ή κάτι άλλο, το ταξίδι δεν έχει να προσθέσει κάτι εκεί. Για παράδειγμα δεν θα με κάνει καλύτερο Φυσικό το να ταξιδεύω γενικώς, θα γίνω όμως ένα πολύ πιο ευρύ πνεύμα. Άρα λοιπόν το ταξίδι είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι και νομίζω ότι πρέπει να το πούμε για άλλη μια φορά: Ταξιδεύεις όχι μόνο για μία ευωχία και διασκέδαση, αλλά για να γνωρίσεις και να συναντήσεις. Εάν δεν υπάρχει αυτή η προϋπόθεση αμαθής θα πας και θα γυρίσεις.
«Ε»: Το βιβλίο παρουσιάζει την εποχή του 17ου αιώνα. Πόσο πολύ σας δυσκόλεψε αυτό στην συγγραφή του βιβλίου. Το να συλλέξετε πληροφορίες ώστε να το κάνετε αληθοφανές. Να μπορεί, δηλαδή, κάποιος να μπει μέσα στην ιστορία;
Ι.Ζ.: Η αλήθεια είναι ότι ο 17ος αιώνας ειδικά σε ότι αφορά τους ελληνικούς τόπους είναι ο λιγότερος γνωστός αιώνας της ιστορίας. Είμαστε τον προηγούμενο αιώνα του διαφωτισμού. Είναι ένας αιώνας που προετοιμάζει κατά κάποιο τρόπο τον διαφωτισμό. Έχει πολλές δυσκολίες στις πηγές και ταυτόχρονα όμως έχει και αυτή τη δυναμική της δυτικής σκέψης. Εμείς εδώ δεν ήμασταν Δύση και δεν είμαστε σε ένα βαθμό ακόμα, άρα λοιπόν εκείνη την εποχή έχουμε μια δύση που ανεβαίνει και έχουμε και μια ανατολή η οποία ανιχνεύει ακόμα την ταυτότητα της κάτω από την Οθωμανική αυτοκρατορία. Ο Αλμοσίνο, ο πρωταγωνιστής κινείται ανάμεσα σε αυτούς τους δύο κόσμους εξυπηρετώντας ουσιαστικά τον βασικό του στόχο, που είναι η γνώση και η αναζήτηση απαντήσεων σε θεμελιώδη θέματα της ζωής και της επιστήμης.
Γεωργία Ταραξοπούλου
