Όταν διαπράττεται ένα έγκλημα, ειδικά όταν αυτό είναι ιδιαίτερα βίαιο, η τάση είναι να βλέπουμε τον δράστη σαν ένα πλάσμα κακό ή άρρωστο, αλλά πρωτίστως σαν κάτι τελείως ξένο προς εμάς, τους καλούς ανθρώπους και έξω από τα όρια της δικής μας φυσιολογικής ζωής. Η αναζήτηση των αιτιών συνήθως μας οδηγεί να κατηγορήσουμε την εκ φύσεως διεστραμμένη προσωπικότητα του δράστη και να απαιτήσουμε την απομάκρυνσή του από την κοινωνία μας, όπου πιστεύουμε ότι δεν ανήκει. Είναι κατανοητό ότι θέλουμε να αποστασιοποιηθούμε από κάτι απεχθές που μας τρομάζει. Στην πραγματικότητα όμως αυτά που μας συνδέουν με τον δράστη είναι πολύ περισσότερα από αυτά που μας χωρίζουν…
Και ο δράστης και εμείς είμαστε κομμάτια οργανικά της ίδιας κοινωνίας και επομένως οι δικές μας πράξεις και οι δικές του συνδέονται σε κάποιο επίπεδο, όσο αδιανόητο και αν μας φαίνεται. Πάρτε ένα παράδειγμα στο ευρύτερο κοινωνικό πεδίο. Κατά καιρούς έρχονται στην επιφάνεια αποκαλύψεις για απάνθρωπες συνθήκες εργασίας που εφαρμόζουν πολυεθνικές σε μακρινά μέρη του κόσμου, εργασία που παράγει προϊόντα που αγοράζουμε και χρησιμοποιούμε. Και βεβαίως δεν χρειάζεται να πάει κανείς τόσο μακριά για να βρει απάνθρωπες τεχνικές πίσω από προϊόντα που εμείς στηρίζουμε σαν καταναλωτές. Μόλις πριν από λίγους μήνες είχε γίνει σάλος για τις συνθήκες παραγωγής των φραουλών της Μανωλάδας… Δεν διαπράττουμε εμείς την αδικία. Αλλά όταν στηρίζουμε με την κατανάλωσή μας απάνθρωπες συνθήκες εργασίας, δεν φέρουμε ένα μερίδιο κοινωνικής ευθύνης για τη συνέχιση αυτών των άδικων συνθηκών;
Άμα κοιτάξουμε πιο κοντά, στο άμεσο κοινωνικό περιβάλλον που ζούμε, θα διακρίνουμε άλλα παραδείγματα ‘συνενοχής’ μας σε εγκληματικές ενέργειες μέσω της αδιαφορίας ή σιωπής μας. Πρόσφατα ο εισαγγελέας στην υπόθεση ασέλγειας εναντίον ενός 13χρονου κοριτσιού στη Θάσο μίλησε για τη σιωπή της τοπικής κοινωνίας που παρακολουθούσε αδρανής τα επικίνδυνα μονοπάτια που ακολουθούσε το κορίτσι και που βεβαίως τελικά οδήγησαν στην αίθουσα του δικαστηρίου. Αλλά και η σοκαριστική ιστορία του 16χρονου αγοριού στη Γοργόνα που μαχαίρωσε τους δύο συμμαθητές του που τον περιέπαιζαν. Η σχολική βία που υπέστη αυτό το παιδί διαδραματιζόταν μέσα σε κάποιο κοινωνικό πλαίσιο, το σχολείο, τη γειτονιά και επομένως θα είχε σιωπηλούς και αδρανείς μάρτυρες. Όταν γίνεται το εγκληματικό ξέσπασμα είναι εύκολο για μια τοπική κοινωνία να κατακραυγάσει τον δράστη. Είναι πιο δύσκολο να κοιτάξει το δικό της μερίδιο ευθύνης…
Ο Χαλίλ Γκιμπράν, Λιβανέζος ποιητής και στοχαστής, λέει στον Προφήτη: «Όπως το φυλλαράκι δεν κιτρινίζει μόνο του αλλά με τη σιωπηρή συναίνεση όλου του δέντρου. Έτσι και αυτός που κάνει το κακό δεν μπορεί να το κάνει χωρίς την κρυφή θέληση όλων σας. Σαν να ακολουθείτε μια πομπή… όταν ένας από σας πέφτει καταγής, πέφτει για χάρη αυτών που ακολουθούν, προειδοποιώντας για το λιθάρι που πάνω του σκόνταψε. Μάλιστα, πέφτει και εξαιτίας αυτών που προπορεύονται, γιατί, αν και βάδισαν πιο γοργά και σίγουρα, δεν έβγαλαν το λιθάρι από τον δρόμο».
Σοφία Μεσσάρη
Κλινική Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Κέντρο Ψυχολογικών Θεραπειών «Ψυχή τε και σώματι»
Πινδάρου 11Β, Ξάνθη. Τηλ.: 25411 00434.
www.ptks.gr
