Τα συναισθήματα είναι στενά συνδεδεμένα με την συμπεριφορά μας. Άμα νιώθουμε πεσμένη διάθεση, είναι πολύ πιθανό ότι θα κάνουμε λιγότερα πράγματα, μπορεί ακόμη και να τραβηχτούμε από κοινωνικές επαφές. Άμα νιώθουμε άγχος σε μια συγκεκριμένη κατάσταση, η συνήθης αντίδραση είναι να απομακρυνθούμε και ίσως να προσπαθήσουμε να την αποφύγουμε στο μέλλον. Κάποιες φορές τα συναισθήματα ασκούν ανησυχητικά δυνατό έλεγχο στη ζωή μας, επηρεάζοντας τη συμπεριφορά και τις επιλογές μας ακόμη και στις περιπτώσεις που βλέπουμε ότι αυτό είναι προβληματικό. Πάρτε για παράδειγμα μια γυναίκα που μεγάλωσε με τη πεποίθηση ότι αξίζει μόνο όταν προσφέρει στους άλλους. Αυτή η γυναίκα δουλεύει σκληρά και νιώθει φοβερά πιεσμένη. Γνωρίζει ότι χρειάζεται διαλείμματα στην πολυάσχολη βδομάδα της αλλά δεν τα οργανώνει, γιατί νιώθει ενοχές όταν αφιερώνει τον οποιονδήποτε χρόνο στον εαυτό της. Οι ενοχές, ή καλύτερα ο φόβος για τις ενοχές που θα νιώσει αν φροντίσει τον εαυτό της, περιορίζουν τις επιλογές της και την κρατούν δέσμια σε μια μη ικανοποιητική κατάσταση.
Τα συναισθήματα είναι πολύτιμος σύμβουλος στη ζωή μας. Μας βοηθούν να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας, να κατανοήσουμε τις ανάγκες και επιθυμίες μας και έτσι να κάνουμε επιλογές που εκφράζουν γνήσια αυτό που είμαστε. Σύμβουλος όμως δεν σημαίνει δυνάστης. Το πρόβλημα δημιουργείται όταν ακολουθούμε ασυζητητί αυτό που ορίζουν τα συναισθήματά μας. Κι αυτό γιατί τα συναισθήματα κάποιες φορές επηρεάζονται από πεποιθήσεις που είναι προβληματικές, όπως στο παράδειγμα με τη γυναίκα που αισθάνεται ενοχές όταν αφιερώνει χρόνο στον εαυτό της. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις οδηγούν σε φαύλους κύκλους. Πάρτε για παράδειγμα το άτομο που νιώθει άγχος όταν βρίσκεται σε κλειστούς χώρους και, ‘υπακούοντας’ το άγχος του, αρχίζει και τους αποφεύγει. Άμα το άτομο συνεχίσει να αποφεύγει αυτούς τους χώρους, τότε δεν θα δώσει στον εαυτό του τη δυνατότητα να ξεπεράσει τους φόβους του και η φοβία επιδεινώνεται.
Διαχωρίζοντας την συμπεριφορά από τα συναισθήματά μας, επιτρέπουμε στον εαυτό μας να επιλέξει τις περιπτώσεις στις οποίες είναι σημαντικό να ακολουθήσουμε αυτό που αισθανόμαστε και να τις διαφοροποιήσει από εκείνες στις οποίες αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα, αποδεχόμαστε την ύπαρξή τους αλλά δεν τα ακολουθούμε. Στο παράδειγμα με τη γυναίκα και τις ενοχές θα ήταν προτιμότερο για την προσωπική εξέλιξη και ψυχική ευεξία της γυναίκας να μην ‘υπακούσει’ στις ενοχές. Να δώσει δηλαδή χρόνο στον εαυτό της, για παράδειγμα βγαίνοντας έξω με μια φίλη, ακόμη κι αν σ’ αυτήν την έξοδο θα την ακολουθήσουν σαν πιστός αλλά ενοχλητικός σύντροφος και οι ενοχές. Με απλά λόγια κάποιες φορές είναι καλό να Κάνουμε ό,τι Νιώθουμε αλλά άλλες είναι προτιμότερο να Κάνουμε, ό,τι κι αν Νιώθουμε.
Σοφία Μεσσάρη
Κλινική Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Κέντρο Ψυχολογικών Θεραπειών «Ψυχή τε και σώματι»
Πινδάρου 11Β, Ξάνθη. Τηλ.: 25411 00434.
www.ptks.gr
