Έλληνες και Τούρκοι επιστήμονες μίλησαν για τη Συνθήκη της Λοζάνης στην ημερίδα που διοργάνωσαν οι σύλλογοι Ποντίων και Μικρασιατών Ξάνθης
«Προφανώς καταπατείται η συνθήκη της Λοζάνης και ξέρουμε ποιος την καταπατεί…», λέει στο «Ε»ο λέκτορας Δ.Π.Θ. Φ. Μαλκίδης
Ζωντάνεψαν αφηγηματικές μνήμες προσφυγιάς. την Παρασκευή 15 Φεβρουαρίου το απόγευμα στην Καπναποθήκη «Π» και τη διάρκεια του Αφιερώματος στη Συνθήκη της Λοζάνης με τη συμπλήρωση των 90 χρόνων από την υπογραφή της. Να σημειώσου ότι η ημερίδα εντάσσεται στο πλαίσιο του τριημέρου εκδηλώσεων (14 – 15 – 16/2) που διοργάνωσαν ο Σύλλογος Ποντίων ν. Ξάνθης μετά από πρωτοβουλία του προέδρου του κ. Θόδωρου Ρωμανίδη, ο Σύλλογος Μικρασιατών ν. Ξάνθης «Αλησμόνητες Πατρίδες». Σκοπός του Αφιερώματος στη συνθήκη της Λοζάννης ήταν να φωτιστούν τα γεγονότα της εποχής και ν’ αναδειχθούν όλες οι πτυχές που πλαισίωσαν την υπογραφή μιας συνθήκης που αποτελεί «ορόσημο» και συγχρόνως σηματοδοτεί το τέλος μιας εποχής. Παράλληλα όπως ειπώθηκε η συνθήκη της Λοζάνης ήταν η τελευταία πράξη του δράματος ενός ελληνοτουρκικού πολέμου που είχε ως τραγικό επιμύθιο την Μικρασιατική Καταστροφή.
Έλληνες και Τούρκοι μιλούν για τη Συνθήκη της Λοζάννης
Προκειμένου το κοινό να αποκομίσει μια σφαιρική άποψη για α δεδομένα της εποχής στην ημερίδα κλήθηκαν να μιλήσουν έλληνες και τούρκοι συγγραφείς και ιστορικοί και συγκεκριμένα: Ο Φάνης Μαλκίδης, Λέκτορας Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης που ανέπτυξε το θέμα: «Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η Συνθήκη της Λοζάνης» ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Αν. καθηγητής Ιστορίας Μεταπολεμικού κόσμου Πανεπιστήμιου Αθηνών, εισηγητής του θέματος: «Η Συνθήκη της Λοζάνης και η επίλυση του ανατολικού ζητήματος», ο Άγγελος Μ. Συρίγος, Επ. καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξ. Πολιτικής Παντείου Πανεπιστήμιου, εισηγητής του θέματος: «Το μείζον: Τα πετρέλαια και οι αλλοδαπές εταιρείες. Το έλασσον: «Οι μειονότητες και τα σύνορα Ελλάδος-Τουρκίας» και ο Ragip Zarakolou, συγγραφέας,
Θέμα: «Αντανακλάσεις γενοκτονίας και εθνοκάθαρσης στα απομνημονεύματα του Ριζά Νουρ». Να σημειώσουμε ότι για τον έτερο τούρκο Sait Cetinoglu, συγγραφέα-ερευνητή, που επρόκειτο να εισηγηθεί το θέμα: «Λοζάνη, η σύντομη ιστορία του διορισμού στον Βόσπορο ενός υποτελούς της αποικιοκρατίας», όπως έγινε γνωστό, λόγοι υγείας δεν του επέτρεψαν να παραστεί.
Όλα τα της συνθήκης στο φως…
Μιλώντας στο «Ε» ο κ. Μαλκίδης σημείωσε ότι : «Η ημερίδα για τη συνθήκη της Λοζάνης ουσιαστικά θέλει να δώσει δύο διαστάσεις. Η μία είναι ν’ αναδείξουμε ξανά μετά από 90 χρόνια το τι συζητήθηκε εκεί και τι αποφασίστηκε και το δεύτερο είναι αν μπορούμε ν’ αναδείξουμε ορισμένες πτυχές και συνιστώσες οι οποίες μέχρι πρότινος ήταν στο περιθώριο. Για παράδειγμα η προσφυγική περιουσία, ή η ανταλλαγή εκατομμυρίων ανθρώπων με μόνο χαρακτηριστικό το θρησκευτικό τους πιστεύω ή κάποια χαρακτηριστικά που έχουν να κάνουν με την προσφυγική κατάσταση στην Ελλάδα Αυτές οι διαστάσεις δίνουν τη δυνατότητα τόσο στους Έλληνες όσο και στους τούρκους πολίτες να δώσουν μια καινούργια διάσταση στην έννοια της συνθήκης της Λοζάνης γι’ αυτό και οι εισηγήσεις τόσο από την Ελλάδα όσο Τουρκία δείχνουν και θίγουν καινούργια ζητήματα, καινούργιες συνιστώσες και ταυτόχρονα αποκαλύπτουν πτυχές που για ένα χρονικό διάστημα παρέμειναν στο παρασκήνιο».
Ισχύει η συνθήκη της Λοζάννης. Τηρείται όμως απ’ όλες τις χώρες;
Όπως είναι γνωστό η συνθήκη υπογράφτηκε από το 1923 από την Ελλάδα την Τουρκία άλλα και τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, Αγγλία, Γαλλία Ιταλία και τυπικά ισχύει μέχρι και σήμερα. Το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο τηρείται και αν όχι από ποιους καταπατείται. Επ’ αυτού του ερωτήματος ο κ. Μαλκίδης τοποθετήθηκε ως εξής: «Προφανώς καταπατείται και ξέρουμε ποιος την καταπατεί Όπως δείχνουν και τα δεδομένα όταν υπογράφτηκε η συνθήκη της Λοζάνης οι Έλληνες της Πόλης της Ίμβρου και Τενέδου ήταν 350.000 και σήμερα αριθμούν μόνο 2.000. Απ’ την άλλη πλευρά έχουμε μια ανθούσα μουσουλμανική μειονότητα η οποία απολαμβάνει όλα τα δικαιώματα των ελλήνων και ευρωπαίων πολιτών . Θα πρέπει λοιπόν να δουν όλοι αυτοί που μιλούν για καταπατήσεις της συνθήκης της Λοζάνης στην πράξη η οποία προφανώς τους διαφεύγει, να δουν τόσο τον τύπο όσο και την ουσία της συνθήκης. Και ενώ τύπος αναφέρει «θρησκευτικές μειονότητες» και κατά συνέπεια δεν χρειάζεται να καταπιέζονται άνθρωποι που δεν έχουν καμιά σχέση με εθνική μειονότητα και αναφέρομαι στους Πομάκους, τους Ρομά και από την άλλη να δούμε και την ουσία. Και αυτή πρέπει να δείξει το κατά πόσο μια συνθήκη που έγινε πριν 90 χρόνια, πόσο έχει τηρηθεί από τις χώρες που την έχουν υπογράψει και σήμερα ειδικά όταν βλέπουμε ότι μια χώρα θέλει να μπει στην Ευρωπαϊκή ένωση κατά πόσο τηρεί τις συνθήκες που έχει υπογράψει».
Ragip Zarakolou: «Η συνθήκη της Λοζάνης είναι ένα αγγλικό σχέδιο»
Το ίδιο ερώτημα έθεσε το «Ε» και στο κ. Ragip Zarakolou ο οποίος όμως περιορίστηκε να πει ότι : «Πρόκειται για μια αγγλική συμφωνία, ένα αγγλικό σχέδιο που είχε στόχο να διαφυλάξουν τα συμφέροντα τους οι Άγγλοι», αποφεύγοντας να απαντήσει στην ουσία του ερωτήματος.
Ανταλλάσσονται ψυχές ως σκεύη
Ο κ. Ευάνθης Χατζηβασιλείου κατέθεσε στοιχεία που αφορούν στις ανταλλαγές πληθυσμών. Συγκεκριμένα είπε ότι ανταλλάχθηκαν 1.200.000 έλληνες με 360.000 μουσουλμάνους και ουσιαστικά η συνθήκη σηματοδοτεί το τέλος μιας εποχής.
Πλήθος εκδηλώσεων
Να σημειώσουμε ότι οι εκδηλώσεις περιελάμβαναν προβολή ντοκιμαντέρ, μουσικοχορευτικό πρόγραμμα και γευσιγνωσία Ποντιακών και Μικρασιατικών εδεσμάτων στο δημοτικό Αμφιθέατρο ενώ την Κυριακή στις 12 το μεσημέρι η ηθοποιός Λευκή Βλαχογιάννη απέδωσε με δραματοποιημένη αφήγηση το παραμύθι «η υπόσχεση».
Επίσης στην Καπναποθήκη «Π» υπήρχε Έκθεση με καρτ-ποστάλ Σμύρνης, του Κέντρου Μικρασιατικού Πολιτισμού του Δήμου Νέας Ιωνίας Αττικής και με δημοσιεύματα εφημερίδας της εποχής εκείνης (1924-1926) για τους πρόσφυγες και την ανταλλαγή
Χορηγοί των εκδηλώσεων η εταιρεία ηλεκτρικής προστασίας, ενέργειας και τηλεπικοινωνιών RAYCAP και η ΡΟΔΟΠΗ.
Μαριάννα Ξανθοπούλου
mxanthopoulou@empros.gr
