Για άλλη μια φορά πρωταθλητής η χώρα μας στη χρήση αντιβιοτικών από παιδιά και ενηλίκους
Ο διευθυντής της παιδιατρικής κλινικής Δ. Αδαμίδης και ο παθολόγος-π. Λέκτορας του ΔΠΘ Β. Παπαδόπουλος εξηγούν πού οφείλεται αυτή η πρωτιά και γιατί δεν αλλάζει
Η ελληνική γλώσσα είναι σοφή. Οι λέξεις «φάρμακο» και «φαρμάκι» έχουν την ίδια ρίζα και μόλις ένα γράμμα διαφορά. Παρόλα αυτά οι Έλληνες για ακόμη μια φορα αναδείχθηκαν πρωταθλητές στη χρήση αντιβιοτικών φαρμάκων στην Ευρώπη, διατηρώντας την επίμονη νοοτροπία ότι «χωρίς φάρμακο δεν περνάει η αρρώστια». Αυτή ακριβώς η ευρέως διαδεδομένη αντίληψη είναι που έχει αναγάγει τη χώρα μας στην πρώτη θέση, όσον αφορά στη μικροβιακή αντοχή, αφού λαμβάνοντας αντιβιοτικά από μικρή ηλικία και σε μεγάλες ποσότητες, ο οργανισμός συνηθίζει κι έτσι απαιτούνται εξαιρετικά δραστικές ουσίες για να αντιμετωπιστεί μία απλή ίωση.
Η συνολική χρήση των αντιβιοτικών στην κοινότητα αυξήθηκε το 2010 σε 57% από 47% το 2009, ενώ τρεις στις 10 περιπτώσεις χρήσης αντιβιοτικού αφορούν χορήγηση σε παιδί κάτω των 14 ετών. Τα συμπτώματα για τα οποία, συνήθως, συνταγογραφούνται αντιβιοτικά αφορούν ιογενείς λοιμώξεις, όπως συνάχι, βήχας πονόλαιμος και πυρετός.
Ποιοι είναι όμως οι παράγοντες που έχουν κάνει τους Έλληνες «εξαρτημένους» από τα φάρμακα και εντείνουν την αίσθηση της ασφάλειας και της προστασίας με τη λήψη αντιοβιτοτικών φαρμάκων; Έρευνες αναφέρουν ως μία από τις κύριες αιτίες τη δυνατότητα πρόσβασης των πολιτών στην προμήθεια των αντιβιοτικών χωρίς την προσκόμιση ιατρικής συνταγής. Σημαντική χαρακτηρίζεται από ειδήμονες και η άγνοια ή ευθυνοφοβία των γιατρών, αλλά και, όπως συμβαίνει σε κάθε περίπτωση, επηρεάζουν και τα οικονομικά συμφέροντα.
Αν και εξαιρετικά απενοχοποιημένη στην Ελλάδα, η υπερβολική κατανάλωση αντιβιοτικών όχι μόνο δε βοηθάει, αλλά μπορεί να καταστεί και επικίνδυνη. Οι μικροβιακές λοιμώξεις αποτελούσαν για την ανθρωπότητα ιάσιμα νοσήματα, εντούτοις, σήμερα υπολογίζεται ότι 25.000 άνθρωποι πεθαίνουν, ετησίως, στην Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω λοιμώξεων από πολυανθεκτικά παθογόνα, χωρίς να υπολογίζονται οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, τόσο για τους ασθενείς όσο και για το υγειονομικό σύστημα.
Με αφορμή αυτό τον προβληματισμό, αλλά και το γεγονός ότι η 18η Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί ως ευρωπαϊκή ημέρα ευαισθητοποίησης για την ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών, το «Ε» συνομίλησε με δύο γιατρούς της Ξάνθης, αναζητώντας τις αιτίες που κάνουν τους Έλληνες να διατηρούν αυτή την εμμονή με τα αντιβιοτικά, στάση που μεταφέρουν και στα παιδιά τους από πολύ μικρή ηλικία.
Άγνοια, ελλιπής εκπαίδευση και συμφέροντα
Ο διευθυντής της Παιδιατρικής Κλινικής του Νοσοκομείου Ξάνθης Δημήτρης Αδαμίδης, κάνει λόγο για «λάθος ιατρική», εξηγώντας ότι ένα μέρος αυτής της πρακτικής έχει ενισχυθεί από την άγνοια των γιατρών και ένα άλλο από την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των φαρμακευτικών εταιριών. «Χρειάζεται σωστή εκπαίδευση στην ιατρική. Η αρχή είναι η οικονομία για τη σωστή ιατρική. Δεν είναι καλύτερα να διασφαλίσεις τη θέρμανση, ώστε να περιοριστούν οι ανάγκες για θεραπεία της πνευμονίας;», εξηγεί ο κ. Αδαμίδης, σχολιάζοντας ωστόσο ότι: «πράγματι, είναι δύσκολο να πείσεις μία μητέρα ότι δε χρειάζεται θεραπεία, η εμπιστοσύνη θα αποκτηθεί με την εμπειρία. Εμείς στο νοσκομείο έχουμε καθιερώσει κάποιες σταθερές για να μη γίνεται αλόγιστη χρήση φαρμάκων. Για παράδειγμα, δίνουμε φάρμακο στο παιδί μόνο όταν ο πυρετός υπερβεί το 38,5. Γι’ αυτό και είμαστε από τις παιδιατρικές με τη χαμηλότερη κατανάλωση φαρμάκων». Ο κ. Αδαμίδης προσθέτει επίσης ότι και οι προσπάθειες που έγιναν με τα θεραπευτικά πρωτόκολλα και αυτές δεν κρίθηκαν πολύ αποτελεσματικές, αφού συχνά τα φάρμακα που προτείνονται δεν υπάρχουν στην αγορά, επειδή είναι πολύ… φθηνά. Ο ίδιος καταλήγει: «το βασικό είναι να έχουμε γιατρούς επιστήμονες με ελευθερία γνώμης, που θα θεραπεύουν κάθε νόσο κατά περίπτωση και θα μπορούν να κρίνουν οι ίδιοι ποιο είναι το μέτρο της ορθολογικής χρήσης αντιβιοτικών.
Χωρίς μελέτες, στοιχεία και πρόληψη
Στις συνέπειες της ανθεκτικότητας που αποκτά ο οργανισμός εξαιτίας της λήψης προηθημένων αντιβιοτικών για απλές λοιμώξεις, εστιάζει ο παθολόγος και π. Λέκτορας του ΔΠΘ, Βασίλης Παπαδόπουλος. Σημειώνει ότι κύριες επιβλαβείς επιπτώσεις εντοπίζονται στο έντερο και τα γυναικολογικά προβλήματα. Ο ίδιος προσθέτει και την επιπλέον παράμετρο, της λήψης αντιβιοτικών μέσω του κρέατος που καταναλώνουμε, ειδικά όταν δεν πρόκειται για ντόπιο κρέας από μικρές κτηνοτροφικές μονάδες.
Ο κ. Παπαδόπουλος αναφέρεταικαι στην παράμετρο της σύνδεσης της ιατρικής με το επάγγελμα του ελεύθερου επαγγελματία, αναφερόμενος στην τακτική της συνταγογράφησης, για να «κρατήσεις» τον ασθενή. «Ο κόσμος έχει συνηθίσει με τα φάρμακα. Αν δε του δώσεις και είναι άρρωστος θα πάει αλλού. Το θέμα είναι να το εξηγείς ότι θα ξεκινήσεις με ήπια θεραπεία και σε δεύτερη ή τρίτη επίσκεψη –που δε θα επιβαρυνθεί οικονομικά- θα του χορηγήσεις κάτι πιο δραστικό εφόσον χρειάζεται», σημειώνει ο γιατρός.
Ο κ. Παπαδόπουλος ωστόσο, αναφέρεται και στη σημαντική ολιγωρία από την πλευρά της Πολιτείας, τονίζοντας αρχικά την υστέρηση στο κομμάτι της πρόληψης. Παραδειγματικά αναφέρει το εμβόλιο για τον πνευμονιόκοκκο που θωρακίζει την οργανισμό και μετά τα 50 χρειάζεται να χορηγηθεί μόλις μία φορά!
Τέλος, ο ίδιος υπογραμμίζει την αδυναμία του ελληνικού συστήματος υγείας να προβεί σε αποφασιστικές και αποτελεσματικές πρωτοβουλίες, λόγω της παντελούς έλλειψης συντονισμένου προγραμματισμού. «Και πώς να γίνει αυτό», αναρωτιέται, «αφού δεν υπάρχουν δεδομένα ή στατιστικά για την Ελλάδα και τα στοιχεία ανά περιοχή. Η επιδημιολογία βρίσκεται σε μηδενικό στάδιο, αν και σε όλη την ΕΕ είναι υποχρεωτικό να συλλέγονται στοιχεία σε κάθε νοσοκομείο και κέντρο υγείας. Αυτή η αδυναμία είναι που κάνει αδύνατη οποιαδήποτε εστιασμένη αντιβιοτική παρέμβαση».
Ελένη Διαφωνίδου
ediafonidou@empros.gr
