Οι Διαταραχές Διατροφής περιλαμβάνουν μια γκάμα ακραίων αντιλήψεων και συμπεριφορών σχετικά με την πρόσληψη φαγητού. Κάποιες από αυτές είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς τουλάχιστον με πρώτη ματιά. Πώς να καταλάβουμε την επίμονη άρνηση μιας κοπέλας με ανορεξία να φάει ακόμη κι όταν απειλείται η ίδια της η ζωή από το επικίνδυνα χαμηλό βάρος της; Ή την πεποίθησή της ότι είναι παχιά όταν η ζυγαριά δείχνει και όλοι οι άλλοι υποστηρίζουν ότι είναι εξαιρετικά αδύνατη; Πώς εξηγούνται τα βουλιμικά επεισόδια, όπου το άτομο τρώει ανεξέλεγκτα τεράστιες ποσότητες φαγητού ακόμη κι όταν δεν πεινάει και μετά προκαλεί εμετό ή χρησιμοποιεί καθαρτικά σκευάσματα για να απαλλαχθεί από τις θερμίδες που φοβάται ότι συσσώρευσε;
Οι διαταραχές διατροφής είναι μια δραματική έκφραση εσωτερικού πόνου και σύγχυσης. Το άτομο έμαθε από την παιδική ηλικία ή την εφηβεία να χρησιμοποιεί το φαγητό για να εκτονώσει ή να αποφύγει δύσκολα συναισθήματα. Κεντρικό δίλημμα είναι η απελπισμένη ανάγκη για έλεγχο. Συχνά η γυναίκα έχει αρνητική εικόνα για τον εαυτό της, αισθάνεται ελαττωματική, μειονεκτική, δεν είναι ικανοποιημένη με τις σχέσεις της και νιώθει ανίκανη να αλλάξει καταστάσεις και να επηρεάσει σημαντικές εξελίξεις στη ζωή της. Η πρόσληψη φαγητού τότε γίνεται ένας τρόπος να ασκήσει έλεγχο πάνω σε κάτι σημαντικό, τα ένστικτα, το σώμα της, όταν στην ζωή της αισθάνεται εκτός ελέγχου. Στην ανορεξία η άσκηση ελέγχου στο σώμα και το ένστικτο πείνας είναι απόλυτη και δίνουν μια ψευδαίσθηση δύναμης, όταν στην πραγματικότητα το άτομο έχει χαθεί στον επικίνδυνο κόσμο της διαταραχής. Στην βουλιμία η κατανάλωση τεράστιων ποσοτήτων φαγητού γίνεται με τρόπο ανεξέλεγκτο, το άτομο αφήνεται ασυγκράτητα στην απόλαυση και για λίγο ξεφεύγει από αισθήματα, ενοχές, δυσκολίες της καθημερινής πραγματικότητας. Πολύ σύντομα όμως οι ενοχές, απελπισία και απαξίωση επιστρέφουν δριμύτερα. Τότε ο χαμένος έλεγχος ανακτάται με την πρόκληση εμετού, την χρήση καθαρτικών σκευασμάτων και κάποιες φορές με μέρες ασκητικής δίαιτας. Και στις δύο περιπτώσεις το άτομο έχει εμπλακεί σε ένα καταστροφικό ‘παιχνίδι’ με τον έλεγχο: Προσπαθώντας να ελέγξει μια τουλάχιστον πλευρά της ζωής του, την πρόσληψη φαγητού, φθάνει να χάσει ολοκληρωτικά κάθε έλεγχο και κατρακυλά ψυχικά και σωματικά στον ολισθηρό δρόμο της διατροφικής διαταραχής.
Ο δρόμος της ανάρρωσης ξεκινάει με την αναγνώριση του ατόμου ότι έχει πρόβλημα και χρειάζεται βοήθεια. Αυτό είναι δύσκολο. Συχνά οι διαταραγμένες συμπεριφορές γύρω από την κατανάλωση φαγητού γίνονται τρόπος ζωής, καθώς είναι μέσο αντιμετώπισης δύσκολων συναισθημάτων και καταστάσεων. Το άτομο χρειάζεται κουράγιο να αποδεχτεί το νόημα αλλά και τις ολέθριες συνέπειες της διατροφικής συμπεριφοράς του. Πάνω απ’ όλα χρειάζεται δύναμη να αναγνωρίσει ότι πίσω από την εικόνα απόλυτου ελέγχου που επιχειρεί να ασκήσει στο σώμα του κρύβεται η οδυνηρή πραγματικότητα απώλειας ελέγχου στον εαυτό και την ζωή του.
Σοφία Μεσσάρη
Κλινική Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Κέντρο Ψυχολογικών Θεραπειών «Ψυχή τε και σώματι»
Πινδάρου 11Β, Ξάνθη. Τηλ.: 25411 00434.
