Το κοινό της Ξάνθης «μπήκε» στην μυστικιστική ατμόσφαιρα της λόγιας και ανατολικής μουσικής
Με τον ολοκλήρωση της 4ης διοργάνωσης, θεσμό της Ξάνθης αποτελεί το φεστιβάλ λόγιας και ανατολικής μουσικής της ΦΕΞ με καλούς φίλους και εξαίρετους διοργανωτές
Η 4η διοργάνωση του φεστιβάλ ολοκληρώθηκε με συναυλία- αφιέρωμα στους Ρωμιούς συνθέτες λόγιας οθωμανικής μουσικής του νεότερου ρεπορτορίου, ενώ οι εκδηλώσεις του δήμου Αβδήρων συνεχίζονται τον Αύγουστο σε διάφορους οικισμούς.
Μνημείο ιστορίας και πολιτισμού ο μπεκτασίδικος τεκές του Σελίνου
Ο δήμαρχος των Αβδήρων Βασίλης Τσολακίδης τόνισε ότι στα 31α Δημοκρίτεια που τα τελευταία 2 χρόνια πραγματοποιούνται στο νέο διευρυμένο δήμο με πλούσιο πρόγραμμα εκδηλώσεων, γίνεται προσπάθεια να ενταχθούν όσο γίνεται περισσότεροι οικισμοί του δήμου και τα λαϊκά πανηγύρια των χωριών που τα διοργανώνουν. «Νομίζω το πείραμα που ξεκίνησε πέρυσι έχει πετύχει και επιχειρούμε συνεχώς να το βελτιώνουμε με βάση βέβαια το σφιχτό οικονομικό πλαίσιο», δήλωσε ο κ. Τσολακίδης. Ειδικά όμως, για στο μνημείο του τεκέ έδωσε μεγάλη βαρύτητα σημειώνοντας ότι: «αυτό ο μνημείο σηματοδοτεί ιστορία, πολιτισμό και προσπαθούμε να το κάνουμε ευρύτερα γνωστό» και θέτοντας ως προϋπόθεση να ολοκληρωθούν οι εργασίες.
Μουσική λόγια, από δερβίσηδες και ρωμιούς συνθέτες
Η συναυλία του Σαββάτου περιλάμβανε ύμνους Ilahi και Nefes, πλαισιωμένους από οργανικές συνθέσεις κατά τα πρότυπα των τελετουργικών των δύο ταγμάτων σουφισμού, των μεβλεβί και των μπεκτασί. Έμφαση δόθηκε στην πιστή απόδοση της ατμόσφαιρας των τελετουργικών αυτών μέσω του ιδιαίτερου ύφους ερμηνείας και του αυθεντικού οργανολογίου (Νέι, Λάφτα, Σάζι, Μπεντίρ, Ούτι και Βιολί)
Το πρώτο μέρος αφορούσε στη μουσική παράδοση των μεβλεβί και στο δεύτερο κυριάρχησαν οι ύμνοι νεφες και ιλαχί από τη μπεκτασίδικη μουσική παράδοση, από την παράδοση των αλεβί με δημώδεις επιρροές και αναφορές, γι’ αυτό κυρίαρχο το σάζι.
Στην εκδήλωση της Κυριακής, στην αυλή με τα χαμάμ του λαογραφικού μουσείου, που σηματοδότησε και το τέλος του 4ου φεστιβάλ, δόθηκε έμφαση στη λόγια οθωμανική μουσική, με επίκεντρο τα έργα ρωμιών συνθετών μόνο της σύγχρονης περιόδου από τα τέλη του 19ου αι. έως αρχές του 20ου αι. Αυτή την περίοδο κυριάρχησαν οι καλλιτέχνες της φόρμας «σαρκί», δηλαδή οι ίδιοι οι οργανοπαίκτες ήταν και παράλληλα συνθέτες. Αυτοί δραστηριοποίήθηκαν και στο χώρο του πατριαρχείου ως ψάλτες, αλλά κυρίως συνέβαλαν στη διασκέδαση, στα «μεϊχανέ» της εποχής. Τέτοιοι ήταν οι άγνωστοι στο κοινό συνθέτες, όπως: ο Σταυράκης, Χρήστος Κυριαζής, ο Μάρκος Τσολάκογλου, ο Γιάννης Κυριαζής Νικολάκης και ο Αντώνης Κυριαζής. Στη συνέχεια της συναυλίας ακούστηκα λαϊκά κομμάτια από το βορειοανατολικό αιγαίο και τη Λέσβο, αργοί καρσιλαμάδες, συρτά, ζεϊμπέκικα και αμανέδες.
Στην συναυλία του τεκέ συντελεστές ήταν: Νίκος Ανδρίκος Τραγούδι, Λάφτα, Σάζι, Γιώργος Ψάλτης Βιολί, Μάρκος Σκούλιος Νέι, Ούτι, Νίκος Παναγούλιας Κρουστά και Γιάννης Κατσούλης Ούτι. Στην συναυλία της Κυριακής προστέθηκε και ο Χρήστος Μπαρτζόπουλος στο κανονάκι.
Ν. Ανδρίκος: «ο κόσμος ανταποκρίνεται στην τεράστια ενέργεια αυτής της μουσικής»
Ενθουσιασμένος και πολύ ικανοποιημένος από το φεστιβάλ, τις εκδηλώσεις και τα εργαστήρια δήλωσε ο Νίκος Ανδρίκος, μουσικός από τη Μυτιλήνη και απόφοιτος της σχολής μουσικών σπουδών του Ιούνιου Πανεπιστημίου, ο οποίος έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της έρευνάς το σε αυτή τη μουσική, ενώ και ο ίδιος ήταν ψάλτης στο Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης για 3 χρόνια. Στο φεστιβαλ χάρισε τη φωνή του και παρουσίασε τις εκπληκτικές γνώσεις και δυνατότητες του σε λάφτα και σάζι στις δύο εκδηλώσεις του σαββατοκύριακου. Χαρακτήρισε το φεστιβάλ μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία και πρωτοποριακή κίνηση για τα δεδομένα μιας επαρχιακής πόλης, που όμως «ταιριάζει» στην Ξάνθη εξαιτίας της ιδιαίτερης κουλτούρας της και της παρουσίας της μουσουλμανικής μειονότητας. «Το κοινό ήταν θερμό και μυήθηκε στην εκλεπτυσμένη και ακραία για τα σημερινά νεοαστικά ακούσματα που επικρατούν, μουσική. «Έπιασε» τον αέρα και την ατμόσφαιρα αυτής της μουσικής με την τεράστια ενέργεια», σημείωσε ο ίδιος.
Ειδικά για τον τεκέ, μίλησε για ένα φορτισμένο ιστορικά χώρο που «δένει» με τη μουσική κουλτούρα των μεβλεβί, οι οποίοι αποτελούν ένα μη ορθόδοξο μοναστικό μυστικιστικό κίνημα του Ισλάμ, κυρίως με αστικές επιρροές και αναφορές. Διαθέτει ένα συγκεκριμένο δομημένο και αυστηρό λατρευτικό τελετουργικό και διαφέρει με το ορθόδοξο Ισλάμ, ακόμη και στα όργανα με την κυριαρχική παρουσία του νέι. Από την άλλη, όπως εξήγησε, οι μπεκτασήδες- αλεβίτες έχουν μία πιο φορμαλισμένη κλασική μουσική, αυστηρά λόγια με οργανολόγιο που περιλαμβάνει νέι, ταμπουρ, οκουντουμ, ραμπαμ και πιο σύγχρονες εκδοχές ακόμη και βιολί. Στη μουσική τους υπάρχουν πολλές αναφορές από τοπικά ιδιώματα της Ανατολίας
Βέβαια, η μοναδικότητα των δερβίσηδων επικεντρώνεται στο χορό, σεμά, που συνοδεύει τη μουσική και περικλείεται από έντονα συμβολική φόρτιση, πνευματική και θεολογική.
Μ. Σκουλιός: «νιώθουμε ότι η μουσική αυτή συγκινεί»
Θεσμός πλέον για την πόλη το φεστιβάλ λόγιας και ανατολικής μουσικής
Μετά το τέλος της διοργάνωσης του Φεστιβάλ, ο Μάρκος Σκουλιός, Εθνομουσικολόγος από τη Θεσσαλονίκη, Καθηγητής Εφαρμογών του Τμήματος Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής του ΤΕΙ Ηπείρου και εξαιρετικός νεϊζέν (οργανοπαίκτης του νέι), ο οποίος βρίσκεται σπό την αρχή δίπλα στο φεστιβάλ και μαζί με τον Σωκράτη Σινόπουλο αποτελούν την «ψυχή» αυτής της πρωτοβουλίας, μίλησε με ιδιαίτερα θερμά λόγια για την πόλη, αλλά και τους ανθρώπους που συναναστράφηκε και συνεργάστηκε, εκφράζοντας την αίσθησή του ότι αυτή η προσπάθεια συνοδεύεται από πολύ μεράκι και έχει ανταπόκριση. «Νιώθουμε ότι απευθυνόμαστε σε ανθρώπους που τους συγκινούν αυτά και πιάνουν τόπο, δεν είναι συχνό σήμερα να συμβαίνει αυτό», ανέφερε. Σχετικά με το μέλλον του φεστιβάλ πρόσθεσε: «κάθε χρόνο προσπαθούμε να ετοιμάσουμε κάτι σχετικά καινούργιο με κάπως διαφορετική θεματική» και επιβεβαίωσε ότι θα συνεχιστεί.
Ελένη Διαφωνίδου
ediafonidou@empros.gr
