Αυξάνονται οι ρατσιστικές επιθέσεις στην Ελλάδα. Το φαινόμενο παίρνει επικίνδυνες διαστάσεις. Στοιχεία και αριθμοί από το Δίκτυο Καταγραφής περιπτώσεων ρατσιστικής βίας
Εξαιρετικά ανησυχητικά είναι τα αποτελέσματα της έρευνας του Δικτύου καταγραφής περιπτώσεων ρατσιστικής βίας αναφορικά με τα περιστατικά άσκησης βίας με ρατσιστικά κίνητρα. Το γεγονός αποδεικνύει ότι πλέον και στην χώρα μας δρουν ανεξέλεγκτα πολλές ρατσιστικές ομάδες ακροδεξιών, που με πρόσχημα την παρουσία χιλιάδων ξένων επιχειρούν να προβάλλουν τις ούτως ή άλλως απορριπτέες από τον μέσο πολίτη απόψεις τους, αλλά και να επιβάλλουν ένα νέο στάτους εθνικής εκκαθάρισης, με την βία και τους ξυλοδαρμούς κατά των προσφύγων και μεταναστών να είναι πλέον καθημερινό φαινόμενο. Στην κατάσταση αυτή βέβαια, η Πολιτεία είναι για άλλη μ ια φορά απούσα, συν του γεγονότος ότι και μέσα στην Βουλή από πολλές πλευρές εκφράζεται δυσαρέσκεια κατά των ξένων αλλά και προτάσεις τύπου Καρατζαφέρη για την τύχη τους. Οι εποχές έχουν αλλάξει, καθώς βλέπουμε, και ο ρατσισμός, τα στερεότυπα και οι ρήσεις εθνικής παλιγγενεσίας κάνουν την εμφάνισή τους καθημερινά. Ας δούμε με προσοχή τι κατέγραψε το δίκτυο καταγραφής περιπτώσεων ρατσιστικής βίας.
Συνοπτικά, καταγράφηκαν κατά την περίοδο 1.10.2011-31.12.2011, 63 περιστατικά ρατσιστικής βίας. Στα 51 από αυτά εμπλέκονται περισσότεροι θύτες.
Οι θύτες
18 θύτες φέρονται να λειτουργούν ως μέλη εξτρεμιστικών ομάδων και 26 ως μεμονωμένοι πολίτες. Οι περισσότεροι θύτες είναι άνδρες (61 έναντι 2 γυναικών). Σημειώνεται ωστόσο ότι στα ομαδικά περιστατικά εμπλέκονται και γυναίκες.
Τα θύματα
Είναι κυρίως άνδρες, με αναλογία 56 προς 7 γυναίκες (στα περιστατικά με περισσότερα θύματα η καταγραφή βασίστηκε στη μαρτυρία 1 θύματος). Τα θύματα προέρχονται κυρίως από το Αφγανιστάν (25), την Υποσαχάρια Αφρική (21), το Μπαγκλαντές (4) και το Πακιστάν (2). Εκ των θυμάτων, 27 είναι χωρίς χαρτιά, 23 αιτούντες άσυλο, 5 νόμιμα διαμένοντες, 1 αναγνωρισμένος πρόσφυγας και 1 με καθεστώς επικουρικής προστασίας (σε 6 περιπτώσεις το καθεστώς του θύματος είναι άγνωστο).
Στοιχεία σχετικά με την πράξη
Οι περισσότερες είναι κυρίως σωματικές βλάβες (30) και βαριές σωματικές βλάβες (12) (10 με ανάγκη ιατρικής περίθαλψης). Καταγράφηκαν, τέλος, κρούσματα καταστροφής περιουσιακών στοιχείων (καταστροφή οχήματος διανομής παντοπωλείου, εμπρησμός ανθοπωλείου). Επιπλέον, προκύπτει μια τάση ομαδικής βίας με τη συμμετοχή ανηλίκων. Στις περιπτώσεις αυτές καταγράφεται στοιχειώδης οργάνωση στο δημόσιο χώρο (πλατείες κλπ.) και χρήση αυτοσχέδιων κυρίως όπλων, ωστόσο δυνάμει φονικών. Επιπλέον, προκύπτει η πρακτική «περιπολίας» από μαυροφορεμένους μοτοσικλετιστές, με κράνη ή καλυμμένο πρόσωπο οι οποίοι επιτίθενται εν κινήσει και συχνά σε στάσεις λεωφορείων. Οι ομάδες επίσης χρησιμοποιούν μεγαλόσωμους σκύλους για εκφοβισμό. Οι επιθέσεις κατά των γυναικών έχουν στοιχεία απειλής της γενετήσιας αξιοπρέπειάς τους με ρητή σύνδεση με το χρώμα τους. Ειδική κατηγορία αποτελούν τα 18 περιστατικά όπου συνδέεται η αστυνομική με τη ρατσιστική βία (10 στην Αθήνα και 8 στην Πάτρα). Πρόκειται για περιστατικά στα οποία ένστολοι κατά την άσκηση των καθηκόντων τους και σε επιχειρήσεις ρουτίνας, καταφεύγουν σε έκνομες ενέργειες και πρακτικές άσκησης βίας. Καταγράφηκαν επίσης περιπτώσεις προσαγωγών στα αστυνομικά τμήματα, κράτησης και κακομεταχείρισης για ορισμένο χρονικό διάστημα κάποιων ωρών, καθώς και η καταστροφή νομιμοποιητικών εγγράφων. Σε μια περίπτωση, ένστολος κατέστρεψε φάρμακα τα οποία ο αλλοδαπός είχε προμηθευτεί από ιατρείο ΜΚΟ.
Το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας διαπιστώνει ότι τα αποτελέσματα της πιλοτικής εφαρμογής είναι εξαιρετικά ανησυχητικά και η ανησυχία αυξάνεται από το γεγονός ότι δεν πρόκειται καν για την κορυφή του παγόβουνου
Προτάσεις προς την Πολιτεία
Το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας υπενθυμίζει ότι η ατιμωρησία πυροδοτεί την εγκληματικότητα, διαιωνίζει τον φαύλο κύκλο της βίας και υποδαυλίζει τις κοινωνικές διαμάχες. Για τους λόγους αυτούς, προτείνει στην Πολιτεία
-τη δημιουργία ενός ενιαίου ειδικού συστήματος καταγραφής ρατσιστικών εγκλημάτων, το οποίο θα διαχειρίζεται το Υπουργείο Δικαιοσύνης. Το σύστημα αυτό θα συνδέει τα στοιχεία των ΜΚΟ, των νοσοκομείων και άλλων κατάλληλων φορέων.
-την σταθερή συνεργασία με το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής, τις ΜΚΟ και τις κοινότητες των μεταναστών, οι οποίες έρχονται σε επαφή με τα θύματα, με σκοπό την αναζήτηση κατάλληλων λύσεων και τον σχεδιασμό συγκεκριμένων μέτρων κατά της ρατσιστικής βίας.
-την καθιέρωση ειδικών οδηγιών επί των διαδικασιών αστυνομικής διερεύνησης του ρατσιστικού εγκλήματος, την καταπολέμησης της ανοχής εκ μέρους των αστυνομικών οργάνων τέτοιων συμπεριφορών και τη διασφάλιση της παραπομπής στη δικαιοσύνη των δραστών, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες.
Ιστορικό
Η συστηματική καταγραφή πράξεων βίας με ρατσιστικό κίνητρο ξεκίνησε πιλοτικά την 1η Οκτωβρίου βάσει κοινής Φόρμας Καταγραφής Ρατσιστικού Περιστατικού με στόχο να προκύπτουν σαφείς και ολοκληρωμένες κατά το δυνατόν ενδείξεις για τις ποσοτικές και ποιοτικές τάσεις της ρατσιστικής βίας στην Ελλάδα. Εντός του πιλοτικού τριμήνου, καταγράφηκαν περιστατικά κυρίως στη γεωγραφική περιοχή στην οποία δραστηριοποιούνται οι συμμετέχοντες φορείς, δηλαδή στις περιοχές του κέντρου της Αθήνας (πλησίον της Ομόνοιας, στην πλατεία Αττικής, στον Άγιο Παντελεήμονα) και σε ορισμένες περιοχές της Πάτρας.) Το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) και του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα (ΥΑ
Ποιοι συμμετέχουν στο Δίκτυο
Στο Δίκτυο συμμετέχουν συνολικά 18 μη κυβερνητικές οργανώσεις και άλλοι φορείς: Πρόκειται συγκεκριμένα για τις οργανώσεις, Αίτημα, Αντιγόνη, Γιατροί του Κόσμου, Διεθνής Αμνηστία, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Ελληνικό Παρατηρητήριο Συμφωνιών του Ελσίνκι, Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, το Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών, Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων, Κέντρο Ημέρας «Βαβέλ», Κίνηση Υπεράσπισης των Δικαιωμάτων Προσφύγων και Μεταναστών /στριών (Πάτρα), ΜETAδραση, Οικουμενικό Πρόγραμμα Προσφύγων, Ομάδα Δικηγόρων για τα Δικαιώματα Προσφύγων και Μεταναστών, Ομάδα Νομικών για την Υπεράσπιση των Δικαιωμάτων Προσφύγων και Μεταναστών (Θεσσαλονίκη), Φόρουμ Μεταναστών Κρήτης, i-RED Ινστιτούτο για τα Δικαιώματα, την Ισότητα και την Ετερότητα, PRAKSIS, καθώς και ο Συνήγορος του Πολίτη ως παρατηρητής. Οι συμμετέχοντες φορείς έχουν συνάψει συμφωνία συνεργασίας με σκοπό την αναπλήρωση του κενού που δημιουργεί η απουσία ενός επίσημου και αποτελεσματικού συστήματος καταγραφής περιστατικών και τάσεων του ρατσισμού και της ρατσιστικής βίας στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις διεθνείς και ευρωπαϊκές υποχρεώσεις του κράτους.
Φίλιππος Ζάχαρης
(phil.zaharis@gmail.com)
