Είναι απορίας άξιο πως και με ποιο τρόπο πορεύεται η Ελλάδα, σε μια περίοδο που η χρεοκοπία αποτελεί το σινιάλο για την επέλαση των χρηματοπιστωτικών Οργανισμών, ανεξαρτήτου χώρας και κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Είναι πραγματικά περίεργο πως έχουν κατορθώσει να φιμώσουν με την κεφαλαιακή εκστρατεία όλες τις χώρες – παρίες της κάθε λογής Ολοκλήρωσης – και δεν μιλώ μόνο για τους ευρωπαίους εταίρους, που στην περίπτωσή μας επιδεικνύουν την μέγιστη δόση παρεμβατικότητας το τελευταίο διάστημα.
Μιλώ για όλους αυτούς που διακινούν τα κεφάλαια, είτε πρόκειται για την επιβίωση της ζώνης του βορειοαμερικανικού εμπορίου, είτε για την διατήρηση του στάτους στην Άπω Ανατολή, είτε την κυριαρχία στις πλουτοπαραγωγικές πηγές των αφρικανικών χωρών κοκ. Οι επελάσεις σε όλες αυτές τις χώρες, με την τεράστια διακίνηση κεφαλαίων, υπό την κάλυψη του χρηματιστηριακού ασανσέρ των τιμών σε μετοχές και βασικά είδη, που ξεκινούν από τον ορυκτό πλούτο και τελειώνουν στα εθνικά νομίσματα, στοχεύουν στην ελαχιστοποίηση των παρενεργειών που προκαλούν οι κρίσεις, ακριβώς εξαιτίας αυτού του το ασύδοτου πλουτισμού. Και εδώ είναι η αντίφαση: πως η ελεύθερη αγορά και η καταρρέουσα παγκόσμια οικονομία αποπειράται να εξαλείψει την κρίση που αυτή δημιούργησε με διακίνηση κεφαλαίων και δανειστικών επελάσεων, την στιγμή που το παιχνίδι έχει προ πολλού χαθεί στις υποτίθεται ανεπτυγμένες χώρες; Πόσο προβλέψιμη ήταν αυτή η κατάρρευση και ποια η σχέση της με τον ασύδοτο πλουτισμό;
Ο διεθνούς φήμης καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια, Τζόζεφ Στίγκλιτς σημειώνει: «Την επαύριον της κατάρρευσης, τόσο οι συντελεστές της χρηματοπιστωτικής αγοράς, όσο και οι αρμόδιοι για την εποπτεία της φορείς ισχυρίζονταν ότι «ποιος θα μπορούσε να είχε προβλέψει αυτά τα προβλήματα;» Στην πραγματικότητα, τα είχαν προβλέψει πολλοί επικριτές – αλλά οι ζοφερές προβλέψεις τους αποτελούσαν μια δυσάρεστη αλήθεια: πάρα πολύ κόσμος έβγαζε πάρα πολύ χρήμα, άρα πώς να ακουστούν οι προειδοποιήσεις τους;» Θα έλεγα ότι αυτές οι ρήσεις του αμερικανού οικονομολόγου είναι αρκούντως προφητικές και δεν ισχύουν μόνο για κάποια συγκεκριμένη χώρα.
Οι επικριτές της ασύδοτης ελεύθερης αγοράς σαφώς και είχαν προβλέψει την κατάρρευση. Ποιος τους άκουγε όμως όταν τα κέρδη συσσωρεύονταν στην τάξη των golden boys; Τα αποτελέσματα τα ζήσαμε πρόσφατα από την κατάρρευση του αμερικανικού ονείρου. Όμως το παγκόσμιο κεφάλαιο συνεχίζει ακάθεκτα τις επιθέσεις του. Και οι εθνικές οικονομίες σβήνουν εν μια νυχτί, με την πτώχευση να δίνει το οριστικό χτύπημα και τους δανειστές να τρίβουν τα χέρια τους από ικανοποίηση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα: Το 1997, περισσότερα από 100 δις. δολάρια από τα νομισματικά αποθέματα της Ασίας, τα σφετερίστηκαν και τα μετέφεραν στα ταμεία τους ιδιώτες χρηματιστές. Μετά την υποτίμηση του νομίσματος, πραγματικά κέρδη και θέσεις εργασίας κατέρρευσαν ακαριαία, προκαλώντας μαζική πτώχευση σε χώρες που είχαν σημειώσει σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές προόδους στην μεταπολεμική περίοδο.
Αυτό είναι μόνο ένα μέρος της τραγωδίας που αποκαλείται στοχευμένη πτώχευση αλλά και της ολοφάνερης επέμβασης των χρηματοπιστωτικών κύκλων στην δημιουργία κρίσεων και αδιεξόδων στις εθνικές οικονομίες. Μας λύνει εν μέρει και τις απορίες για το πώς το συσσωρευμένο κεφάλαιο ευθύνεται για την κρίση και ποιοι τρόποι εφευρίσκονται για την αποφυγή της τελειωτικής κατάρρευσης του ιδιωτικού καπιταλισμού.
Οι χρεοκοπίες λοιπόν – για να προχωρήσω από κει που ξεκίνησα το άρθρο – κάνουν σινιάλο στους χρηματοπιστωτικούς Οργανισμούς να διαθέσουν μέρος των κεφαλαίων τους για την αποσόβηση της χρεοκοπίας, σε χώρες που οι ίδιοι προκάλεσαν με τα κάθε λογής παιχνίδια. Το σινιάλο αυτό σημαίνει την απαρχή της κατάρρευσης των εθνικών οικονομιών και την υποδούλωσή τους στην διακίνηση του παγκοσμιοποιημένου κεφαλαίου. Ένα κεφάλαιο που διακινείται όπου γης αλλά ιδιαιτέρως εκεί που έχει προκύψει ακραία φτώχεια. Και αναρωτιέται κανείς: Με την διάθεση δανειακού κεφαλαίου, δεν αποφεύγεται η φτώχεια; Απάντηση: Όχι. Συντηρείται με φτηνές αγορές σε είδος από τις χρεοκοπημένες χώρες η ίδια η διακίνηση του κεφαλαίου και η αγορά σε εξευτελιστικές τιμές των πλουτοπαραγωγικών πόρων των χωρών αυτών.
Το κεφάλαιο λοιπόν διακινείται, το θέμα όμως είναι υπέρ ποιου. Κατά μίαν έννοια λοιπόν δεν είναι και τόσο απορίας άξιο που η Ελλάδα πορεύεται – έστω και με δυσκολία – προς την επόμενη μέρα. Πολύ απλά, επειδή τα κέρδη από τον κεφαλαιακό δανεισμό είναι πολλαπλάσια και οι χρηματοπιστωτικοί Οργανισμοί έχουν λαμβάνειν για πολλές δεκαετίες, κλείνουν απλά μερικές τρύπες της ήδη καταρρέουσας ελεύθερης αγοράς. Θυμηθείτε πως από παρόμοιες πτωχεύσεις κάποτε ξεκίνησαν πόλεμοι. Σήμερα όμως ο πόλεμος είναι οικονομικός, και υπό αυτή την έννοια δεν χρειάζεται όπλα. Σύμφωνα με τον R. Agacino και το βιβλίο του για την ανατομία της παγκοσμιοποίησης («La anatomia de la globalizacion»), «στην νέα δυναμική των κεφαλαίων που έχει ανακύψει, η λογική δεν είναι η απορρόφηση ή ενσωμάτωση των χωρών αλλά η απορρόφηση τμημάτων μόνο των εθνικών οικονομικών κυκλωμάτων.
Δεν πρόκειται πλέον για δύο κυκλώματα με εθνική βάση που είναι συνδεδεμένα μέσω του παγκόσμιου εμπορίου, αλλά για μια σύνδεση συστημάτων παραγωγής, δηλαδή διαδικασιών παραγωγής και εργασίας που λειτουργούν διεθνοποιημένα, εξαρτώμενα από το διεθνοποιημένο κεφάλαιο». Μας λύνει πρόσκαιρα τις απορίες αυτή η θεώρηση; Ίσως. Τα πράγματα στο μυαλό μας ξεκαθαρίζουν, μπαίνουν σε μια σειρά, κυρίως γύρω από τι ρόλο παίζει η παγκοσμιοποίηση και το διεθνοποιημένο κεφάλαιο. Αλλά πάνω απ΄ όλα, γύρω από την σχέση κατάρρευσης της ελεύθερης αγοράς, της δημιουργίας πτωχεύσεων και του νέου οικονομικού μοντέλου που επιβάλλει το νέο εργασιακό στάτους, με τις πενιχρές αποδοχές όταν οι χρηματοπιστωτικοί κύκλοι διακινούν τα κεφάλαια με την μορφή δανεισμού στις ήδη κατεστραμμένες από αυτούς περιοχές του πλανήτη. Κοινώς, για να διακινείται το διεθνές κεφάλαιο και η κερδοφορία του. Η Ελλάδα είναι μία από αυτές τις πιλοτικές χώρες εφαρμογής του δόλιου αυτού σχεδίου.
(phil.zaharis@gmail.com)
