Αναβίωσε τι έθιμο της Μπάμπως από τους συλλόγους γυναικών Μαγγάνων και Ν. Κεσσάνης
Το πρόσωπο της μπάμπω, της μαμής του χωριού, συνδεόταν με τη γνώση της γυναικείας ζωοποιού φύσης, με το θαύμα τη σύλληψης, το μυστήριο της ζωής και τον αέναο κύκλο της γονιμότητας
Η Μπάμπω συμβολίζει τη γονιμότητα
Η μαμή του χωριού συνήθως γυναίκα μεγάλης ηλικίας (Μπάμπω σημαίνει γριά), με όλη τη γνώση και τη σοφία που της χάρισε το μέγιστο έργο που είναι επιφορτισμένη να επιτελεί. Να βοηθά στη γέννηση της ζωής. Πρόσωπο σεβάσμιο, καθώς ταυτίζεται με τη γνώση της γυναικείας ζωοποιού φύσης, με το θαύμα τη σύλληψης, το μυστήριο της ζωής και τον αέναο κύκλο της γονιμότητας. Κατείχε εξέχουσα θέση στη διάρθρωση της κοινωνίας του χωριού, καθώς έφερνε τη ζωή από τα σπλάχνα των γυναικών, πιστοποιώντας τη δύναμη του θηλυκού στοιχείου, τη θεϊκή αύρα της Γεννήτρας Γυναίκας που σ’ αυτή υποκλίνεται η ανδροκρατούμενη κοινωνία της εποχής. Έτσι μια και μοναδική μέρα του χρόνου κάθε 8 του Γενάρη, μετά το κλείσιμο του κύκλου: Γέννηση και Βάπτιση του Χριστού, η Μπάμπω και μαζί της οι γυναίκες, έχουν την τιμητική τους. Οι άνδρες παραχωρούν τη θέση τους, αναλαμβάνοντας τις γυναικείες δουλειές και αναγνωρίζοντας μ’ αυτό τον τρόπο τη σπουδαιότητα του ρόλου της Μπάμπως και της θηλυκής φύσης.
Το τελετουργικό
Οι γυναίκες, σύμφωνα με το έθιμο, στολίζουν ένα παλιό κάρο που θα μεταφέρει τη μαμή στο σπίτι της εγκυμουνούσας, που ετοιμάζεται να γεννήσει. Πάντα με τη συνοδεία μουσικών οργάνων και χορών, οι γυναίκες παίρνουν από το σπίτι της τη μπάμπω με το κάρο και στη συνέχεια την αφήνουν να περάσει μόνη στο σπίτι για να ξεγεννήσει την έγκυο, ενώ οι υπόλοιπες γυναίκες μένουν από έξω.
Στη Ν. Κεσσάνη οι γυναίκες μπαίνουν στο σπίτι χαιρετούν τη Μπάμπω και εκείνη τις κερνά κρασί … και παραδοσιακά κεράσματα. Εκείνες χαιρετούν με μετάνοια και φιλούν το χέρι της Μπάμπως, για να δείξουν τον σεβασμό προς το πρόσωπο. Της χαρίζουν δώρα, πετσέτες, παντόφλες, κ.τ.λ και της δίνουν πολλές ευχές. Η Μπάμπω με την σειρά της ανταποδίδει τις ευχές για πολλά και γερά παιδιά. Στην συνέχεια με μια συμβολική κίνηση η κάθε γυναίκα προσφέρει σαπούνι στη Μπάμπω. Αυτή πλένει τα χέρια της με σαπούνι για εξαγνισμό – μια ιεροτελεστία που προηγείται της γέννας. Δίνει ευχές, συμβουλές σχετικά πάντα με τη γονιμότητα. Στη συνέχεια ρίχνει το παλιό μπακιρένιο σκεύος γεμάτο νερό…Αυτό στέκεται απ’ τη σωστή του πλευρά θα είναι μια θηλυκή χρονιά. Αν το σκεύος στεκόταν ανάποδα θα γεννιόνταν αγόρια.
Στα Μάγγανα, σύμφωνα με την παράδοση, αν γεννιόταν αγόρι οι γυναίκες έμπαιναν μέσα κι έριχναν χρήματα για το μωρό, αν γεννιόταν κορίτσι έπαιρναν τη Μπάμπω κοντά σε μία λακκούβα με νερό για να την «πνίξουν».
Σε όλες τις εκδοχές, το έθιμο συνεχίζεται με χορό, τραγούδι και γλέντι στην πλατεία του χωριού, αυστηρά για γυναίκες!
* Φωτογραφίες της Γαρυφαλλιάς Θεοδωρίδου, συγγραφέα- υπ. Διδάκτορος Λαογραφίας ΔΠΘ
Ελένη Διαφωνίδου
elenidfn@yahoo.com
