Σχέδιο Καλλικράτης: με Ουσία (τομές) ή χωρίς Ουσία (ονομασίες και μετονομασίες);

Toυ Κωνσταντίnου Α. ΚάρμαM.Phil, Ph.D, karmas3@otenet.gr1.Εισαγωγή: Τελευταία ακούγονται πολύ τα ονόματα Καποδίστριας και Καλλικράτης. Για τους μη μυημένους στα της τοπικής αυτοδιοίκησης πρέπει, για όσα γράφονται παρακάτω, να ειπωθούν εισαγωγικά τα εξής: Με το Πρόγραμμα Καποδίστριας Ι το 1987 οι ΟΤΑ Α` Βαθμού από 5.300 περίπου που ήταν, για πάρα πολλά χρόνια, περιορίστηκαν σε 1034 (914 δήμοι και 120 κοινότητες), δημιουργήθηκαν 55 ΟΤΑ Β` Βαθμού (Νομαρχίες) και εγκαθιδρύθηκαν 13 Περιφερειακές Γενικές Διοικητικές Διευθύνσεις (Γενικές Περιφέρειες). Με το Πρόγραμμα Καποδίστριας ΙΙ επιχειρήθηκε χθες, και με το Πρόγραμμα Καλλικράτης επιχειρείται σήμερα να περιορισθούν οι ΟΤΑ Α` Βαθμού σε λιγότερους από 400 (γύρω στους 370), να δημιουργηθούν 13 ΟΤΑ Β` Βαθμού στη θέση των 13 Περιφερειακών Γενικών Διευθύνσεων και να δημιουργηθούν 7 Περιφερειακές Διοικήσεις με τον Καλλικράτη αντί των 5 με τον Καποδίστρια ΙΙ. Σκοπός αυτού του συνοπτικού άρθρου – στη διάθεση παντός ενδιαφερομένου για ανάγνωση και παντός εντύπου, για αναδημοσίευση ως έχει, στην ιστοσελίδα http://kkarmas.wordpress.com – είναι να θέσει στην ενότητα 3 πιο κάτω ένα πολύ ουσιαστικό ερώτημα για τα όρια των νομών και των περιφερειών, σήμερα με τον Καποδίστρια Ι, και αύριο με τον Καλλικράτη. 2. Η παρουσία μου στο Συνέδριο της ΚΕΔΚΕ. Παρακολούθησα με ενδιαφέρον το τριήμερο 18-20 τρέχοντος μηνός τις εργασίες του Ετήσιου Συνεδρίου της ΚΕΔΚΕ στην Αθήνα, με θέμα «Το Πρόγραμμα Καλλικράτης». Στο Συνέδριο της Αθήνας πήγα με την πρόθεση να ακούσω, όχι για να πάρω τον λόγο. Άκουσα αρκετά, μερικά πολύ αποκαλυπτικά για μένα. Τα κατέγραψα με την διάθεση να τα παρουσιάσω σε κάποιο άλλο κείμενο (άρθρο) για τις τρέχουσες εξελίξεις στη χώρα μας σε ό,τι αφορά την Κεντρική Διοίκηση, την Περιφερειακή Διοίκηση και την Τοπική Αυτοδιοίκηση με τις συχνές και αναιτιολόγητες, τις περισσότερες φορές, μορφώσεις και μεταμορφώσεις της. Επειδή, από όσους ομιλητές εγώ τουλάχιστον μπόρεσα να παρακολουθήσω στο Συνέδριο, κανένας μέχρι το τέλος περίπου της δεύτερης μέρας δεν είχε τοποθετηθεί στο πολύ ουσιαστικό θέμα μεταβολής ή όχι των γεωγραφικών ορίων των σημερινών νομών και περιφερειών (για διόρθωση, όπου πρέπει σήμερα, εσφαλμένων επιλογών του Καποδίστρια Ι χθες), ζήτησα τον λόγο για λιγότερο από ένα πρώτο λεπτό. 3. Ένα βασικό ερώτημα προς την ΚΕΔΚΕ και ένα σχετικό αίτημα δημοτών. Στον χρόνο που ζήτησα και μου έδωσε πρόθυμα το Προεδρείο είπα τα εξής: «Τόσον η Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας χθες, όσον και η Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ σήμερα – και τα δυο κόμματα υπέρ του Καλλικράτη – έχουν δηλώσει ότι τα όρια των νομών και των περιφερειών του σήμερα δεν θα παραβιασθούν: ό,τι είναι να γίνει με συνενώσεις δήμων, θα γίνει εντός των ορίων των σημερινών νομών (οι οποίοι θα πάψουν να υπάρχουν ως ΟΤΑ Β` Βαθμού) και εντός των σημερινών 13 περιφερειών (οι οποίες θα εξελιχθούν σε ΟΤΑ Β` Βαθμού). Όμως, στις άκρες του Νομού Φωκίδας – αλλά εξ όσων γνωρίζω, στις άκρες και άλλων νομών – υπάρχουν δήμοι που «ερωτοτροπούν» με γειτονικούς δήμους άλλων νομών: Βοιωτίας, Φθιώτιδας και Αιτωλοακαρνανίας. Το Ερώτημα: Η ΚΕΔΚΕ προσυπογράφει τη βούληση των Υπουργών Εσωτερικών χθες και σήμερα (να μην θέλουν δηλαδή να παραβιασθούν τα όρια νομών και περιφερειών) ή βρίσκει λογικό το αίτημα της μεταβολής των γεωγραφικών ορίων των νομών και των περιφερειών του σήμερα, με ορόσημο μια καλύτερη Διοικητική Δομή της χώρας αύριο; 4. Η αναμενόμενη απάντηση στο βασικό ερώτημα με γνώμονα την ουσία και όχι τους τύπους. Η απάντηση στο παραπάνω κορυφαίο ερώτημα εκτιμώ ότι πρέπει να δοθεί, σε επίπεδο κορυφής, το γρηγορότερο δυνατόν. Το «κρυφτούλι» θέσεων σε επίπεδο κορυφής (ΚΕΔΚΕ, ΕΝΑΕ, κόμματα) δεν ωφελεί κανέναν.Πρωτίστως όμως δεν ωφελεί την Δημοκρατία και τους τελικούς αποδέκτες της. Δηλαδή τους πολίτες. Οι τελευταίοι, μπροστά στη σιωπή των συλλογικών τους οργάνων για κορυφαία θέματα, μπορεί να «απεραντολογούν», με τον τρόπο που αυτοί ξέρουν πολύ καλά στα λαϊκά τους συναθροιστήρια (καφενεία). Δεν αποκλείεται όμως κάποια στιγμή ακόμα και να «οργισθούν», συνήθως δε οργίζονται οι πολίτες όχι στα καφενεία αλλά στους δρόμους και τις πλατείες. Και εδώ, δεν εννοώ τους λίγους που μπορεί να οργίζονται δικαιολογημένα ή/και αδικαιολόγητα στους δρόμους της Αθήνας και των άλλων μεγάλων πόλεων για να εξασφαλίσουν το αντίτιμο της «δόσης» τους για τα «όνειρά» τους. Εννοώ όλους εκείνους που οργίζονται για τον «επιούσιον».Ως επιούσιος δε, σήμερα, για ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος, δεν ορίζεται στους διεθνείς οργανισμούς και τις στατιστικές ένα τεμάχιο άρτου μόνον, αλλά πολύ περισσότερα τεμάχια που δεν δωρίζονται – δεν πρέπει να δωρίζονται – τμηματικά μερικά ή/και «σταδιακά» δίκην ελεημοσύνης σε δήμους μικρούς ή μεγάλους με ετούτο ή με εκείνο το όνομα, αλλά κερδίζονται (!). Κερδίζονται (τα απαραίτητα τεμάχια του άρτου για μίαν λογική κοινωνική ευημερία) σε δήμους, περιφέρειες και όργανα κεντρικών διοικήσεων οι επικεφαλής των οποίων δεν νοιάζονται για τους τύπους αλλά για την ουσία. Ως γνωστόν, η ουσία δεν κερδίζεται πουθενά με ό,τι συνήθως αρέσκονται να την προσεγγίζουν οι επαγγελματίες των κορυφών στην Ελλάδα. Με ονομασίες δηλαδή και μετονομασίες δήμων, νομών, περιφερειών, πανεπιστημίων, κομμάτων, υπουργείων και άλλων όσιων και ιερών (κάποτε), επειδή «αμάρτησαν» ή απέτυχαν με εκείνο το όνομα (π.χ. ΚΥΠ, ΔΙΚΑΤΣΑ, Πανελλήνιες Εξετάσεις κ.ά.) για να «αγιάσουν» ή να πετύχουν με ετούτο (π.χ. ΕΥΠ, ΔΟΑΤΑΠ, Πανελλαδικές Εξετάσεις κ.ά.). Η ουσία σε μια σύγχρονη Πολιτεία κερδίζεται από ευχαριστημένους – (όχι οργισμένους) – πολίτες στη βάση μιας προσεκτικά σχεδιασμένης απασχόλησής των. Kαι στα πλαίσια μιας αυστηρά ελεγχόμενης – από διοικητές, επιθεωρητές εργασίας και δικαστές – οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας, εντός και εκτός ορίων υφισταμένων δήμων και περιφερειών, που απολήγουν σε ένα «προϊόν» το οποίο, μικρό ή μεγάλο, δεν καταναλώνεται στο σύνολό του μέσα σε μια χρήση ούτε σπαταλάται για άρτους και θεάματα. Με ονομασίες και μετονομασίες, δεν κερδίζεται πουθενά η ουσία. Αυτό που κερδίζεται είναι η επιβίωση στην κορυφή της οικονομικής, της κοινωνικής και της πολιτικής πυραμίδας των ίδιων φανερών ή/και κεκρυμμένων προσωπικοτήτων – όχι κατ’ ανάγκην όλων «αμαρτωλών» — όσον οι πολίτες απέχουν από του να είναι ενεργοί και ξεχνούν να τους ελέγξουν επειδή – κουρασμένοι άραγε; — προτιμούν την πρέφα με τον καφέ και τα παραδοσιακά ελληνικά εδέσματα με το τσίπουρο. Αλίμονο όμως αν τύχει και διαβάσουν κάποτε (οι κουρασμένοι) Βάρναλη και οργισθούν, και μάλιστα με λίγο τσίπουρο στο αίμα τους (!). Δεν θα μπορέσει να σώσει κανένας τους επαγγελματίες των «κορυφών». Kαι μάλιστα χωρίς να χρειαστεί σήμερα (εποχή της Τεχνολογικής Επανάστασης) να βρεθεί κάποιος να τους πει «ενεργοί πολίτες όλου του κόσμου ενωθείτε» όπως χρειάστηκε κάποτε στο παρελθόν (εποχή της Βιομηχανικής Επανάστασης) να βρεθεί κάποιος να τους πει το περίφημο «προλετάριοι όλου του κόσμου ενωθείτε». 5. Επίλογος: Οι συχνές ονομασίες και μετονομασίες είναι πράγματι παραπλανητικές και για τούτο επιζήμιες. Τέτοιες είχαμε μέχρι σήμερα πολλές. Εκείνες που χρειάζεται η χώρα μας σήμερα και για το μέλλον είναι αυτές που πρέπει να ταυτίζονται με ανατροπές, συνεπεία επαναστάσεων, όχι κατ’ ανάγκην φονικών με πολυβόλα και κανόνια, άλλα δημιουργικών με σύγχρονη τεχνολογία και Η/Υ. Το Πρόγραμμα Καλλικράτης θέλω να ελπίζω ότι δεν θα μας κουράσει με μετονομασίες για να τις θυμόμαστε, αλλά θα μας κουράσει, για πρώτη φορά ουσιαστικά μετά τη φυγή των Συνταγματαρχών, με επωφελείς για το παρόν και το μέλλον τομές. Εκείνες που χρειάζονται για να διορθωθούν εσφαλμένες επιλογές του Καποδίστρια Ι και εκείνες που χρειάζονται για να θεμελιωθούν βιώσιμοι και ευχάριστοι για τους κατοίκους τους δήμοι. Όχι κατ’ ανάγκην μόνον 370 αλλά περισσότεροι αν πρέπει, και όχι κατ’ ανάγκην όλοι αποκλειστικά και μόνον εντός των τειχών (εντός δηλαδή των ορίων των 55 νομών). Αν οι 55 νομοί πρέπει, για μια μεταβατική περίοδο, να διατηρηθούν – επειδή ο συντονισμός των αποκεντρωμένων εντός αυτών διευθύνσεων σήμερα της Κεντρικής Διοίκησης θα είναι καλύτερος ώσπου να αποτραβηχτούν στο κέντρο ή να υπαχθούν στους νέους 13 ΟΤΑ Β` Βαθμού ή και στις 7 (;) νέες Αποκεντρωμένες Γενικές Περιφερειακές Διοικήσεις – δεν επιτρέπεται τα όρια τους (σήμερα) να γίνουν φραγμοί για τον Καλλικράτη σε λογικές και λειτουργικές αναζητήσεις των νέων ΟΤΑ Α` και Β` Βαθμού. Ο συγγραφέας είναι οικονομολόγος, πρώην Επιστημονικός Ερευνητής του ΚΕΠΕ και του Center for Human Resources Research OSU των Η.Π.Α. Υπήρξε Ειδικός Σύμβουλος στην Πολιτική Ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας την δεκαετία του 1980, Εμπειρογνώμων του ΟΟΣΑ και Εθνικός Αντιπρόσωπος στην Επιτροπή Εκπαίδευσης (Education Committee) και στο Δ.Σ. του Κέντρου Εκπαιδευτικών Ερευνών και Καινοτομιών (CERI) του ΟΟΣΑ. Παράλληλα δίδαξε οικονομικά στο Ohio State University και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ υπήρξε επισκέπτης καθηγητής στο Πολυτεχνείο του Gdunsk της Πολωνίας και στο Πανεπιστήμιο του Rostov on Don της Ρωσίας. Σήμερα είναι Δημοτικός Σύμβουλος του Δήμου Ευπαλίου Φωκίδας, Επικεφαλής της Μείζονος Αντιπολίτευσης.