Ο ΣΤΡΑΤΑΡΧΗΣ ΤΙΤΟ

Γκουμανίδου Κατερίνα
 
 
Η Γιουγκοσλαβία, μία χώρα με πολυσήμαντη ιστορία, λόγω τηςστρατηγικής της θέσης στα Βαλκάνια, δεν έπαψε ποτέ να ελκύει τοενδιαφέρον τουδυτικού κόσμου αλλά και τη συνεχή «επαγρύπνηση» της Ρωσίας. Το Μάιο του1915ιδρύθηκε το «Γιουγκοσλαβικό κομιτάτο» που επεδίωκε την απόσπαση από τηνΑυστρουγγαρία. Το 1918 ανακηρύχθηκε η ένωση Σερβίας, Μαυροβουνίου,Κροατίας,Σλοβενίας και άλλων περιοχών σ’ ένα ενιαίο βασίλειο υπό τον ΑλέξανδροΚαραγεωργίεβιτς.
Ο Γιόζιπ Μπροζ γεννήθηκε στις 25 Μαΐου/7 Ιουνίου του 1892στο Κούμροβετς της Κροατίας, το έβδομο από τα 15 παιδιά του αγρότηΦράνιο καιτης Μαρίας Μπροζ. Ξεκινώντας από το χωριό του ως ένας ανώριμος έφηβος,γρήγοραμεταμορφώθηκε σ’ έναν ενήλικο με σοσιαλιστικές πεποιθήσεις. Την άνοιξητου 1917φεύγει στη Ρωσία, την περίοδο εκείνη σε ηλικία 27 ετών παντρεύεται τηνΠελαγίαΜπελαούσοβα και αποκτούν ένα γιο, τον Ζάρκο.
Στη Ρωσία εντάχθηκε στο Ρωσικό Κ.Κ. (μπολσεβίκοι) του Ομσκ.Μετά από έξι χρόνια νοσταλγεί την πατρίδα και επιστρέφει. Είχε πλέονμεταμορφωθεί σε αγωνιστή με σφυρηλατημένη λενινιστική επαναστατικήσυνείδησηκαι ιδεολογία. Το 1927 γίνεται γραμματέας της τοπικής επιτροπής τουΚ.Κ.Γιουγκοσλαβίας και βαδίζει πια στο μεγάλο στόχο: την ανώτατη εξουσία.
Το 1928 συλλαμβάνεται για παράνομη κομμουνιστική προπαγάνδα,μένει στη φυλακή ως το 1934. Στη φυλακή μελετά αρχαία Ελληνικήφιλοσοφία,μαρξιστική φιλολογία και διαμορφώνει το πολιτικοιδεολογικό τουυπόβαθρο. Τέλοςτου 1934 ανήκει πια στην ηγεσία του παράνομου Κ.Κ.Γ., και σε έγγραφοτου προςτην κομματική επιτροπή του Ζάγρεμπ υπογράφει ως «ΤΙΤΟ». Το 1936αναλαμβάνει τηνηγεσία του Κ.Κ.Γ.
Τον Οκτώβριο του 1940 ζητά την πλήρη ενότητα των λαών τηςχώρας για την αντιμετώπιση του κινδύνου από τις δυνάμεις του άξονα. Μετηνσυνθηκολόγηση της Γαλλίας ο στόχος του Χίτλερ ήταν η καταστροφή τηςΣοβιετικήςΈνωσης. Για να εξασφαλίσει τα νώτα του από την πλευρά των Βαλκανίωνεξαναγκάζειτη Ρουμανία και τη Βουλγαρία να προχωρήσουν στο Τριμερές σύμφωνο. ΜόνοηΓιουγκοσλαβία παρέμεινε έξω από το σύμφωνο.
Η πίεση προς τον αντιβασιλέα Παύλο ήταν αφόρητη. Θρυλείταιότι ο Χίτλερ πρόσφερε ως αντάλλαγμα για την Γιουγκοσλαβία τηνπαραχώρηση τηςΘεσσαλονίκης. Η Γιουγκοσλαβία υπέκυψε. Ο πτέραρχος Ντούσαν Σίμοβιτςόμωςαντιδρά και καταλαμβάνει πραξικοπηματικά την εξουσία. Ο Χίτλερ θεώρησετηνενέργεια αυτή προσβολή.
Στις 6 Απριλίου 1941 βομβαρδίζεται το Βελιγράδι καισκοτώνονται χιλιάδες άμαχοι. Στις 17 Απριλίου ο υπουργός Μάρκοβιτς καιοστρατηγός Γιάνκοβιτς υπέγραψαν την παράδοση της χώρας. Ενώβομβαρδιζόταν τοΒελιγράδι, στο Ζάγρεμπ ανακηρυσσόταν το ανεξάρτητο κράτος της Κροατίαςτων«Ουστάσι» με αρχηγό τον Άντε Πάβελιτς, άνθρωπο με ύποπτο παρελθόν.Πρόγραμμάτου ήταν η εκκαθάριση του κράτους από Σέρβους, Εβραίους και Τσιγγάνους.Για τουςΣέρβους εφήρμοσε το εξής δόγμα: το 1/3 θα εκδιωχθεί, το 1/3 θαπροσηλυτιστείστον Καθολικισμό και οι υπόλοιποι θα εκτελεστούν. Ήταν τρομερό το μίσοςτου γιατους Σέρβους, αποτέλεσμα το τρομερό στρατόπεδο Γιασένοβατς όπου βρήκανφρικτόθάνατο 500.000.
Μετά την κατάληψη της Γιουγκοσλαβίας άρχισε η αντίσταση.Πολλοί διέφυγαν στα βουνά και σχημάτισαν αντιστασιακές ομάδες. Η πρώτηοργανωμένη αντάρτικη ομάδα ήταν ο εθνικιστικός «Γιουγκοσλαβικός στρατόςστηνΠατρίδα», οι Τσέτνικς, με αρχηγό τον συνταγματάρχη Ντράζα Μιχαήλοβις, οοποίοςαπέφευγε τις συχνές επιθέσεις εναντίον των Γερμανών γιατί φοβόταν τααντίποινασε βάρος του άμαχου πληθυσμού.  Ηάλληαντάρτικη ομάδα ήταν ο Τίτο με τους Παρτιζάνους. Οι δύο αρχηγοί δενκατάφεραννα συνεργαστούν (τον Μιχαήλοβιτς εκτέλεσε ο Τίτο το 1946).
Ο Τίτο ξεκινά μεγάλης κλίμακας επιθέσεις, έδωσε σκληρέςμάχες με τους Παρτιζάνους του. Το 1944 κατέλαβε το Βελιγράδι ύστερα απόπολύνεκρες μάχες. Ήταν ο μεγαλύτερος θρίαμβος του Τίτο και το τέλος τουανταρτοπόλεμου. Το μεσημέρι της 9ης Μαΐου του 1945 η Γερμανίασυνθηκολόγησε. ΟΤίτο με τη βοήθεια των Παρτιζάνων οπαδών του κατόρθωσε να θεμελιώσειστηΓιουγκοσλαβία ένα κομμουνιστικό καθεστώς.
Ο πρώην κλειδαράς, μεταλλουργός, επαναστάτης Τίτο, οάνθρωπος με τη σιδερένια θέληση, είχε ως στόχο του να διατηρήσειενωμένες σεμια κρατική οντότητα επτά διαφορετικές εθνότητες. Με την πολιτική τουοξυδέρκεια κατάφερε μέσα στη δίνη του ψυχρού πολέμου να λάβει σημαντικήοικονομική βοήθεια και από τη Σοβιετική Ένωση και από τη Δύση,εκμεταλλευόμενοςτο μοίρασμα της βαλκανικής χερσονήσου. Εφάρμοσε τη δική του θεωρία γιατηνανάπτυξη του κράτους του, τον λεγόμενο Τιτοϊσμό, τον οποίο προσπάθησεναεφαρμόσει στη Γιουγκοσλαβία – μετά τη ρήξη του με τον Στάλιν – θέλονταςνααποδείξει ότι υπάρχει ενδιάμεσος δρόμος μεταξύ Σταλινισμού καικαπιταλιστικήςΔύσης. Ήταν ο εμπνευστής του ψευδομακεδονικού έθνους.
Στην περίοδο 1945-1953 εργάστηκε σκληρά για την ανάπτυξη τηςβιομηχανίας, ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις στον αγροτικό τομέα, τηνάνοδο τουβιοτικού επιπέδου. Παρά την αποκοπή της Γιουγκοσλαβίας από το «δέντρο»τηςΣοβιετικής Ένωσης, ούτε η οικονομία οδηγήθηκε σε μαρασμό, ούτε ηεξωτερικήπολιτική και η ιδεολογία του άλλαξαν. Δημιούργησε μια ισχυρή καιαυτόνομηΓιουγκοσλαβία.
Ο θάνατός του το 1980 σήμανε το τέλος του ενιαίου κράτουςπου δημιούργησε. Το κύρος και η εξυπνάδα του αλλά και η απειλή τουξίφουςκράτησε τη χώρα ενωμένη. Ο άνθρωπος τον οποίο λάτρεψαν και μίσησαν όσοκανένανάλλον στη Γιουγκοσλαβία, δεν κατάφερε όμως να δημιουργήσει μίασυλλογική υπερεθνικήταυτότητα για τους λαούς του κράτους του.
Η Γιουγκοσλαβία διατηρήθηκε όρθια με κόπο για μια δεκαετίαμετά το θάνατό του. Η κατάρρευση των καθεστώτων του υπαρκτούσοσιαλισμούαποκάλυψε εκείνο που πολλοί φοβόταν: Ο βίαιος «γάμος» στο όνομα μίας«γιουγκοσλαβικήςιδεολογίας» αρχικά εθνικιστικής, μετασοσιαλιστικής και τέλος πάλιεθνικιστικήςθα οδηγούσε σ’ ένα ακόμη πιο βίαιο και αιματηρό «διαζύγιο» που ζήσαμεπρόσφαταμε τραγική κατάληξη.