Ο κ. ΕΡΝΤΟΓΑΝ ΕΡΧΕΤΑΙ ΜΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Με την ευκαιρία της επίσημης επίσκεψης στην χώρα μας, του Πρωθυπουργού της Τουρκίας κ. Τ. Ερντογάν, το «Εμπρός» είχε μια επίκαιρη συζήτηση με τον δημοσιογράφο Χρίστο Χριστοδούλου, ειδικό αναλυτή σε θέματα Τουρκίας.-Σε τι διαφέρει η επικείμενη συνάντηση κορυφής των Πρωθυπουργών Ελλάδος-Τουρκίας, από αντίστοιχες του παρελθόντος;-Οι διαφορές είναι πολλές και ουσιώδεις. Πρώτον έχουμε τους ηγέτες των δύο χωρών πιο αποφασισμένους παρά ποτέ, να ξεπεράσουν τα εμπόδια και να επιτύχουν ένα θετικό αποτέλεσμα. Δεύτερον έχει γίνει γι αυτό μια πολύ καλή προετοιμασία από τις δύο κυβερνήσεις με την εποπτεία των κκ Δρούτσα και Νταβούτογλου. Τρίτον είναι η πρώτη ίσως φορά πού μια ελληνική κυβέρνηση θα συζητήσει με μια αυτοδύναμη Τουρκική κυβέρνηση, δημοκρατικά εκλεγμένη από τον λαό της χώρας, με ευρύ λαϊκό έρεισμα και ισχυρή πολιτική βούληση, μακράν –όσο αυτό έχει γίνει εφικτό από τον κ. Ερντογάν- από την καθοδήγηση και την ποδηγέτηση του βαθέως κράτους της Τουρκίας. Τέταρτον η παγκόσμια οικονομική αναστάτωση πού παίρνει επικίνδυνες διαστάσεις, επιβάλλει την διατήρηση της σταθερότητας σε περιφερειακό –και όχι μόνον- επίπεδο. Η διαπραγμάτευση Παπανδρέου-Ερντογάν είναι πολύτιμη γιατί πέραν του διμερούς χαρακτήρα της, θα συμβάλλει και προς αυτή την κατεύθυνση. Τέλος αμφότερες οι χώρες επιθυμούν αυτή την στιγμή διακαώς την μείωση των τεράστιων αμυντικών τους δαπανών επειδή κάτι τέτοιο θα ανακούφιζε τους προϋπολογισμούς και τις κοινωνίες τους. Αυτό όμως μπορεί να επιτευχθεί μόνο αν υπάρξει αμοιβαία θέληση για επίλυση των διαφορών σε όλο το πακέτο των εκκρεμοτήτων ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία. -Ποιες κατά την γνώμη σας είναι αυτές οι εκκρεμότητες και πόσο αισιόδοξοι μπορεί να είμαστε ότι θα επιλυθούν, κάτι πού δεν έγινε εδώ και δεκαετίες .-Το Κυπριακό είναι ο ακρογωνιαίος λίθος των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Εν όσο το θέμα αυτό, πού είναι κεφαλαιώδους σημασίας για τις δύο χώρες βρίσκεται σε εκκρεμότητα κανένα από τα υπόλοιπα δεν έχει ελπίδες μακροχρόνιας διευθέτησης. Επειδή αμέσως μετά την διαπραγμάτευση Παπανδρέου-Ερντογάν, επίκειται η συνέχιση των συνομιλιών Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων υπό το φως μάλιστα της εκλογής του αδιάλλακτου κ. Ερόγλου στην Β. Κύπρο, είναι βέβαιο ότι το κεφάλαιο Κύπρος θα συζητηθεί στην Αθήνα . Με την διαφορά ότι αντίθετα με την Τουρκία, η Ελλάδα δεν μπορεί να κάνει πολλά πράγματα στο θέμα αυτό. Τώρα ποια είναι τα υπόλοιπα ζητήματα: Είναι όπως ξέρετε, η νομική διαφορά της υφαλοκρηπίδας των νησιών μας, το εύρος τού εναέριου χώρου, τα θαλάσσια σύνορά μας, οι γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο, τα μειονοτικά ζητήματα, τα θέματα του Οικουμενικού Πατριαρχείου, τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, η μείωση των εξοπλιστικών δαπανών, η οικονομική συνεργασία των δύο χωρών και βέβαια η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην ΕΕ. -Πώς βλέπετε το θέμα «Αιγαίο»;-Το Αιγαίο έχει αναδυθεί σε μείζον θέμα, θα έλεγα τείνει να γίνει αντίστοιχο του Κυπριακού στις σχέσεις των δύο χωρών. Δεν αρκεί μόνο η μείωση της έντασης στο Αρχιπέλαγος για να πούμε ότι εξέλειπε το πρόβλημα. Πρέπει να παρθούν αποφάσεις με βάση τις διεθνείς συμφωνίες κάτι που είναι επί του παρόντος ανέφικτο. Ο Καραμανλής ο παλιός, είχε πει πριν τριάντα χρόνια στον Ντεμιρέλ πού επέμεινε τότε σε συζήτηση εφ όλης της ύλης για την υφαλοκρηπίδα : «Δεν γίνεται να συζητήσουμε για κάτι πού μας ανήκει. Αυτό δεν θα το έκανε κανείς. Αφού όμως δεν τα βρίσκουμε ας πάμε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, κι ότι πει αυτό. Λένε ότι δάχτυλο πού το κόβει η θρησκεία δεν πονάει». Τριάντα χρόνια μετά πλάι στη υφαλοκρηπίδα έχουν όπως βλέπετε επικαθίσει κι ένα σωρό άλλα προβλήματα που αναζωπυρώνουν την αμοιβαία καχυποψία και αντιπαλότητα. Πιστεύω λοιπόν ότι το Αιγαίο θα παραμείνει αιωρούμενο –φοβάμαι ως Δαμόκλειος σπάθη-, και θα αναζητηθούν κάποιες άλλες ηπιότερες διέξοδοι έτσι ώστε και η ένταση να μετριαστεί, και η εμπιστοσύνη να πρυτανεύσει, και χρήματα να εξοικονομηθούν από τις δύο πλευρές. Συνεπώς βρισκόμαστε ακόμα μακριά από την δυνατότητα επίτευξης εξορθολογισμού των διαφορών μας με την Τουρκία. Αλλά ας μην παραβλέπουμε το γεγονός ότι στην παρούσα συγκυρία υπάρχει το δίδυμο Παπανδρέου – Ερντογάν που μπορεί να αναδειχθεί σε καταλύτη. Στις Ελληνο-Τουρκικές σχέσεις δεν έχουν γίνει πολλά θαύματα, αλλά να θυμόμαστε ότι σε συγκυρίες απείρως δυσκολότερες υπήρξε το προηγούμενο του φωτισμένου εκείνου δίδυμου Βενιζέλου-Κεμάλ.-Πολλά λέγονται για τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης.-Δεν χωρά αμφιβολία ότι πρόκειται για πρωτοβουλίες χρήσιμες. Δυστυχώς όμως τα μέτρα αυτά πού εκάστοτε συμφωνήθηκαν στις περιβόητες διερευνητικές επαφές μεταξύ των δύο χωρών τα τελευταία χρόνια, δεν υλοποιήθηκαν καθόλου, ή υλοποιούνται με το στανιό, οι δε συναντήσεις δεν είχαν κανένα αποτέλεσμα. Τώρα ο κ. Ερντογάν έρχεται με μια σειρά προτάσεων που έχουν πραγματικά μεγάλο ενδιαφέρον: Η πρακτική προσέγγισης των δύο κυβερνήσεων σε επίπεδο υπουργείων, οι ετήσιες συναντήσεις των πρωθυπουργών και των υπουργών εξωτερικών που καθιερώνονται, οι συγκεκριμένες προτάσεις αμοιβαίας επωφελούς συνεργασίας, όλα αυτά θα αφοπλίσουν βαθμιαία τα υφιστάμενα προβλήματα και ίσως κάποια στιγμή βρεθούμε μπροστά στην ευχάριστη έκπληξη των «μηδενικών προβλημάτων» μεταξύ των χωρών μας. Πάντως εγώ είμαι αισιόδοξος ότι από τις συνομιλίες αυτές, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο παράγοντα, θα έχουμε κάποια χειροπιαστά αποτελέσματα, ακριβώς επειδή επικεφαλής της Ελλάδας και της Τουρκίας βρίσκονται αντίστοιχα οι κκ Παπανδρέου και Ερντογάν, και η βούλησή τους να δώσουν στο ελληνοτουρκικό προξενιό ένα αίσιο τέλος ή εν πάση περιπτώσει ένα ουσιαστικό περιεχόμενο.-Αν λάβουμε υπ όψη την κατάσταση πού επικρατεί στο εσωτερικό της Ελλάδας και της Τουρκίας, νομίζετε ότι οι δύο κυβερνήσεις είναι σε θέση να στηρίξουν τις όποιες δεσμεύσεις τους έναντι αλλήλων;-Χωρίς συζήτηση η χώρα μας βρίσκεται σε μεγάλη οικονομική αδυναμία και κοινωνική αναταραχή. Έχω την γνώμη ότι ο ελληνικός λαός θα έβλεπε πολύ θετικά μια συμφωνία καταλαγής της έντασης στο Αιγαίο με την Τουρκία και αμοιβαίας μείωσης των στρατιωτικών δαπανών. Από την άλλη, η Τουρκία διανύει σε άλλη βέβαια κλίμακα και για άλλους λόγους μια περίοδο έντασης. Ο κ. Ερντογάν που εξακολουθεί να είναι ο κυρίαρχος του παιχνιδιού στην Τουρκία, πέτυχε να προωθήσει μόνο τα δύο από τα τρία σημεία των πολύ σημαντικών συνταγματικών μεταρρυθμιστικών του προτάσεων. Επίσης η υπόθεση Εργκένεγκον οξύνεται δικαστικά, η δε χώρα οδεύει πιθανώς προς δημοψήφισμα και βουλευτικές εκλογές…Πρέπει όμως να υπογραμμίσω ότι η Τουρκία του κ. Ερντογάν έχει ισχυροποιήσει εντυπωσιακά την διεθνή θέση της σε πολιτικό, στρατιωτικό και οικονομικό επίπεδο. Είναι σαφές λοιπόν για μένα ποιος έχει το πάνω χέρι και ποιος μπορεί να πιέσει τον άλλο σε «λογικές υποχωρήσεις» ή «ορθολογικές συμφωνίες»-Μια τελευταία ερώτηση. Ποια η γνώμη σας για την πιθανότητα επίσκεψης του κ. Ερντογάν στην Θράκη. -Ποιο θα ήταν το πρόβλημα αν ερχόταν; Γιατί ξεσηκώθηκε τόσος θόρυβος; Προς τι τόσες φοβίες, τόση μεμψιμοιρία προς τον υψηλό επισκέπτη της χώρας και ιδίως τόση έλλειψη αυτοπεποίθησης; Η Δυτική Θράκη είναι ελληνική επικράτεια και η υπεύθυνη κυβέρνηση της χώρας μας είχε ως όφειλε επιληφθεί. Νομίζω ότι η Θράκη διαθέτει ένα πλεονέκτημα για το οποίο οι κάτοικοί της πρέπει να είναι υπερήφανοι: Είναι το μόνο γεωγραφικό διαμέρισμα της σύγχρονης Ελλάδας πού έχει εμπειρία πολυφυλετική και πολυθρησκευτική. Αυτή η κληρονομιά πού σήμερα ανήκει στις πολιτικές και πολιτιστικές δομές της ΕΕ, είναι χρήσιμη όχι μόνο για την κατανόηση ανάμεσα στους λαούς, αλλά και για την ισονομία ανάμεσα στους πολίτες της κάθε χώρας πού έχει το προνόμιο –δύσκολο προνόμιο είναι αλήθεια-, να αγκαλιάζει τέκνα διαφορετικού χρώματος, γλώσσας, καταγωγής, ή θρησκείας. Εν ολίγοις, ο κ. Ερντογάν μπορεί να μην ήλθε στην Θράκη αλλά τα μειονοτικά ελληνοτουρκικά θέματα που θα συζητηθούν και θα ολοκληρωθούν στην Αθήνα προοιωνίζονται πολλών ευχάριστων εκπλήξεων και αντιδράσεων. Κι επί τη ευκαιρία ας προσθέσω το εξής: Η Ελλάδα που χειμάζεται οικονομικά, θα άξιζε για λόγους πολιτιστικούς και τουριστικούς να προβάλλει τόσο προς την Δύση όσο και προς την Ανατολή, τον τεράστιο πλούτο των οθωμανικών και αραβικών μνημείων που διαθέτει, ακριβώς όπως πολλές άλλες χώρες συμπεριλαμβανομένης και της Τουρκίας, προβάλλουν τα κατάλοιπα της αρχαίας ελληνικής κληρονομιάς που βρίσκονται στα εδάφη τους. Σας διαβεβαιώνω ότι από την Κρήτη μέχρι τον Έβρο υπάρχουν οθωμανικά και αραβικά μνημεία –τεμένη, κρήνες, κοιμητήρια, οχυρωματικά έργα, φρούρια, φιλανθρωπικά ιδρύματα, δημόσια κτίρια, φυλακές, κατοικίες, γεφύρια, ιδρύματα, – η ποιότητα των οποίων συγκρίνεται με τα αντίστοιχα της Τουρκίας και ορισμένων άλλων μουσουλμανικών και βαλκανικών χωρών. Η επόμενη επίσκεψη του κ. Ερντογάν στην Ελλάδα, ας περιλάβει και αυτή την παράμετρο. Αξίζει τον κόπο.