Μύθοι και συμβολισμοί για το Πάσχα

Για ορισμένους, το Πάσχα είναι μια σοβαρή θρησκευτική αργία. Για άλλους, είναι μια γιορτή για το τέλος του χειμώνα και τον ερχομό της άνοιξης. Για άλλους μπορεί να είναι μία καλή ευκαιρία για ξεκούραση. Όλοι πάντως έχουν συνδέσει τις γιορτές του Πάσχα με τα τσουρέκια, τα κόκκινα αβγά, τις λαμπάδες και το σούβλισμα του οβελία. Έτσι λοιπόν θα προσπαθήσουμε να σας παραθέσουμε ορισμένους από τους πολλούς μύθους που υπάρχουν για το καθένα από τα παραπάνω.Πασχαλινό τσουρέκιΑς αρχίσουμε λοιπόν από τα πασχαλινά τσουρέκια. Το τσουρέκι είναι ο εξελιγμένος τύπος του πασχαλινού ψωμιού δηλαδή του λαμπρόψωμου. Σαν ονομασία το τσουρέκι προέρχεται από την τουρκική λέξη “corek” που αναφέρεται σε οποιοδήποτε ψωμί είναι φτιαγμένο με ζύμη που περιέχει μαγιά(υπάρχουν πολλά είδη corek, άλλα αλμυρά και άλλα γλυκά).Εικάζεται ότι το όνομα τσουρέκι υιοθετήθηκε από τους Έλληνες κατά την τουρκοκρατία. Από τότε οι Έλληνες ξεκίνησαν να φτιάχνουν μία δική τους εκδοχή για το τσουρέκι που το έφτιαχναν ως ένα γλυκό ψωμί φτιαγμένο με γάλα, βούτυρο και αβγά. Το σχήμα των πασχαλινών τσουρεκιών ποικίλλει ανάλογα με τις τοπικές παραδόσεις. Το πιο γνωστό είναι φυσικά η πλεξούδα, με ή χωρίς κόκκινο αβγό. Οι πλεξούδες και οι κόμποι προέρχονται από τους ειδωλολατρικούς χρόνους ως σύμβολα για την απομάκρυνση των κακών πνευμάτων.Από νωρίς το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης σε όλη την Ελλάδα, οι νοικοκυρές ξεκινούν το ζύμωμα. Ζυμώνουν με μυρωδικά τις κουλούρες της Λαμπρής και τις στολίζουν με λουρίδες από ζυμάρι και ξηρούς καρπούς. Ανάλογα με το σχήμα που τους έδιναν παλιότερα είχαν και διάφορα ονόματα. “Κοφίνια”, “καλαθάκια”, “δοξάρια”, “αυγούλες” κτλ. Παρόμοιες κουλούρες έφτιαχναν και στα βυζαντινά χρόνια, τις “κολλυρίδες” και ήταν ειδικά ψωμιά για το Πάσχα, σε διάφορα σχήματα, που είχαν στο κέντρο ένα κόκκινο αυγό.Ο μύθος του αρνιούΤο έθιμο του πασχαλινού οβελία προέρχεται από το Πάσχα των Εβραίων. Με το αίμα του αμνού που θυσίαζαν έβαφαν την είσοδο των σπιτιών τους, αναπαριστώντας με αυτόν τον τρόπο την νύχτα της εξόδου από την Αίγυπτο. Μετά την έλευση του Χριστού, ο ίδιος θυσιαζόμενος υπήρξε ο “αμνός” του Θεού, ο οποίος “πήρε” τη θέση του πασχαλινού αμνού, αφού θυσιάστηκε για την ανθρωπότητα. Γενικότερα οι αμνοί είναι από τα πιο αναγνωρίσιμα σύμβολα της γιορτής του Πάσχα, καθώς συμβολίζουν το Χριστό. Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής μάλιστα, είχε παρομοιάσει το Χριστό με τον “Αμνό του Θεού, ο οποίος θα πάρει μαζί του την αμαρτία του κόσμου”. Το αρνί αποτελεί ένα κατεξοχήν μυθικό σύμβολο, με την έννοια της αθωότητας και της αγνότητας κυρίως σε πνευματικό επίπεδο, έτσι με τον διαμελισμό του επιτρέπει στους ανθρώπους την επικοινωνία με την αγνότητα αυτή.Βαμμένα κόκκινα αβγάΠλούσια είναι η παράδοση για τον συμβολισμό των αβγών του Πάσχα. Το αβγό συμβολίζει από τα αρχαία χρόνια την γένεση του κόσμου και της ζωής. Πολλοί πίστευαν πως έχει μέσα του ζωική δύναμη και πίστευαν πως μπορούσε να την μεταδώσει στους ανθρώπους, τα ζώα, τα φυτά. Για τους πρώτους Χριστιανούς το αβγό είναι το σύμβολο της Ανάστασης του Χριστού, ενώ στον Μεσαίωνα, βάφονταν αβγά για να δοθούν σαν δώρα το Πάσχα.Το παραδοσιακό χρώμα των πασχαλινών αβγών είναι το κόκκινο. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές απόψεις και μύθοι σχετικά με το κόκκινο χρώμα. Μερικοί χριστιανοί πίστευαν πως τα αβγά πρέπει να είναι κόκκινα ως ανάμνηση του αίματος του Χριστού που χύθηκε για να σώσει την ανθρωπότητα. Και καθώς το κόκκινο είναι το χρώμα της χαράς, συμβολίζει την χαρά του κόσμου για την Ανάσταση του Χριστού.Υπάρχουν βέβαια και διάφορες παραδόσεις όπως αυτή που λέει ότι: “Όταν είπαν πως αναστήθηκε ο Χριστός, κανείς δεν το πίστευε. Μια γυναίκα, που κρατούσε στο καλάθι της αυγά, φώναξε: “Μπορεί από άσπρα να γίνουν κόκκινα;” Και, ω του θαύματος έγιναν”. Στην Κέρκυρα πάλι έχουν διαφορετική και πιο μυθοπλαστική εκδοχή: “Όταν αναστήθηκε ο Χριστός, πρώτα το άκουσαν κάτι αβγά. Αμέσως άρχισαν την τρεχάλα να το διαδώσουν παντού. Από το πολύ το τρέξιμο έγιναν κατακόκκινα”.Η λαμπάδα της ΑνάστασηςΣτις ημέρες μας οι λαμπάδες διακοσμούνται από ομοιώματα τηλεοπτικών ηρώων και κινουμένων σχεδίων. Έχουν διάφορα χρώματα ανάλογα με την ομάδα προτίμησης του παιδιού και έχουν χάσει πλέον τον σκοπό της ύπαρξής τους και τον συμβολισμό τους. Η λαμπάδα όμως και το κερί που καίει συμβολίζουν την Ανάσταση του Χριστού, γι’ αυτό και στα πρώτα χριστιανικά χρόνια αλλά και ως τις ημέρες μας η παράδοση αλλά και ο συμβολισμός υπαγορεύουν η λαμπάδα που κρατά στα χέρια του ο κάθε χριστιανός να προέρχεται από καθαρό κερί και σε καμία περίπτωση από παραφίνες. Σύμφωνα με ένα παλιό έθιμο της αρχαίας Ελλάδας, την παραμονή του γάμου οι αρχαίοι Έλληνες έστηναν γλέντι στο σπίτι του γαμπρού και άναβαν κεριά για να τονιστεί η λαμπρότητα του γεγονότος. Στον χριστιανικό κόσμο Νυμφίος είναι ο Χριστός και έρχεται εν τω μέσω της νυκτός και όσοι τον περιμένουν για να τον δεχθούν πρέπει να έχουν αναμμένη τη λαμπάδα την «εξ αρετών». Όπως και να έχει πάντως το κράτημα της λαμπάδας κατά την Ανάσταση αποτελεί έναν ελληνικό και χριστιανικό συμβολισμό. Άλλωστε η λαμπάδα μεταφέρει το Άγιο φως στα σπίτια των πιστών το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου. Το Άγιο φως παραμένει στο καντήλι του κάθε σπιτιού για όλον τον χρόνο μέχρι να ανανεωθεί την επόμενη Ανάσταση.Σ.Β.