Η επαγγελματική ζωή της Ξάνθης του χθες

Στα πλαίσια των Θρακικών Λαογραφικών Εορτών, ο φακός της Φιλοπρόοδης Ένωσης Ξάνθης βρέθηκε στο ΚΑΠΗ της πόλης μας για να καταγράψει τις ενθυμήσεις των ‘παλιών ξανθιωτών’ για την επαγγελματική ζωή της Ξάνθης του χθες.Τα επαγγέλματα του ναλμπάντη (πεταλωτή), τενεκετζή, παγοπώλη έχουν φύγει, αλλά οι άνθρωποι που δούλεψαν πάνω στις τέχνες αυτές έχουν μείνει και βλέπουν τον κόσμο να αλλάζει, τη ζωή να κυλάει διαφορετικά και τις συμπεριφορές και νοοτροπίες να μη μοιάζουν σε τίποτα με την πραγματικότητα των δικών τους νεανικών και ωριμότερων χρόνων.Οι κ.κ. Ανθόπουλος Γεώργιος, Βογιατζόγλου Κώστας, Καραπαντζίδης Αριστείδης- Δίκαιος, Γαβριηλίδης Μιχάλης μαζί με άλλους θαμώνες του ΚΑΠΗ θυμούνται τα χρόνια της ενεργής επαγγελματικής τους δραστηριότητας και αναπολούν «τα δύσκολα, αλλά αγνά και αγαθά χρόνια» της νιότης τους.Ο ‘σαματάς’ της Δαγκλή, ένα μελίσσι εργατικότητας«Η Δαγκλή στα δικά μας χρόνια είχε θόρυβο όλη μέρα, βουίζανε τα’ αυτιά σου όταν περνούσες από κει, ναλμπάντηδες, σιδηρουργοί δούλευαν ασταμάτητα κι αν δεν έκλεινε ο αντίζηλος καθόμασταν μέχρι της 11 το βράδυ, ο καθένας κοίταζε να κλείσει πιο αργά», εξιστορεί ο κ. Βογιατζόγλου λευκοσιδηρουργός ή τενεκετζής, όπως έλεγαν τότε. «Το εύρος της επαγγελματικής μου δραστηριότητας ήταν τεράστιο. Άλλα το χειμώνα, άλλα το καλοκαίρι, σκάφες από λαμαρίνα, φανάρια, ψυγεία, τα πάντα για οικιακές και επαγγελματικές χρήσεις. Είχες συνεχώς την αίσθηση της δημιουργίας, αλλά η δουλειά αυτή δεν είχε μεροκάματο. Ήταν φτωχά χρόνια, αλλά αγνά και καλά», περιγράφει ο άλλοτε τενεκετζής κ. Κώστας που προσθέτει ότι «ο γιος μου ενδιαφέρθηκε να μάθει τη δουλειά, αλλά τα παράτησε, είναι βλέπετε επίπονη και επικίνδυνη τέχνη. Εμείς το χαμε σίγουρο ο γιος μαθαίνει την τέχνη από τον πατέρα. Εγώ στη συνέχεια ανέπτυξα εμπόριο ειδών υγιεινής όταν ήρθε ο πατέρας μου μ’ ένα πλαστικό ποτιστήρι και μου ΄πε ‘γιε μου πάει η δουλειά μας’». Με τα μάτια των τεχνιτών των προηγούμενων γενεών«Τα χρόνια άλλαξαν», συμπληρώνει ο κ. Ανθόπουλος «σήμερα οι νεότεροι έμαθαν αλλιώς. Εμείς είχαμε από μικρά δουλειά με σπουδαία ευθύνη και μεγάλη αγάπη. Αν δεν δούλευες δεν έτρωγες. Πήγαμε φαντάροι χωρίς μια δραχμή στην τσέπη. Αυτά οι νέοι τώρα ούτε μπορούν να τα διανοηθούν». «Από ποιον, όμως ξεκίνησε αυτή στάση των νέων που ‘καλοέμαθαν’; Και μήπως εσείς δεν ωθούσατε τα παιδιά σας να μπούνε στο δημόσιο;», ρωτά εύστοχα και ‘ιντριγκαδόρικα’ ο διευθυντής του Λαογραφικού Μουσείο, κ. Πασχάλης Ξανθόπουλος. «Όχι εμείς δεν τους θέλαμε τους δημοσίους υπαλλήλους. Οι πατεράδες τις κόρες τους τις έδιναν σε τεχνίτες, αυτοί του δημοσίου έπαιρναν ‘τρεις κι εξήντα’», απαντά ο κ. Ανθόπουλος. «Έχεις δει δημόσιο υπάλληλο σε φωτογραφία;», ρωτά με τη σειρά του ο κ. Βογιατζόγλου, «η γνώση μιας τέχνης είχε αξία. Για τη στροφή στο δημοσιοϋπαλληλίκι φταίει η εκβιομηχάνιση, ο νεοπλουτισμός στην Ελλάδα, άσε που το ‘μπαταχτσιλίκι’ είναι παλιά ιστορία στη χώρα μας. «Άσε και το άλλο», συμπληρώνει ο κ. Καραπαντζίδης «στα μέρη μας χωροφυλακή, πυροσβεστική και δημόσιες υπηρεσίες ήταν όλα πιασμένα από πελοποννήσιους και κρητικούς. Για μας τους θρακιώτες δεν είχε».Περάσματα από τις τέχνεςΟ κ. Καραπαντζίδης Αριστείδης- Δίκαιος έφυγε δώδεκα χρονών από τη Μέλισσα το χωριό του και πήγε σε μηχανουργείο, άλλαξε κι άλλες δουλειές και κατέληξε κλινοποιός να φτιάχνει κρεβάτια και ντιβάνια. Ωστόσο παραδέχεται: «μετά άνοιξα σούπερ μάρκετ και από κει έβγαλα το ψωμάκι μου».Ο κ. Γαβριηλίδης Μιχάλης ξεκίνησε το ’43 ως πεταλωτής –ναλμπάντης το λέγανε τότε- , αλλά τον πείραζε η φωτιά στα μάτια και το ’47 ξεκίνησε την τέχνη του υποδηματοποιού «όχι επιδιορθώσεις, αλλά κατασκευή από την αρχή ως το τέλος», διευκρινίζει.Η συζήτηση συνεχίζεται με κάθε προσωπική ιστορία να αποτελεί μια ακόμη μαρτυρία για το πόσο διαφορετική είναι η Ξάνθη του σήμερα, πόσο γρήγορα αλλάζουν νοοτροπίες και συμπεριφορές και πόση προσπάθεια καταβάλουν οι άνθρωποι αυτοί προκειμένου να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα και να κάνουν ότι καλύτερο για τα παιδιά και τα εγγόνια τους. Αφηγήθηκαν τις εμπειρίες τους με μελαγχολία, με ανακούφιση που κάποιες δυσκολίες έφυγαν, με χιούμορ και εγκάρδια γέλια, αλλά και μελαγχολία για την απλότητα και την ένταση με την οποία ζούσαν κάθε επαγγελματική και οικογενειακή στιγμή. «Και στους νεότερους θέλουμε να μεταφέρουμε μόνο αυτό: είμαστε οι άνθρωποι που δούλεψαν για σας και το καλό σας».Ελένη Διαφωνίδουelenidfn@yahoo.com