Υπάρχει ένα αξίωμα στην διπλωματική ελίτ της Τουρκίας σχετικό με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις πού το συνόψισε αριστοτεχνικά στα απομνημονεύματά του ένας από τους καλλίτερους υπουργούς εξωτερικών της χώρας, ο Ιχσάν Σαμπρί Τσαγκλαγιανγκίλ: «Όποτε η εξουσία είναι ισχυρή στην Τουρκία-έγραψε- η Ελλάδα περνάει περίοδο αβεβαιότητας. Όποτε η απέναντι πλευρά ανακτά τις δυνάμεις της, έχουμε αρχίσει να παραδέρνουμε εμείς».
Αν αυτό ισχύει τότε, η εξουσία στην Τουρκία και πιο συγκεκριμένα, αυτή της διακυβέρνησης Ερντογάν εμφανίζεται επί του παρόντος, ιδιαίτερα ισχυρή. Αντίθετα, η «απέναντι πλευρά», πού παραδέρνει μέσα στα σκάνδαλα, την οικονομική ύφεση, την κοινωνική δυσαρέσκεια και την πολιτική απαξίωση, είναι αυτή πού διέρχεται περίοδο αβεβαιότητας.
Ιστορικός αφορισμός ή ευφυής διαπίστωση του παλιού τούρκου Υπ. Εξ., γεγονός είναι ότι η Τουρκία παρακολουθεί με ιδιαίτερη αυτοπεποίθηση κι από «πρώτο μάλιστα τραπέζι» στην διεθνή πίστα, την πορεία της Ελλάδας προς τις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου.
Πρώτον γιατί έχει κατοχυρώσει τον ρόλο της ως παράγοντα ισχύος και περιφερειακής σταθερότητας πού –ως εκ τούτου- δεν την απασχολεί το αποτέλεσμα της ελληνικής κάλπης.
Δεύτερον γιατί έχει καταστήσει σαφές σε διμερές και διεθνές επίπεδο τα θέματα πού θεωρεί «ανοιχτά» με την Ελλάδα.
Τρίτον γιατί το ποιος θα αναλάβει Πρωθυπουργός ή Υπουργός εξωτερικών στην Αθήνα , παρά την αδιαμφισβήτητη σημασία των προσώπων, ελάχιστα θα διαφοροποιήσει τις θέσεις της Άγκυρας απέναντι στις εκκρεμότητές της με την Ελλάδα. Πάντως στην Τουρκία έχει εκτιμηθεί ως ιδιαίτερα εποικοδομητικός ο ρόλος ελλήνων πολιτικών και υπεξ όπως οι Σοφ. Βενιζέλος, Κ. Καραμανλής, Ε. Αβέρωφ, Ι.Τούμπας, Στ. Στεφανόπουλος, Κ. Μητσοτάκης, Ι. Ξανθόπουλος –Παλαμάς, Π. Πιπινέλης, Δ. Μπίτσιος, Καρ. Παπούλιας, Γ. Παπανδρέου, Π. Μολυβιάτης, ενώ για τους Έλληνες η περίπτωση των Ι. Τσαγκλαγιανγκίλ και Ισμαήλ Τζέμ θα παραμείνει αξεπέραστη.
Τέλος το αν η Ελλάδα θα έχει αυτοδύναμη ή κυβέρνηση συνασπισμού, δεν αποτελεί δίλημμα για την Άγκυρα, και όχι μόνο.. Όσο πιο ασταθής μια ελληνική κυβέρνηση τόσο καλλίτερα.
Πράγματι η εκάστοτε εκλογική ατζέντα της Ελλάδας ενδιέφερε την Τουρκία μόνο στο μέτρο πού το αποτέλεσμα της ψήφου θα μπορούσε να ανατρέψει ριζικά τις διαμορφωμένες ισορροπίες (ή ανισορροπίες), μεταξύ των δύο χωρών, σε οικονομικό, πολιτικό ή στρατιωτικό επίπεδο.
Από την εποχή όμως του Κεμάλ και του Βενιζέλου, με κάποιες κάποτε τραυματικές κι επικίνδυνες εξαιρέσεις, το ευαίσθητο διπλωματικό στάτους ανάμεσα σε Τουρκία και Ελλάδα δεν έχει κινδυνέψει με ολοσχερή κατάρρευση. Και ιδίως, ουδέποτε απειλήθηκε από το αποτέλεσμα της κάλπης ανεξάρτητα από την όποια προεκλογική συνθηματολογία ανέπτυξαν στα μείζονα εθνικά τους θέματα, τα κόμματα εξουσίας στις δύο χώρες.
Την επομένη των εκλογών της 4ης Οκτωβρίου η Τουρκία θα συναντηθεί με την νέα Ελληνική κυβέρνηση (και αντιστρόφως), για να προχωρήσουν την συζήτηση σχετικά με τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης και για ανανέωση οικονομικών συμφωνιών. Τα ενδιαφερόμενα μέρη θα κληθούν επίσης να αντιμετωπίσουν τις χρόνιες αγκυλώσεις τους σε θέματα αιχμής όπως Κυπριακό, υφαλοκρηπίδα, γκρίζες ζώνες στο Αιγαίο, μουσουλμανική μειονότητα Θράκης, Οικουμενικό Πατριαρχείο, ένταξη Τουρκίας στην ΕΕ, ενεργειακοί αγωγοί, FIR Αθηνών, διαβαλκανική συνεργασία, τουρισμός, μετανάστευση…Οι αρμόδιες υπηρεσίες του τουρκικού Υπ. Εξ. –λένε οι πληροφορίες- καθώς και οι παράπλευρες «δεξαμενές σκέψης» ετοιμάζουν τους σχετικούς φακέλους. Εξ άλλου, η κινητικότητα στις διπλωματικές αποστολές της Τουρκίας στην Ελλάδα, από την Αθήνα και την Θεσσαλονίκη, μέχρι την Θράκη και τα Δωδεκάνησα είναι επίσης μεγάλη.
Ο μακαρίτης πια σήμερα Ισχάν Τσαγκλαγιανγκίλ, πού υπήρξε μια από τις πλέον στεντόρειες φωνές σύνεσης στα διπλωματικά χρονικά της χώρας του, θυμόταν και κατέγραψε τις κουβέντες τριών ελλήνων συνομιλητών του. Βρέθηκε μαζί τους στο εξωτερικό, ύστερα από μεγάλες πολιτικές αλλαγές στην Ελλάδα, και διαπραγματεύτηκε τα ελληνοτουρκικά. Ο πρώτος του είπε: «Τα ζώα με το χάδι, οι άνθρωποι με την κουβέντα» (Μητσοτάκης για Κυπριακό, το 1965). Ο δεύτερος: «Ας προσπαθήσουμε να τα βρούμε. Όσο γίνεται να τα βρει ο Τούρκος με τον Έλληνα». (Πιπινέλης επί χούντας για το Κυπριακό). Και ο τρίτος: «Το θέμα της υφαλοκρηπίδας θα το πάμε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, κι ότι πει αυτό. Λένε ότι δάχτυλο που κόβει η θρησκεία δεν πονάει»(Καραμανλής για Αιγαίον 1980).
Η συνέχεια μετά την 4η Οκτωβρίου. Με τα ίδια θέματα στην ατζέντα..
ΧΡΙΣΤΟΣ Κ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ
*Ο Χρ. Χριστοδούλου είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.
