Το «ιερό» αλισβερίσι μεταξύ πολιτειακών και εκκλησιαστικών παραγόντων της Μονής Βατοπεδίου που στη δεδομένη στιγμή αποκαλύπτεται σ’ όλη του την έκταση έχει μακρά ιστορία. Η άκρη του νήματος βρίσκεται όχι απλά στις αποφάσεις – γνωμοδοτήσεις των υπουργών Γεωργίας και Οικονομίας κ. Απόστολου Φωτιάδη και Δρυ αντίστοιχα της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ το 2002, για τα 27.000 στρέμματα της Λίμνης Βιστονίδας, ούτε και στις έκτοτε ανταλλαγές που ακολούθησαν με απόφαση υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης κ. Μπασιάκου (αποκαλύφθηκε στην εκπομπή «Το κουτί της Πανδώρας ότι αυτή η απόφαση δεν έχει δημοσιευτεί στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως και εγείρονται πολλά ερωτηματικά απ’ αυτό), με περιοχές της Χαλκιδικής και της Θεσσαλονίκης, ούτε βέβαια στην τωρινή παραχώρηση του ολυμπιακού ακινήτου. Η άκρη του νήματος βρίσκεται πολύ πριν και μάλιστα προαναγγέλθηκε από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο σε επίσημη ομιλία του στο Μετόχι του Αγίου Νικολάου Πόρτο Λάγος, καθώς στην ομιλία του κατά το επίσημο δείπνο που του παρέθεσε η Δήμαρχος Αβδήρων κα Τσακίρη, ο Οικουμενικός Πατριάρχης αναφέρεται σαφώς σε ιδιοκτησία της Μονής στη Λίμνη Βιστονίδα και της ευρύτερης περιοχής της και στην «αγαθή συνεργασία» (αναφέρεται στην ομιλία) των τοπικών αρχών για την αξιοποίησή της, γεγονός που σημαίνει ότι από μεν τους Βατοπεδινούς υπήρχε σχεδιασμός για τις διεκδικήσεις τον οποίο ενέκρινε και στήριζε ο Πατριάρχης και για μεν τους πολιτειακούς παράγοντες ότι ήταν σε γνώσιν όλων αυτών των διεκδικήσεων αφού ουδεμία αντίδραση υπήρξε! Συνεπώς οι μετέπειτα γνωμοδοτήσεις των υπουργών ήταν φυσικό επακόλουθο της «αγαθής συνεργασίας» που απλά χάλασε ενδιάμεσα προφανώς λόγω της αντίδρασης της τοπικής κοινωνίας, και απλά η σημερινή κυβέρνηση που τότε ήταν λάβρα κατά των διεκδικήσεων της Μονής τότε, προσέφυγε στη μέθοδο των ανταλλαγών αναγνωρίζοντας έτσι δικαιώματα της Μονής που ειρήσθω εν παρόδω καμιά δικαστική απόφαση δεν την έχει κατοχυρώσει.
Προς επίρρωσιν των λόγων τούτων και για να φρεσκαριστεί η μνήμη της τοπικής κοινωνίας και των τοπικών παραγόντων αλλά και να πάψουν τέως και νυν να ποιούν την νύσσαν, το «Ε» παρουσιάζει ένα ντοκουμέντο της εποχής. Πρόκειται για την αυτούσια ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου κατά την επίσκεψή του στο Δήμο Αβδήρων και το Πόρτο Λάγος τον Μάιο του 2001 με αφορμή τον πανηγυρικό εορτασμό ένταξης του Αγίου Θεοφάνους, Βατοπαιδινού Επισκόπου Περιθεωρίου στο Αγιολόγιο της Ορθόδοξης εκκλησίας που έγινε κατόπιν σχετικής πρότασης της Μητρόπολης Ξάνθης & Περιθεωρίου. Τα αποσπάσματα είναι αυτούσια (στην εκκλησιαστική γλώσσα) από την ομιλία του Πατριάρχη που δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα «Παρατηρητής της Θράκης» ημ. Παρασκευή 24 Οκτωβρίου 2003 σε ρεπορτάζ τη δημοσιογράφου Μαρίας Β. Μπόντη με τίτλο: «Τι μεσολάβησε και «χάλασε» η συνεργασία;».
Σημειώνεται ότι στην εκδήλωση αυτή όπως και στις ομιλίες ο Πατριάρχης συνοδευόταν από τον μητροπολίτη Ξάνθης κ.κ. Παντελήμονα και άλλους δεκατέσσερις αρχιερείς των Βορείων Επαρχιών εκπροσώπους των τοπικών φορέων και πλήθος κόσμου.
Οι τοποθετήσεις του Βαρθολομαίου για το Βατοπέδι και το Περιθεώριο
τον Μάιο του 2001:
«Αι Ορθόδοξοι Ιεραί Μοναί δεν αποβλέπουν εις την εξυπηρέτησιν μόνον των εν αυταίς μοναζόντων, αλλ’ όλων των πιστών, έστω και αν τηρούν πρόγραμμα δυσχεραίνον την εις αυτάς πρόσβασιν όλων, όπως συμβαίνει με το άβατον του Αγίου Όρους και άλλων Ιερών Μονών. Οι πιστοί και εις αυτάς τας περιπτώσεις αισθάνονται……και ότι η εν Χριστώ κοινωνία μεταξύ λαϊκών και μοναχών είναι ενεργός, δι’ αυτό και η συνεργασία των άψογος.
Αυτό βλέπομεν να συμβαίνη και εις την συγκεκριμένην περίπτωσιν του Μετοχίου τούτου, διότι η Ιερά Μονή Βατοπαιδίου, συνεργαζόμενη αρμονικώς με τον επιτόπιον ποιμενάρχην, τας επιτόπιους αρχάς και τον λαόν της περιοχής, προσπαθεί να αναστήλωση τα εις την απέναντι νησίδα κτίρια, να συμβάλη εις την διατήρησιν της ιερότητος και του φυσικού κάλλους του χώρου, να ανάδειξη το ιδιαιτέρας σημασίας και προστατευόμενον περιβάλλον και εν γένει να δημιουργήση τας αρίστας δυνατός δι’ όλους συνθήκας εις τον χώρον αυτόν. Το Οικουμενικόν Πατριαρχείον και η ιδιαιτέρως ευαίσθητος εις θέματα προστασίας του περιβάλλοντος ημετέρα Μετριότης προσβλέπομεν εις τας προσπάθειας αυτάς ως προς ιδικός μας προσπάθειας, λαμβανομένου υπόψιν και ότι το Αγιον Όρος ανήκει εις την άμεσον πνευματικήν ευθύνην ημών.
Δι’ ο και μετά χαράς επευλογούμεν αυτάς επ’ αγαθώ όλου του επιτόπιου λαού, γνωρίζοντες δε την συστηματικότητα των Βατοπαιδινών Πατέρων εκ των εν τη Ιερά αυτών Μονή ανορθωτικών προσπαθειών, έχομεν δι’ ελπίδος και επευχόμεθα όπως ευοδωθούν και τα δια το Μετόχιον τούτο σχέδια αυτών δι’ ευχών πάντων των Αγίων…» κλπ.
(από την ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχη κατά την επίσκεψη του στο Ιερό Μετόχι του Αγίου Νικολάου Πόρτο Λάγος)
«Ιστορικώς η λίμνη και η ευρύτερα περιοχή της, ως Περιθεώριον, με αλλεπάλληλους αυτοκρατορικάς δωρεάς, εδόθη εις την Μονήν Βατοπαιδίου και ούτω δια της Μονής ταύτης συνεχής υπήρξεν η παρουσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου εις τον ευλονημένον αυτόν χώρον.
Συγχαίρομεν ιδιαιτέρως την Μονήν Βατοπαιδίου και υμάς, τους εν τω τόπω τούτω κατοικούντας, διότι γνωρίζομεν ότι εις τα πλαίσια μιας αγαθής συνεργασίας με την Μονήν, ο τόπος αυτός ο οποίος έχει μίαν εξαιρετικήν σημασίαν δι’ όλην την Θράκην και την Ελλάδα, αλλά και διεθνώς λόγω του εξαιρετικού φυσικού περιβάλλοντος, θα αναπτυχθή εις ιδιαιτέρως υψηλόν πνευματικόν και πολιτιστικόν επίπεδον. Ήδη η Μονή Βατοπαιδίου εις τον ιερόν χώρον της έχει επιτελέσει εν εξαιρετικόν, άρτιον και επιστημονικόν έργον και με το ίδιον πνεύμα φροντίζει και δια τον Ιερόν τούτο τόπον. Χαιρόμεθα δια τούτο και είμεθα βέβαιοι ότι εις σύντομον χρονικόν διάστημα θα αναστηλωθούν τα παλαιά κτίρια, θα γίνουν έργα πολιτισμού με αντίστοιχον ενδιαφέρον δια το περιβάλλον, τα οποία θα αναδείξουν την περιοχήν εις πρότυπον και δι’ άλλους ιστορικούς χώρους, αλλά και υγροβιότοπους εις την Ελλάδα και εις το εξωτερικόν. Έχομεν δε επίσης την βεβαιότητα ότι όλοι οι τοπικοί παράγοντες αντιλαμβάνονται την μεγάλην σημασίαν της διατηρήσεως του οικολογικού περιβάλλοντος τόσον δια την απόλαυσιν αυτών των ιδίων, όσον και δια την προσέλκυσιν επισκεπτών. Θα είναι μάλιστα η όλη προσπάθεια εν ωραίον παράδειγμα συνεργασίας εκκλησιαστικών και πολιτειακών και δημοτικών παραγόντων εις εν μεγαλόπνοον περιβαλλοντικόν σχέδιον και πρόγραμμα , το οποίο&
