Έχουμε μάθει να ζούμε και να απολαμβάνουμε όσα μας προσφέρει ο Νέστος, όλοι εμείς οι τυχεροί κάτοικοι του Νομού Ξάνθης και τα τελευταία χρόνια δείχνουμε να αρχίζουμε να το αναγνωρίζουμε αν και μένουν πολλά ακόμη να γίνουν, που όμως σε καμιά περίπτωση δε μπορούν να πλησιάσουν αυτά που κερδίζουμε απ’ την ύπαρξή του.
Νέστος: ο ποταμός μύθος που διατρέχει τη θρακική γη και μοιράζει αφειδώς οξυγόνο, δροσιά, νερά για δυνατότητες για κάθε είδους εκμετάλλευση, ευκαιρίες για πολυποίκιλη ανάπτυξη, σημεία ξεκούρασης και ‘αποφόρτισης’, με μια λέξη, ζωή.
Πόσο καλά γνωρίζουμε τον πολύτιμο ΄γείτονα’;
Ο Νέστος πηγάζει απ’ το όρος Ρίλα της Βουλγαρίας την οποία διασχίζει και μαιανδρίζοντας, διατρέχει τρεις νομούς της Ελλάδας τους Νομούς Δράμας, Ξάνθης, Καβάλας σε μήκος 130 χιλιομέτρων από τα συνολικά 234 χιλιόμετρα του μήκους του. Τη σημαντικότερη δεξαμενή του ποταμού αποτελεί το Αρκουδόρεμα ενώ η καρδιά του Νέστου, χτυπά στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Αποτελεί το φυσικό σύνορο δυο γεωγραφικών διαμερισμάτων, της Μακεδονίας και της Θράκης και εκβάλει στο Θρακικό πέλαγος απέναντι απ’ τη Θάσο.
Έχει 50 παραποτάμους, που δίνουν ζωή στις περιοχές που διατρέχουν και οι σημαντικότεροι είναι ο Δεσπάτης, το Αρκουδόρεμα, το Διαβολόρεμα και το Μουσδάρεμα. Στη λεκάνης απορροής του βρίσκονται 212 κοινότητες από τις οποίες οι 119 στην Ελλάδα.
Το πολύτιμο ‘Δέλτα του Νέστου’
Το Δέλτα του Νέστου που έχει έκταση 550.000 στρέμματα, αποτελεί μέρος του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης και εκτείνεται απ’ την Νέα Καρβάλη ως τα Άβδηρα. Περιλαμβάνει επίσης τις λίμνες Βιστονίδα και Ισμαρίδα και ανακηρύχθηκε το 1974 προστατευόμενη περιοχή σύμφωνα με τη Συνθήκη Ραμσάρ και συγκεκριμένα ως υγροβιότοπος Διεθνούς ενδιαφέροντος. Στο Δέλτα του ποταμού περιλαμβάνεται και το παραποτάμιο δάσος γνωστό ως το Μεγάλο Δάσος (Κοτζά Ορμάν) το οποίο τον 19ο αιώνα ξεπερνούσε τα 125.000 στρέμματα, τη δεκαετία του ’50 έφτανε τα 72.000 και σήμερα καλύπτει μόλις 8.000 συνολικά.
Δάσος, πανίδα και χλωρίδα
Στην παρανέστια περιοχή όπως λέγεται το απέραντο πλούσιο και μοναδικά υπέροχο δάσος που έχει αναπτυχθεί κατά μήκος των όχθεών του, φιλοξενούνται 150 είδη πανίδας στους βιότοπους, μεταξύ των οποίων σπάνια θηλαστικά όπως η βίδρα. Σημαντική και η ορνιθοπανίδα του που περιλαμβάνει 250 είδη πουλιών μεταξύ των οποίων πολλά είναι σπάνια και απειλούνται με εξαφάνιση. Ιδιαίτερα πλούσια θεωρείται και η ιχθυοπανίδα του Νέστου που περιλαμβάνει αρκετά προστατευόμενα ή απειλούμενα είδη.
Τα Στενά του Νέστου
Διαιρώντας τους ορεινούς όγκους του νοτίου τμήματος της Ροδόπης, σχηματίζει τα ονομαστά ‘Στενά του Νέστου’ συνολικής έκτασης 23.800 στρεμμάτων, ένα τόπο σπάνιας ομορφιάς ο οποίος δημιουργήθηκε από τη διάβρωση των ασβεστολιθικών πετρωμάτων της περιοχής και προστατεύονται ως Αισθητικό δάσος.
Καλύτερη γνωριμία, μια βόλτα στο ποτάμι
Η ταυτότητα του Νέστου μπορεί να δώσει πολλά απ’ τα χαρακτηριστικά του που υπομονετικά επί αιώνες βρίσκονται εκεί κι έχουν επιτυχώς καταγραφεί και χαρτογραφηθεί. Εκείνο που δεν αποτυπώνεται όμως σε κανέναν χάρτη και κανένα μολύβι δε μπορεί να αποδώσει, είναι η σπάνια ομορφιά του και τα ‘κρυφά’ σημεία του που για να τα απολαύσει κανείς πρέπει να περπατήσει μέσα στην άγρια κι ελάχιστα ‘πειραγμένη’ φύση του. Πώς να αποτυπώσει κανείς την παρθένα βλάστηση που ‘οργιάζει΄’ γύρω απ’ τους καταρράκτες που σχηματίζουν τα νερά του όταν πέφτουν από τα πιο ψηλά κι απρόσιτα σημεία; Πώς να εκφράσει κανείς τη γλυκιά ζαλάδα που φέρνει το οξυγόνο που ως θείο δώρο αφήνουν τα υπεραιωνόβια δέντρα που ποτίζονται απ’ τα νερά του; Με ποιες λέξεις να σχηματοποιήσει την αίσθηση που αφήνουν οι σταγόνες στο πρόσωπο απ’ τα πεντακάθαρα τρεχούμενα ύδατα που περνώντας ΄τραγουδούν’ τη χαρά της ζωής;
Μόνο μια βόλτα, με τα πόδια απ’ το δάσος ή με κανώ απ’ τον υγρό δρόμο του Νέστου ή με το τρένο που περνάει από σημεία απάτητα, μπορεί να φέρει την ευδαιμονία που δύναται να χαρίσει ο ποταμός της ζωής. Στις ‘άγριες’ μέρες που ζει το περιβάλλον εξ αιτίας της ανθρώπινης αμέλειας και αδιαφορίας, η ύπαρξη του Νέστου είναι κάτι παραπάνω από πολύτιμη, είναι μοναδικό δώρο. Κάθε φορά που ακούμε για καύσωνες και πλημμύρες στην υπόλοιπη Ελλάδα, πρέπει να ευλογούμε την τύχη μας για την γειτνίασή μας ως κάτοικοι του Νομού Ξάνθης με τον ποταμό – θησαυρό που φέρνει τη δροσιά, την υγρασία, το οξυγόνο, την ηρεμία και συγκρατεί τους όγκους νερού που θα μπορούσαν να αποβούν καταστροφικοί για όλη την περιοχή.
Λελογισμένη ανάπτυξη χωρίς κινδύνους
Τα δώρα του Νέστου δεν έχουν τελειώσει αν και είναι ανεκτίμητης αξίας και αναντικατάστατα. Οι δυνατότητες ανάπτυξης που παρέχει είναι τεράστιες και σε πολλούς τομείς. Οικοτουρισμός και κάθε μορφής τουρισμός, βιολογικές καλλιέργειες στις όχθες του, χρήση των υδάτινων όγκων του. Σε κάθε περίπτωση σχεδιασμού για ανάπτυξη μπορεί να παρέχει εναλλακτικές λύσεις. Οι κίνδυνοι φυσικά ελλοχεύουν όπως σε κάθε ανθρώπινο έργο που παρέχοντας τη δυνατότητα πρόσβασης σε μεγάλο αριθμό επισκεπτών, διακυβεύεται το μέλλον αν όχι και η ίδια η ύπαρξη της ομαλής εξέλιξης του φυσικού περιβάλλοντος.
Αν το δίλημμα είναι ανάπτυξη ή Νέστος, η απάντηση θα πρέπει αβίαστα να είναι Νέστος αν θέλουμε να κληροδοτήσουμε στις επόμενες γενιές τον πολυτιμότερο θησαυρό που κληρονομήσαμε ως κάτοικοι αυτής της θρακικής γωνιάς, το Νέστο, το ποτάμι της ζωής!
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ
