Στην κορύφωσή τους ήταν οι γιορτές των «Δημοκριτείων» στο Δήμο Αβδήρων την Τετάρτη 25 Ιουλίου παραμονή της Πολιούχου Αγίας Παρασκευής. Το απομεσήμερο τελέστηκε πανηγυρικός εσπερινός στον ιερό ναό της Αγίας Παρασκευής μια από τις παλιότερες εκκλησιές του νομού – χρονολογείται από το 1845 – που πρόσφατα έχει αναπαλαιωθεί και έχει αναδειχθεί η πετρόκτιστη κατασκευή της σε συνεργασία της μητρόπολης Ξάνθης και του δήμου Αβδήρων. Φορτισμένη από την ιερότητα του χώρου η ατμόσφαιρα και έκδηλα τα σημάδια της πίστης στα πρόσωπα των πιστών έτσι όπως έσκυβαν με ταπεινότητα και κατάνυξη ασπαζόμενοι την μυριόβολη ιερή εικόνα της Αγίας Παρασκευής, έτσι όπως άναβαν το κερί στη χάρη της…έτσι όπως ακολουθούσαν στην περιφορά της…Σ’ αυτό το κλίμα και η ομιλία του αρχιμαντρίτη κ. Παντελήμονα στην στάση της περιφοράς στην κεντρική πλατεία, που έκανε λόγο για το βίο της ως πρότυπο πίστης, αρετής και χριστιανικότητας, παρουσία της Δημάρχου Αβδήρων κας Τσακίρη, των βουλευτών κ. Φίλιππου Τσαλίδη και Παναγιώτη Σγουρίδη.
Παραδοσιακό γλέντι στην πλατεία
Η θρησκευτική νότα …παρέδωσε τη σκυτάλη στην μουσική νότα της βραδιάς. Έβγαλαν τα τραπεζάκια έξω… άναψαν οι ψησταριές, γέμισε η κεντρική πλατεία με κόσμο, για να τιμήσει το χορό της ποδοσφαιρικής ομάδας του χωριού «Δημόκριτος» Αβδήρων. Στο υπό ανακαίνιση παραδοσιακό σπίτι το οποίο προορίζεται για εκθεσιακός χώρος υπήρχε ορχήστρα και ακολούθησε παραδοσιακό γλέντι. Είναι άλλωστε χαρακτηριστικό της παράδοσής μας να συνταιριάζει αρμονικά το θείο με το κατά κόσμον και να δίνει τον τόνο του πανηγυριού και της χαράς γιορτάζοντας την πολιούχο της Αγία Και για τους Αβδηρίτες η Αγία Παρασκευή ήταν η απόλυτη προστάτιδά τους και την γιόρταζαν πάντα.
Περασμένες θύμησες…από το Πανηγύρι της Αγια – Παρασκευής
Η Δήμαρχος Αβδήρων θυμάται κάποιες άλλες γιορτές της Αγίας Παρασκευής όταν ήταν παιδί: «Οι Αβδηρίτες δούλευαν όλες τις ημέρες και όλες τις γιορτές εκτός από τη Μεγάλη Παρασκευή και το τριήμερο της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Παντελεήμονος. Είχαν καπνά και έπρεπε να τα μαζέψουν σε ορισμένο χρόνο. Όμως έλεγαν οι παλιοί: «…και το καπνό μ’ να καίγιτι εγώ την Αγιά Παρασκευή θα τιν γιουρτάσου». Με πολύ μεγάλη ευλάβεια πήγαιναν τα σφάγια για το κουρμπάνι.
Από την παραμονή ετοιμάζονταν τα κάρα με το συργκί ( βοϊδάμαξες που στα κανάτια του έβαζαν ξύλα λυγαριάς το σκέπαζαν με ύφασμα και έφτιαχναν μια αυτοσχέδια τέντα). Οι νοικοκυρές έπλεναν τα σεντόνια τους, με τη θολοστάχτη στο καζάνι, για να είναι καθαρά. Καπλάντιζαν τα παπλώματα γιατί το βράδυ έκανε κρύο. Τα τοποθετούσαν στο αμάξι και έκαναν την ρογοθές (ρουχοθέση) Έπαιρναν μαζί τους τα αγγιά – αγγεία (κατσαρόλες , μαστραπάδες, φουφούδες), για να μαγειρέψουν. Μια πομπή από αμάξια όδευε προς τη θάλασσα. Όλο το χωριό μετανάστευε στη θάλασσα. Έχω στ’ αυτιά μου το θόρυβο της ρόδας…το μούγκρισμα των ζώων τη βέντρα (βέργα για τα ζώα)…Έστηναν αντίσκηνα, έστρωναν ψάθες κατά γειτονιές Πετράδες και Τσακάλ μαχαλάς. Χόρευαν, τραγουδούσαν έκαναν μπάνιο ξεχωριστά άνδρες και γυναίκες. Είχαν μεγάλη λατρεία και στην Αγια Παρασκευή και στον Άγιο Παντελεήμονα που τον ξενυχτούσαν και έκαναν κουρμπάνι. Ήταν ένα πανηγύρι. Γινόταν βόλτα – νυφοπάζαρο …οι μικροπωλητές πουλούσαν μαντολάτα και ζαχαρωτά. Υπήρχαν κούνιες σιδερένιες πολύχρωμες που παίζαμε εμείς τα παιδιά. Ερχόταν μπουλούκια και έπαιζαν θέατρο …θυμάμαι έπαιζαν την «Ωραία του Πέραν»…
Ο ιστορικός Ναός της Αγίας Παρασκευής Αβδήρων
Ο σημερινός ναός ανοικοδομήθηκε, όπως μας πληροφορεί η κτητορική επιγραφή που βρίσκεται υψηλά στον εξωτερικό τοίχο του νάρθηκα, το έτος 1845. Ο παλαιότερος ναός θα πρέπει να είχε καταστραφεί από τους ισχυρούς σεισμούς του έτους 1829 και ο μητροπολίτης Ξάνθης Περιθεωρίου και Νεαπόλεως Ευγένιος (1831-1848) ανέλαβε να τον ανοικοδομήσει, όπως και τους περισσότερους ναούς της Παλιάς Ξάνθης και τα μοναστήρια της περιοχής.
Η εκκλησία είναι από αρχιτεκτονική άποψη μια τυπική τρίκλιτη βασιλική με πλατύτερο το κεντρικό κλίτος και στενότερα τα πλευρικά. Ανατολικά καταλήγει σε ημικυκλική κόγχη. Ο ξύλινος γυναικωνίτης έχει σχήμα που θυμίζει το γράμμα Π της ελληνικής αλφαβήτου. Ο σημερινός νάρθηκας θα πρέπει να είναι μεταγενέστερη προσθήκη και το κωδωνοστάσιο είναι κτισμένο λίγα χρόνια μετά από την ανοικοδόμηση του ναού, και συγκεκριμένα το έτος 1874, όπως μας πληροφορεί η επιγραφή που βρίσκεται στην δυτική του πλευρά.
Στο ναό έχουν διασωθεί τοιχογραφίες στον ανατολικό τοίχο του Ιερού Βήματος καθώς και στο βόρειο και νότιο τοίχο. Στην κόγχη του Ιερού Βήματος εικονίζονται, Η Πλατυτέρα και η Κοινωνία των Αποστόλων ενώ στους τοίχους της προθέσεως διακρίνονται η Άκρα Ταπείνωση, ο Μυστικός Δείπνος και ο Νιπτήρας. Στους τοίχους του διακονικού τοποθετούνται η φιλοξενία του Αβραάμ, διακοσμητική παράσταση και των Θεοπατόρων Ιωακείμ και της Άννης. Στο βόρειο τοίχο τοποθετούνται μεμονωμένες μορφές αγίων της Εκκλησίας μας καθώς και παραστάσεις με χριστολογικό περιεχόμενο. Τέλος, στο νότιο τοίχο απεικονίζονται ιεράρχες άγιοι της Εκκλησίας και γυναίκες αγίες.
Το ξύλινο τέμπλο του ναού είναι απλό και διακοσμείται με λαϊκής τεχνοτροπίας φυτικά κοσμήματα. Οι δεσποτικές εικόνες του χρονολογούνται από τον 19ο αιώνα ενώ ορισμένες από αυτές είναι πιθανό να είναι και παλιότερες. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η εφέστια και θαυματουργή εικόνα της Αγίας Παρασκευής, η οποία φέρει πάμπολλα αφιερώματα από ιάσεις πιστών καθώς και περίτεχνο συρματερή ασημένια διακόσμηση στο επάνω μέρος της εικόνας.
Εξωτερικά, στο ανατολικό μέρος του ναού βρίσκονται οι τάφοι των εφημερίων της ενορίας της Μπουλούστρας-Αβδήρων, όπως ήταν η συνήθεια μέχρι σχετικά πρόσφατα. Διαβάζονται τα ονόματα των εφημερίων παπα Χαραλάμπους Αρβανιτίδη, ο οποίος σύμφωνα με την επιτύμβια επιγραφή, απεβίωσε στις 12 Φεβρουαρίου του έτους 1941 σε ηλικία 34 ετών, και του ιερέως Αποστόλου Δανδαλίδη ο οποίος, σύμφωνα πάλι με την επιγραφή, γεννήθηκε το 1885 και απεβίωσε στα 1971.
Μαριάννα Ξανθοπούλου
