Η 2η Φεβρουαρίου κάθε χρόνο γιορτάζεται ως η Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων. Είναι η επέτειος της υπογραφής της Συνθήκης Ramsar το 1971 για την Προστασία των Υγροτόπων. Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων είναι αφιερωμένη στην Αλιεία, καθώς η επιβίωση, διατροφή και οικονομία περισσότερων από ένα δισεκατομμύριο ανθρώπων σε όλο τον κόσμο εξαρτάται από την αλιεία και τα προϊόντα της σε ποτάμια, λίμνες και λιμνοθάλασσες.
Τα τελευταία τριάντα χρόνια, είμαστε μάρτυρες μιας βαθμιαίας συνειδητοποίησης, τόσο σε διεθνές όσο και σε εθνικό επίπεδο, του ευάλωτου των υγροτόπων καθώς και της οικολογικής, κοινωνικής και οικονομικής σημασίας τους. Απόδειξη αυτής της συνειδητοποίησης αποτελούν τα θεσπισθέντα μέτρα και ρυθμίσεις που έχουν στόχο την προστασία και διαχείριση τους.
Η συνθήκη Ραμσάρ
Έως το 1971 η περσική πόλη Ραμσάρ, στις ακτές της Κασπίας Θάλασσας ήταν γνωστή μόνο στους Πέρσες. Σήμερα είναι διάσημη σε όλο τον κόσμο, διότι φιλοξένησε την «ιδρυτική» συνδιάσκεψη, όπου υπογράφτηκε η Σύμβαση για τους Υγροτόπους Διεθνούς Σημασίας ως Ενδιαιτήματα υδρόβιων πουλιών. Η Σύμβαση αυτή, που ως τώρα έχουν υπογράψει πάνω από 100 χώρες και αναφέρεται ως Σύμβαση Ραμσάρ, συνέβαλε στο να προστατευθούν οι υγρότοποι και στο να στραφεί η προσοχή πολλών κρατικών υπηρεσιών και επιστημόνων σ’ αυτό το μεγάλο βιολογικό, πολιτιστικό και οικονομικό κεφάλαιο. Στο χρονικό διάστημα που πέρασε από την υπογραφή της Σύμβασης, η λέξη υγρότοπος έγινε ευρύτατα γνωστή μέσα από επιστημονικές μελέτες, συνέδρια, φυλλάδια, ντοκιμαντέρ και πανελλήνιες ενημερωτικές προσπάθειες.
Οι 400 ελληνικοί υγρότοποι
Η χώρα μας διαθέτει έναν αξιόλογο αριθμό τετρακοσίων περίπου υγροτόπων. Έντεκα από αυτούς έχουν ενταχθεί στην Σύμβαση Ραμσάρ, λόγιο της σπουδαιότητάς τους. Η Σύμβαση υπογράφτηκε στις 2 Φεβρουαρίου του 1971, και η μέρα αυτή καθιερώθηκε το 1996 από το Γραφείο Ραμσάρ ως ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ.
Οι Ελληνικοί υγρότοποι Ραμσάρ παρουσιάζουν ξεχωριστό ενδιαφέρον λόγω του μεγάλου βιολογικού τους πλούτου καθώς και της ιδιαιτερότητας του τοπίου. Εκτός από την παρατήρηση πουλιών και ζώων, την αναγνώριση φυτών, την ενασχόληση με υπαίθριες αθλητικές δραστηριότητες και γενικότερα την πολύτιμη επαφή με την άγρια φύση και ζωή, οι ολοένα αυξανόμενοι επισκέπτες των υγροτόπων διαπιστώνουν από κοντά την πολυδιάστατη αλληλεξάρτηση των ανθρώπων με το υγροτοπικό περιβάλλον.
Τι είναι υγρότοπος
Υγρότοποι είναι οι τόποι όπου το υγρό στοιχείο κυριαρχεί
• Ποτάμια ή λίμνες,
• Εκβολές ή Δέλτα ποταμών.
• Λιμνοθάλασσες ή και τεχνητές λίμνες φραγμάτων και
• Πηγές ή θαλάσσιες παραλίες.
Γιατί όμως οι υγρότοποι είναι τόσο σημαντικοί και γίνονται διάφορες προσπάθειες ώστε να διατηρηθούν και σε μερικές περιπτώσεις να αποκατασταθούν; Γιατί οι υγρότοττοι επιτελώντας διάφορες λειτουργίες, έχουν για τον άνθρωπο αλλά και για τη διατήρηση της ζωής στον πλανήτη ανυπολόγιστη αξία. Οι σπουδαιότερες λειτουργίες που επιτελεί ένας υγρότοπος είναι οι ακόλουθες :
• Εμπλουτίζει τα υπόγεια νερά της περιοχής,
• Συμβάλει στην αντιπλημμυρική προστασία της περιοχής,
• Παγιδεύει τα υλικά που παρασύρονται από το νερό τα οποία και κατακρατούνται, δημιουργώντας γόνιμα εδάφη,
• Ρυθμίζει την θερμοκρασία της ευρύτερης περιοχής εξαλείφοντας τα ακραία καιρικά φαινόμενα (υιτερβολικό ψύχος, υπερβολική ζέστη),
• Δεσμεύει ηλιακή ακτινοβολία και στηρίζει διάφορα τροφικά πλέγματα γι’ αυτό και ο υγρότοττος είναι γεμάτος ζωή παρέχοντας στους οργανισμούς τροφή και χώρους για καταφύγιο, ανάπτυξη, φώλιασμα και αναπαραγωγή,
Η μεγάλη οικολογική σημασία των υγροτόπων αναγνωρίστηκε παγκόσμια και σήμερα αρκετοί απ’ αυτούς προστατεύονται με εθνικές νομοθεσίες ή και με διεθνείς συμβάσεις.
Τι προβλέπει η συνθήκη Ραμσάρ
Κατά τη Σύμβαση Ραμσάρ οι χώρες που την υπογράφουν συμφωνούν στα ακόλουθα:
– Αναγνωρίζουν την αλληλεξάρτηση του ανθρώπου με το περιβάλλον του.
– Θεωρούν ότι οι θεμελιώδεις λειτουργίες των υγροτόπων είναι ρυθμιστικές των υδατικών καθεστώτων και ότι είναι ενδιαιτήματα χαρακτηριστικής χλωρίδας και πανίδας, ειδικά δε υδρόβιας ορνιθοπανίδας,
– Έχουν την πεποίθηση ότι οι υγρότοποι είναι πόρος με μεγάλη αξία από άποψη οικονομική, πολιτιστική, επιστημονική και αναψυχής, η απώλεια του οποίου δεν είναι δυνατό να αποκατασταθεί
– Επιθυμούν νσ αναχαιτίσουν την καταπάτηση και απώλεια υγροτόπων τώρα και στο μέλλον.
– Αναγνωρίζουν τα υδρόβια πουλιά ως διεθνής πόρος.
Έχουν την πεποίθηση ότι η προστασία των υγροτόπων μπορεί να διασφαλισθεί με συνδυασμό μακρόπνοης εθνικής πολιτικής και διεθνούς δράσης.
Οι φορείς διαχείρισης των υγροτόπων
Με το νόμο 3044 συστάθηκαν 25 Φορείς Διαχείρισης ένας εκ των οποίων είναι ο Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Νέστου Βιστονίδας – Ισμαρίδας. Πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης είναι ο υπερνομάρχης Δρόμας Καβάλας Ξάνθης κ Τάτσης.
Στην αρμοδιότητα των Φορέων Διαχείρισης υπάγονται :
Η κατάρτιση και εφαρμογή των κανονισμών διοίκησης και λειτουργίας της προστατευόμενης περιοχής. Η συλλογή, ταξινόμηση και επεξεργασία περιβαλλοντικών στοιχείων και δεδομένων της περιοχής. Δημιουργία βάσης δεδομένων. Η παροχή γνωμοδοτήσεων (προέγκριση χωροθέτησης, έγκριση περιβαλλοντικών όρων, κλπ). Η επικουρία αρμόδιων διοικητικών ή διχαστικών αρχών στον έλεγχο της εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και των
περιβαλλοντικών και πολεοδομικών όρων που ισχύουν. Η κατάρτιση μελετών – ερευνών. Ανάληψη εκπόνησης η εκτέλεσης εθνικών ή ευρωτταϊκών προγραμμάτων. Η ενημέρωση, εκπαίδευση και κατάρτιση του πληθυσμού σε θέματα αναγόμενα στις αρμοδιότητες του Φορέα Διαχείρισης.
Κέντρο πληροφόρησης Δέλτα Νέστου
Χώρος αναφοράς για την ενημέρωση του κοινού στις οικολογικές αξίες του Δέλτα του Νέστου είναι το Κέντρο Πληροφόρησης Δέλτα Νέστου.
Ο Φορέας Διαχείρισης Δέλτα Νέστου-Βιστωνίδας-Ισμαρΐδας έχει ανάλαβε τη διοίκηση και διαχείριση των Κέντρων Πληροφόρησης Δέλτα Νέστου και Λίμνης Βιστονίδας, τα οποία βρίσκονται εντός της περιοχής ευθύνης του.
Το ΚΕΝΤΡΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΔΕΛΤΑ ΝΕΣΤΟΥ βρίσκεται στην Κεραμωτή Καβάλας, στεγάζεται σε νεόκτιστο κτήριο, το οποίο είναι ισόγειο, με ειδικά διαμορφωμένο προαύλιο χώρο και δίνει την δυνατότητα πρόσβασης σε άτομα με κινητικά προβλήματα.
Σκοπός του Κέντρου Πληροφόρησης είναι:
• η προώθηση της προστασίας της φύσης στην περιοχή Δέλτα Νέστου,
• η ανάδειξη της περιοχής, και
• η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση αρχών και κοινού στις οικολογικές αξίες και λειτουργίες της περιοχής καθώς και τις αναγκαίες ενέργειες για την διαφύλαξη τους.
Στο ΚΠ ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία μέσα από ποικίλες προσεγγίσεις να κατανοήσει τη δομή, την λειτουργία και τις αξίες των βιοτόπων του Δέλτα Νέστου. Έτσι, στο Κέντρο Πληροφόρησης λειτουργούν: έκθεση η οποία παρουσιάζει το Δέλτα του ποταμού Νέστου, ειδική αίθουσα προβολής, χωρητικότητας 35 ατόμων, όπου γίνεται η παρουσίαση της περιοχής, βιβλιοθήκη με την διαθέσιμη βιβλιογραφία για την περιοχή καθώς και γενικά θέματα προστασίας – διαχείρισης περιβάλλοντος, αίθουσα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης
Κέντρο πληροφόρησης λίμνης Βιστονίδας
Το Κέντρο Πληροφόρησης Λίμνης Βιστονίδας λειτουργεί από τα μέσα του 1993 στο Πόρτο Λόγος του Νομού Ξάνθης ως εξής:
• Χώρος αναφοράς και ενημέρωσης για τις οικολογικές αξίες – λειτουργίες της περιοχής
• Μηχανισμός προώθησης της ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης.
• Μηχανισμός υλοποίησης προγραμμάτων ξενάγησης, οικοτουρισμού και ειδικών προγραμμάτων
Στο πλαίσια αυτό πραγματοποιεί ενημερώσεις στον εκθεσιακό χώρο αλλά και υπαίθριες ξεναγήσεις στον υγρότοπο. Πολλές είναι και οι συνεργασίες που έχει αναπτύξει την περίοδο της λειτουργίας του με τοπικούς φορείς , εκπαιδευτικά ιδρύματα, περιβαλλοντικές
οργανώσεις, σχολεία, κυνηγετικούς συλλόγους, αλιευτικούς συνεταιρισμούς
κ.ά.
Η Πρωτοβουλία για τους Μεσογειακούς Υγροτόπους – MedWet, σε συνεργασία με τo Γαλλικό Ινστιτούτο, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου και Εικαστικών Τεχνών της Ρόδου – Ecofilms και το Χώρο Τέχνης Μαυρομιχάλη 55 προγραμματίζουν σειρά εκδηλώσεων για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Υγροτόπων 2007, απ’ όπου είναι και οι φωτογραφίες.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ
