Λέγεται κατά κόρον και απ’ τα πιο επίσημα χείλη και κοντεύουμε να το πιστέψουμε: «Ήρθε η ώρα της Περιφέρειας»! Έως και το Δ’ ΚΠΣ έχει «βαπτιστεί» «ΕΣΠΑ», «Εθνικό Σχέδιο Περιφερειακής Ανάπτυξης» για να υποδηλώνει ότι τα χρήματα που έχουν «κλειδώσει» για την χώρα μας – 20 δις ευρώ – θα δοθούν στις περιφέρειες προκειμένου να επιτευχθεί επιτέλους η πολυπόθητη «περιφερειακή ανάπτυξη». Όμως το πόσο κοντά στην πραγματικότητα είναι όλα αυτά ή κατά πόσο λέγονται κατ’ ευφημισμόν, είναι συνισταμένη πολλών παραγόντων: Όπως τι μέρος του ποσού διατίθεται σε τομεακά (εθνικής σημασίας) έργα, τι μέρος του ποσού διατίθεται στις περιφέρειες και με ποια κριτήρια γίνεται η κατανομή των κονδυλίων στις περιφέρειες, καθώς επίσης και πόσο «προετοιμασμένη» οικονομικά είναι η χώρα μας να καταβάλλει την εθνική συμμετοχή που ανέρχεται σε γενικό σύνολο της περιόδου 2007 – 2013 σε 36.424 δις ευρώ για να εισπράξει τα 24.385 δις ευρώ(3.965 δις στην Αγροτική Ανάπτυξη που προέρχονται από άλλο κοινοτικό ταμείο), με δεδομένο ότι στο Γ’ΚΠΣ η κυβέρνηση για να μειώσει τον δημοσιονομικό έλλειμμα έκανε περικοπές του προγράμματος Δημοσίων επενδύσεων και έτσι απεντάχθηκαν πολλά έργα λόγω αδυναμίας καταβολής της εθνικής συμμετοχής με επακόλουθο να χαθούν κοινοτικοί πόροι.
Πως κατανέμεται το Δ’ΚΠΣ (ΕΣΠΑ)
Πίνακας 1
ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΝΟΜΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2007-2013 (τρέχουσες τιμές)
Επιχειρησιακά Προγράμματα Κοινοτική Συνδρομή Δημόσια Δαπάνη
1 Προσπελασιμότητα 3.700 7.400
2Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 1800 2.769
3 Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα 1291 1.721
4 Ψηφιακή Σύγκλιση 860 1.147
5 Διοικητική Ικανότητα 806 675
5 Απασχόληση 2.260 3.013
7 Εκπαίδευση 1.440 2.215
8Τεχνική Υποστήριξη 192 256
Χωρική Συνεργασία (Στόχος 3) 210 350
Σύνολο Τομεακών Ε.Π. 12.258 19.647
Σύμφωνα με το πίνακα που δείχνει την κατανομή των τομεακών προγραμμάτων (προγράμματα θα τα διαχειριστούν τα υπουργεία για εθνικά ή διαπεριφερειακά έργα ) από τα 20,4 δις ευρώ, το 60% ή 12,2 δις κατανέμονται σε τομεακά έργα. Συνεπώς το υπόλοιπο 40% απομένει για τις περιφέρειες. Ο πίνακας που ακολουθεί δείχνει πως κατανέμονται τα κονδύλια στις περιφέρειες. Οι λέξεις σε παρένθεση «σύγκλιση» , «σταδιακής εξόδου» και η κοινοτική συνδρομή και δημόσια δαπάνη που τις συνοδεύουν είναι το κομβικό σημείο που αποδεικνύει τα κριτήρια κατανομής των κονδυλίων. Και ενώ με τη λέξη «σύγκλιση» υποδηλώνεται η αναγκαιότητα χρηματικής υποστήριξης, καθώς π.χ. η περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας -Θράκης ή η Ήπειρος είναι κάτω από το 75% του μέσου όρου του βιοτικού επιπέδου των ευρωπαίων πολιτών και συνεπώς χρειάζεται περισσότερα κονδύλια για να συγκλίνει, η Αττική που χαρακτηρίζεται με τη λέξη «σταδιακής εξόδου» (πάνω από το 75%) παίρνει τη μερίδα του λεόντος. Αυτό αποδεικνύει ότι η κατανομή δεν έγινε με βάση την ανάγκη χρηματικής υποστήριξης που έχει κάθε περιφέρεια ώστε να συγκλίνει αλλά σε πολλές περιπτώσεις όπως στην περιφέρεια μας με κριτήρια πληθυσμιακά. Δηλ. η περιφέρειά μας από το 40% των περιφερειακών έργων παίρνει μόνο το 6% (πληθυσμός μας είναι 5,6), σχεδόν ταυτόσημο με τον πληθυσμό της. Αυτό ισχύει και στις άλλες περιφέρειες.
Αποτελεί μείζον θέμα λοιπόν ότι η κατανομή δεν έχει γίνει με βάση το επίπεδο σύγκλισης των περιφερειών αλλά με άλλά κριτήρια κυρίως πληθυσμιακά όπως βέβαια δεν μπορεί να παραβλεφθεί το γεγονός ότι υπεισέρχονται και άλλοι παράγοντες όπως διεκδικητικότητα περιφερειαρχών ή υπουργών των περιφερειών, ή η διαρθρωτική δυνατότητα και διοικητική ετοιμότητα της περιφέρειας να διεκδικήσει.
Πίνακας 2
Τι παίρνουν οι περιφέρειες
Κοινοτική Συνδρομή Δημόσια Δαπάνη
1. Μακεδονίας – Θράκης Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης (σύγκλιση) 480 738
Κεντρικής Μακεδονίας (σταδιακής εξόδου) 1.774 2365
Δυτικής Μακεδονίας (σταδιακής εξόδου) 421 561
2.Ηπείρου – Θεσσαλίας – Στερεάς Ηπείρου (σύγκλιση) 315 485
Θεσσαλίας (σύγκλιση) 423 604
Στερεάς Ελλάδος (σταδιακής εισόδου) 367 734
3. Δυτικής Ελλάδας
Ιονίων Νήσων (σύγκλιση) 242 348
Δυτικής Ελλάδας (σύγκλιση) : 359 552
Πελοποννήσου (σύγκλιση) 313 417
4. Αττικής
Αττικής (σταδιακής εξόδου) 2.438 3.251
5. Κρήτης και Νήσων Αιγαίου
Βορείου Αιγαίου (σύγκλιση) 309 411
Νοτίου Αιγαίου (σταδιακής εισόδου) 140 350
Κρήτης (σύγκλιση) 423 564
Σύνολο Περιφερειακών Ε.Π. 8.003 11.378
Αποθεματικό (1%) 159 212
Γενικό Σύνολο ΕΣΠΑ 20.420 31.137
Αγροτική Ανάπτυξη 3.707 4.943
Αλιεία 258 344
Σύνολο Αγροτική Ανάπτυξη και Αλιεία 3.965 5.287
Γενικό Σύνολο Περιόδου 2007-2013 24.385 36.424
Αν συνυπολογιστεί ότι από τα χρήματα που μας δίνουν ένα μεγάλο μέρος χρηματοδοτεί έργα εθνικής σημασίας όπως τμήματα της Εγνατίας (το 60% της Εγνατίας από λεφτά της Περιφέρειας Στρυμόνα – Αγ. Ανδρέα, Χρυσούπολη – Βανιάνο, παράκαμψη Διδυμοτείχου) τι απομένει για καθαρά περιφερειακά έργα που θα δώσουν αναπτυξιακή πνοή στην περιφέρεια μας; Αν δε ενταχθούν και οι κάθετοι άξονες που θα απορροφήσουν το 15 – 20% από το ποσό που παίρνουμε,
τότε τι απομένει από το ΕΣΠΑ;
Μας πετούν ένα κόκαλο και λέμε κι ευχαριστώ…
Όλα αυτά όμως δεν φαίνεται να είναι ικανά να κινητοποιήσουν τους τοπικούς και τους περιφερειακούς φορείς ώστε να αυξηθεί ο βαθμός διεκδικητικότητας παράλληλα με το βαθμό οργανωτικής ετοιμότητας των υπηρεσιών. Είναι γεγονός ότι δεν έχουμε αναπτύξει μηχανισμούς διαχείρισης και αυτό μειώνει το βαθμό της διεκδίκησης.
Το θέμα των υπερπεριφερειών
Όπως είναι γνωστό η κυβέρνηση προσανατολίζεται στην ανάληψη της διαχείρισης σε επίπεδο των 5 υπερπεριφερειών. Αυτό σημαίνει ότι τη διαχείριση των κονδυλίων θα την έχει η Θεσσαλονίκη που έχει πρωτεύοντα ρόλο στην Βόρειο Ελλάδα και τον υψηλότερο βαθμό οργάνωσης που αυξάνει το βαθμό απορρόφησης. Πόσο ρόλο όμως θα παίξουν οι αντιθέσεις μεταξύ των περιφερειών και ποιες είναι οι ασφαλιστικές δικλείδες, δεδομένων των περιφερειακών μας διαρθρωτικών, διοικητικών, οργανωτικών αδυναμιών, ότι δεν θα βρεθούμε…ριγμένοι στην μοιρασιά! Ας έχουν γνώσιν και ας μη εφησυχάζουν και ας γίνουν πιο διεκδικητικοί επιτέλους οι φύλακες!
Μαριάννα Ξανθοπούλου
