Παρουσίαση της έρευνας του Ν. Κόκκα στα Πομακοχώρια της Βουλγαρίας
Εμβόλιμο: Οι Πομάκοι της Βουλγαρίας έχουν υποστεί πολλές πιέσεις αφομοίωσης και προσεταιρισμού από το Βουλγαρικό κράτος με σκοπό την ταύτισής τους με την Βουλγαρική εθνότητα
Οι Ροδοπαίοι, οι Πομάκοι, αυτή η αρχέγονη περήφανη ράτσα, με τον ξεχωριστό λαϊκό πολιτισμό είναι το αντικείμενο μελέτης του κ. Νικόλαου Κόκκα εκπαιδευτικού υπ. Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας που εδώ και χρόνια ερευνά και «αποκαλύπτει», τους θησαυρούς της γλώσσας τους, το λυρισμό των παραμυθιών και των τραγουδιών τους την ιδιαιτερότητα του πολιτισμού τους. Τα τελευταία 4 χρόνια έχουν γίνει 7 ερευνητικές αποστολές στην περιοχή της Ροδόπης, αφορμής δοθείσης από την συγκριτική μελέτη της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής των πέτρινων γεφυριών της Ροδόπης, όπου αναδείχθηκε η κοινή ταυτότητα στην αρχιτεκτονική των γεφυριών της Ελλάδας και Βουλγαρίας. Στη συνέχεια η έρευνα εστίασε στον λαϊκό πολιτισμό των Πομάκων της Ροδόπης τόσο στο Βουλγαρικό όσο και στο Ελληνικό μέρος. Ο κ. Κόκκας παρουσίασε τη Δευτέρα 28 Φεβρουαρίου στις 19.00 στο ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης το απόσταγμα αυτών των ερευνών, γνωρίζοντας τα κοινά στοιχεία του πολιτισμού των Πομάκων ένθεν και ένθεν. Κοινά στοιχεία που συνδέουν τους Πομάκους της Ελλάδας και της Βουλγαρίας και αναδεικνύουν την ενιαία πολιτισμική ταυτότητά τους : «Στα πλαίσια των επισκέψέων μας αποκομίσαμε πολύ σημαντικές εμπειρίες συναντηθήκαμε με ανθρωπολόγους εθνολόγους, λαογράφους της Βουλγαρίας και γυρίσαμε ένα λαογραφικό ντοκιμαντέρ με τον Δημήτρη Κατσικούδη – σκηνοθέτη από το Διδυμότειχο όπου επιχειρείται μια καταγραφή της ιστορίας των Πομάκων της Ελλάδας και Βουλγαρίας. Είχα την ευκαιρία να γνωρίσω πολλούς μουσικούς από την περιοχή έκανα φίλους, και ανέπτυξα μια σχέση που μ’ έκανε να ξεφύγω απ’ τα στενά πλαίσια της βιβλιογραφικής μελέτης του αντικειμένου», δηλώνει ο κ. Κόκκας.
Οι Πομάκοι της Βουλγαρικής Ροδόπης
Στα βουνά της Βουλγαρικής Ροδόπης ζουν 268.971 Πομάκοι με την απογραφή του 1979 της Βουλγαρίας. Υπάρχουν όμως πολλές ανακακατάξεις του πληθυσμού τους τα τελευταία χρόνια – οικονομικοί μετανάστες στην Ελλάδα, Τουρκία , Αμερική , Ισπανία κ.λ.π. Μετά την πτώση του κομμουνισμού στη Βουλγαρία έχουν σημειωθεί πολλές κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές οι οποίες έχουν επηρεάσει του Πομάκους.
Το αξιοσημείωτο αναφορικά με τους Πομάκους είναι ότι στη Βουλγαρία έχουν υποστεί πολλές πιέσεις αφομοίωσης και προσεταιρισμού από το Βουλγαρικό κράτος με σκοπό την ταύτισής τους με την Βουλγαρική εθνότητα, οι οποίες ξεκίνησαν μετά τη διαμόρφωση του εθνοτικού λόγου στη Βουλγαρία δηλ. μετά το τέλος του Ρωσοτουρκικού πολέμου το 1878. Ήταν ο πόλεμος που δημιούργησε την Ανατολική Ρωμυλία, η οποία ενσωματώθηκε με τη Βουλγαρία. Τότε οι Πομάκοι ίδρυσαν μια βραχύβια δημοκρατία από 21 χωριά, τα οποία λειτούργησαν σαν αυτόνομο κράτος στην περιοχή βόρεια της Δράμας. Οι προσπάθειες ενσωμάτωσης των Βουλγάρων κυρίων εστίαζαν στην μετονομασία των Πομάκων , την μετατροπή τα αραβικά ονόματά τους σε Βουλγαρικά.
Ομοιότητες και διαφορές Πομάκων Βουλγαρίας – Ελλάδας
Υπάρχουν ομοιότητες αλλά και διαφοροποιήσεις ανάλογα με τη περιοχή. Η Ροδόπη χωρίζεται στο κεντρικό μέρος Ζλάτογκράβ, Σμόλιεν, στο ανατομικό μέρος Μόμτσιγκράντ, Κίρτζαμιν και στο δυτικό μέρος προς την κοιλάδα του Νέστου. Οι Πομάκοι της περιοχής Νέστου, έχουν πολλά κοινά στοιχεία σε θέματα μουσικής κουλτούρας, φορεσιάς με την περιοχή Δράμας. Αναφορικά με τη γλώσσα υπάρχουν ιδιώματα που ομιλούνται ανά περιοχή.
Η γλώσσα…
Οι περιπέτειες της γλώσσας των Πομάκων είναι πολλές και έχουν εκφραστεί πολλές απόψεις γι’ αυτή. Οι Βούλγαροι θεωρούν ότι πρόκειται για μια παλαιοβουλγαρική διάλεκτο. Πρόκειται για νοτιοσλαβική διάλεκτο με εμφανείς ομοιότητες, τόσο με το ιδίωμα των Σκοπίων όσο και με τη Σερβική. Η γλώσσα που ομιλείται στην ορεινή περιοχή του νομού μας έχει πολλές ομοιότητες με την αντίστοιχη στην βουλγαρική περιοχή.
Γενικά στοιχεία της ζωής των Πομάκων της Βουλγαρίας
Η κοινωνία των Πομάκων της Βουλγαρίας εξελίσσεται. Τα τελευταία χρόνια με την πτώση του βιοτικού επιπέδου και την αναζήτηση εργασίας η κοινωνία έχει ανοίξει. Υπάρχει πτώση του θρησκευτικού συναισθήματος, ενώ έντονη διαφαίνεται η αναζήτηση νέων αξιών, και νέας ταυτότητας.
Ο κ. Κόκκας επεσήμανε ότι οι Πομάκοι της Βουλγαρίας έχουν υποστεί πιο σκληρή αντιμετώπιση από το Βουλγαρικό κράτος απ’ ότι στην Ελλάδα, όπως και ότι το βιοτικό τους επίπεδο είναι πιο χαμηλό σε σχέση με τους Πομάκους της Ελλάδας. Επίσης αναμένεται να υπάρχει μεγαλύτερη σύγκλιση εν’ όψη της ευρωπαϊκή προοπτικής της Βουλγαρίας το 2007.
Ο κ. Κόκας «έντυσε» την παρουσίαση του υλικού που συνέλεξε με ήχους των Πομάκων της Βουλγαρίας, ήχους γνώριμους και οπτικό υλικό, όπου είναι ολοφάνερη η ομοιότητα στη φορεσιά και στον τρόπο ζωής με τους Έλληνες Πομάκους.
Μαριάννα Ξανθοπούλου
