«Είναι παιδιά πολλών ανθρώπων τα λόγια μας…
… τα λόγια φυλάγουν τη μορφή του ανθρώπου
κι ο άνθρωπος έφυγε, δεν είναι εκεί…»
Γιώργος Σεφέρης
«Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος» (Κατά Ιωάννην, 1,1). Ο λόγος είναι μοναδικό χαρακτηριστικό του ανθρώπου. Η γλώσσα, που κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει, περιγράφει και καθορίζει τη σκέψη μας, δίνει ζωή στα όνειρα και στις σχέσεις μας, τροφοδοτεί τη σιωπή μας.
Ανάμεσα στα διάφορα είδη του λόγου, στον επίσημο, στον πολιτικό, στον λόγο της αγοράς, στον διχαστικό, στον ξύλινο λόγο, ποια είναι η θέση σήμερα του λόγου της αγάπης, του καλού, του αγώνα, του λαού, της σοφίας; Ποια είναι η θέση του παραμυθιακού λόγου;
«Παραμυθία» σημαίνει παρηγοριά αλλά και προτροπή.
Τα παραμύθια της γιαγιάς και του παππού, μπροστά σε μια σόμπα ή στο τζάκι, με το μόνο φως να έρχεται από τη φωτιά αλλά και από τα μάτια των παιδιών που παρακολουθούν μαγεμένα με όλο τους το είναι, ίσως δεν αποτελεί μια εικόνα γνώριμη για κάποιους από μας.
Για τους υπόλοιπους και πιο τυχερούς η αφήγηση μιας ιστορίας, είτε πραγματικής είτε φανταστικής, από το στόμα ενός γέροντα ή μιας γερόντισσας γεννά κάποιες από τις ζεστές κι έντονες αναμνήσεις.
Ο ζωγραφικός πίνακας του Νικολάου Γύζη «Το παραμύθι της γιαγιάς» αποδίδει με μοναδικό κι ολοζώντανο θαρρείς τρόπο αυτήν τη ζεστασιά και τη μοναδική σχέση. Ο λαϊκός λόγος ήταν ψυχαγωγία και συνάμα έντονη βιωματική μάθηση, με την εμπειρία των πολλών να αποτυπώνεται σ’ αυτόν.
Η μαγεία, το χιούμορ, η σοφία των κάθε λογής αγώνων και των αιώνων, μαζί με την αγάπη του αφηγητή και την αμφίδρομη σχέση του με τον ακροατή, δημιουργούσαν αλλά και δημιουργούν ακόμα μια ατμόσφαιρα απλά ανεπανάληπτη.
Σήμερα, στην εποχή της πάσης φύσεως οθόνης, του φαίνεσθαι και της παραμόρφωσης της ευτυχίας και του χριστουγεννιάτικου πνεύματος μέσα από άκρατες και αψυχολόγητες αγορές, ποια είναι η θέση του παραμυθιακού λόγου;
Στην Ξάνθη τουλάχιστον αυτές τις μέρες (και όχι μόνο όμως) το παραδοσιακό, λαϊκό παραμύθι έχει την τιμητική του, ως ένα δώρο για το πνεύμα μας, την ψυχή μας.
Λαϊκά παραμύθια για μικρούς και για μεγάλους, χριστουγεννιάτικα και άλλα, ακούστηκαν στο Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης την Παρασκευή 10 Δεκεμβρίου στις 6.30 μ.μ. Η ομάδα «ΠαραμυθοΘράκες» ερευνά, μελετά και μοιράζεται την αγάπη της για τη σοφία και την ψυχική ανάταση που προσφέρει το παραμύθι.
Στον ίδιο χώρο το Σάββατο 11 Δεκεμβρίου στις 6 μ.μ. τη σκυτάλη θα πάρει η δράση του Πανελλήνιου Σωματείου Θεάτρου Σκιών σε συνεργασία με το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης (κρατήσεις θέσεων στο 2541029282 πρωινές ώρες). Ο θίασος σκιών «Τα παραμύθια του Καραγκιόζη» θα μας μεταφέρει μέσα από την παράσταση «Τα κάλαντα του Καραγκιόζη», μέσα από το γέλιο και τη δύναμη των φιγούρων και των λόγων του θεάτρου του Καραγκιόζη, σε άλλα μέρη. Εκεί που η ζεστασιά, η ψυχική επαφή και το πνεύμα των Χριστουγέννων περνάν μέσα από την απλή λαϊκή τέχνη. Εκεί που ο λόγος μάς βοηθάει να αναγνωρίσουμε και να ξεπεράσουμε τα εμπόδιά μας, τον ίδιο μας τον εαυτό. Να αναγγείλουμε ξανά και ξανά την καλή είδηση της ημέρας (πόσο την έχουμε ανάγκη σήμερα; ) αλλά και την καθημερινή Γέννηση του αγωνιζόμενου ανθρώπου εντός μας. Μας βοηθάει να κάνουμε το απαραίτητο άλμα προς τα «Εμπρός»!
Ελάτε μαζί μας, να ψηλαφίσουμε τα σημάδια που αφήνουν τα λόγια των παραμυθιών και του Καραγκιόζη στην ψυχή του καθενός, στην παιδική ψυχή όλων μας.
Μέχρι να ξαναβρεθούμε όλοι μαζί, «να φάμε, να πιούμε και νηστικοί να κοιμηθούμε», ας κουβαλήσει κι ας ανοίξει ο καθένας μας το δισάκι με την παραμυθία του.
Νατάσα Μιχαηλίδου
Αρχαιολόγος-μουσειολόγος-ξεναγός
